Ze szczytów Alp… Dramat i teatr szwajcarski w XX i XXI wieku - ebook

Można śmiało zaryzykować tezę, że w Polsce dramat i teatr szwajcarski to teren nieznany, że jego przedstawiciele rzadko kiedy kojarzą się polskiemu odbiorcy z kulturą szwajcarską i są identyfikowani przede wszystkim poprzez język – jako twórcy niemieckojęzyczni. W konsekwencji postrzeganie dramatu i teatru szwajcarskiego jest niezwykle ograniczone i sprowadza się do utrwalania kanonu, tak jakby szwajcarski teatr spoczywał tylko na barkach Friedricha Dürrenmatta i Maxa Frischa.

Publikacja, którą oddajemy do rąk Czytelników, wyrasta z potrzeby przybliżenia spektrum szwajcarskich twórców znanych w teatrze polskim i europejskim słabo lub w ogóle nieobecnych. Refleksja nad specyfiką dramatu i teatru szwajcarskiego jest także próbą przedstawienia nie zawsze ortodoksyjnej recepcji szwajcarskich autorów w Europie, pewnych aspektów organizacji systemu teatralnego w Szwajcarii i wreszcie ma prowadzić do nowego odczytania literackiej tradycji, z którą mierzy się nowa dramaturgia.

Ze Wstępu

„Tom pomyślany został jako przegląd najważniejszych i najciekawszych zjawisk dramatyczno-teatralnych w obszarze niemieckojęzycznej Szwajcarii, co jest jego zaletą. Wydaje się bardzo potrzebny, gdyż nasza wiedza o dramacie i teatrze Szwajcarii nie jest olśniewająca. Jeśli nie mogę stwierdzić, że jest bliska zeru, to ze względu na sporo polskich wydań dzieł dwóch twórców, Maxa Frischa i Friedricha Dürrenmatta, którzy przez lata byli również częstymi gośćmi na naszych scenach. Sytuacja dramatu i teatru jednak się zmieniła i zbiór prezentujący teatr szwajcarski może być bardzo przydatny, bowiem prezentuje utwory podejmujące istotną problematykę nowego czasu. Czyni to przy tym w sposób bardzo kompetentny – z jednej strony świadomy różnych zjawisk w literaturze i teatrze oraz zmian w dyscyplinach nimi się zajmujących, z drugiej wprowadza je w konteksty tak historyczne, jak współczesne, znamienne zarówno dla lokalnych szwajcarskich wspólnot, jak i dla tej szerszej, europejskiej, więc także naszej.

Z recenzji
prof. dr hab. Dobrochny Ratajczakowej

Wstęp 7

Kanon ożywiony 11

Carola Hilmes, „Nie jestem Stillerem. Nie jestem mężczyzną. Jestem mordercą” O zaprzeczeniu tożsamości i inności – przypadek kryminalny 13

Isabel Hernández, Don Juan w szwajcarskim przebraniu: Max Frisch a teatr szwajcarski 27

Mario Saalbach, Nieprzyjazne uczucia z ojczystych stron w Wizycie starszej pani 39

Marta Famula, Naukowcy i ich odpowiedzialność za własne czyny w dramacie szwajcarskim. Fizyk Möbius Friedricha Dürrenmatta i medyk Gustav Strom Lukasa Bärfussa 49

Światy przedstawione Lukasa Bärfussa 61

Joanna Jabłkowska, Nowy naturalizm czy teatr zaangażowany? Dramaty Lukasa Bärfussa 63

Anna Gręda-Kowalewska, Foucault i Bärfuss: seks, władza i kontrola 77

Barbara Pogonowska, Konanie i śmierć w sztuce Lukasa Bärfussa Alices Reise in die Schweiz 89

Paulina Kobus, Eksperymenty na ludziach – Alices Reise in die Schweiz, Die Probe i Die sexuellen Neurosen unserer Eltern Lukasa Bärfussa 99

W kręgu polityki 105

Ewa Mazurkiewicz, Szwajcarski teatr i polityka teatralna w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku 107

Dorota Sośnicka, „Urs teatralny”: „agresywniejszy, bardziej polityczny, nastawiony na dialog i zwrócony na zewnątrz”. O twórczości teatralnej Ursa Widmera 115

Robert Rduch, Polityczny teatr poety Alberta Ehrismanna 129

Richard McClelland, „Szwajcario, zbudź się!” – City of Change Milo Raua (2010–2011). Teatr a szwajcarska demokracja 141

Artur Pełka, Szwajcarska „dramaturgia kobieca”? Historyczne ewokacje w tekstach teatralnych Darji Stocker 153

Bohaterowie niespokojni 163

Karolina Sidowska, Monika Wąsik, Nieznośna lekkość (nie)bytu, czyli o bohaterach nieco smutnych komedii Lukasa Lindera 165

Lukas Linder, Teatr dziwaków 173

Dariusz Komorowski, „Świat powinien być uporządkowany” – Berlinische Dramaturgie (dramaturgia berlińska) i jej adaptacja w dramatach Matthiasa Zschokkego 177

Joanna Firaza, Rozważania o końcu – Ostatni gość Thomasa Hürlimanna 193

Ján Jambor, Agnes Petera Stamma. Słuchowisko między nieopublikowaną nowelą a opublikowaną powieścią 207

Życie teatralne Szwajcarii 217

Corinna Hirrle, Wspieranie współczesnej, niemieckojęzycznej dramaturgii szwajcarskiej – zarys. Między gonitwą za premierą a debatą o zrównoważonym, trwałym rozwoju 219

Maria Janus, Teatr lalek w Szwajcarii. Rekonesans z zastosowaniem metody desk research 233

Nota o Autorach 243