Farmakologia - ebook

To już kolejny, uaktualniony podręcznik „Farmakologia” adresowany do studentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu. Przedstawiono w nim ogólne zagadnienia dotyczące leków, podstawowe wiadomości z zakresu farmakokinetyki i farmakodynamiki oraz charakterystykę grup leków wpływających na procesy regulacyjne organizmu oraz funkcje różnych układów i narządów. Szczególną uwagę zwrócono na działania  niepożądane leków, interakcje, a także problem uzależnienia od leków.
Publikacja  może być  również przydatna  dla studentów innych kierunków medycznych.

Przedmowa
1. Podstawy farmakologii ogólnej – Elżbieta Nowakowska
1.1. Lek
1.1.1. Pochodzenie leku, nazewnictwo
1.1.2. Postacie leków
1.1.3. Dawki leków i dawkowanie
1.1.4. Sposoby wprowadzania leków do organizmu
1.1.5.Źródła informacji o lekach
1.1.6. Podstawowe informacje o sposobie zapisywania leków
1.2. Podstawy farmakokinetyki
1.2.1. Podstawowe pojęcia farmakokinetyczne
1.3. Podstawy farmakodynamiki
1.3.1. Działanie leków
1.3.2. Mechanizmy działania leków
1.3.3. Interakcje leków
1.4. Podstawy farmakoekonomiki

2. Leki wpływające na układ autonomiczny, nerwy obwodowe i mięśnie
2.1. Leki wpływające na układ przywspółczulny – Róża Julia Wiśniewska, Konstanty Wiśniewski
2.1.1. Leki pobudzające czynność układu przywspółczulnego (leki cholinomimetyczne)
2.1.2. Leki hamujące czynność układu przywspółczulnego (cholinolityki, parasympatykolityki)
2.2. Leki wpływające na układ współczulny – Róża Julia Wiśniewska, Konstanty Wiśniewski
2.2.1. Leki pobudzające układ adrenergiczny (sympatykomimetyki)
2.2.2. Leki hamujące czynność układu współczulnego
2.3. Leki wpływające na zwoje układu autonomicznego – Róża Julia Wiśniewska, Konstanty Wiśniewski
2.3.1. Leki porażające zwoje (ganglioplegica)
2.4. Leki wpływające na zakończenia ruchowe – Maria Sieklucka-Dziuba, Jacek Dziuba
2.4.1. Leki porażające zakończenia ruchowe (zwiotczające)
2.4.2. Leki pobudzające zakończenia ruchowe
2.5. Leki znieczulające miejscowo – Waldemar A. Turski
2.6. Leki spazmolityczne – Waldemar A. Turski
2.6.1. Leki miolityczne – pochodne izochinolinowe
2.6.2. Leki cholinolityczne o silnym działaniu miolitycznym
2.6.3. Inne leki
2.6.4. Leki pochodzenia roślinnego o działaniu spazmolitycznym

3. Leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy – Maria Sieklucka-Dziuba, Jacek Dziuba
3.1. Leki znieczulenia ogólnego
3.1.1. Premedykacja farmakologiczna
3.1.2. Wziewne środki znieczulenia ogólnego
3.1.3. Dożylne Środki znieczulenia ogólnego
3.2. Leki przeciwbólowe – Leszek Szadujkis-Szadurski, Katarzyna Szadujkis-Szadurska
3.2.1. Opioidowe leki przeciwbólowe
3.2.2. Nieopioidowe leki przeciwbólowe
3.3. Leki psychotropowe
3.3.1. Leki przeciwlękowe (anksjolityczne) – Grazyna Ossowska, Izabela Zakrocka
3.3.2. Leki neuroleptyczne – Grażyna Ossowska, Magdalena Idziak
3.3.3. Leki przeciwdepresyjne – Grażyna Ossowska, Izabela Zakrocka
3.4. Leki nasenne i uspokajające – Grażyna Ossowska, Magdalena Idziak
3.4.1. Barbiturany
3.4.2. Pochodne benzodiazepiny
3.4.3. Nowe leki nasenne
3.4.4. Inne leki nasenne
3.4.5. Leki uspokajające roślinne i sole bromu
3.5. Leki przeciwpadaczkowe – Stanisław J. Czuczwar
3.5.1. Charakterystyka padaczki
3.5.2. Leki przeciwpadaczkowe
3.5.3. Zasady stosowania leków przeciwpadaczkowych
3.5.4. Leki stosowane w leczeniu stanu padaczkowego
3.6. Leki stosowane w chorobach neurodegeneracyjnych – Stanisław J. Czuczwar
3.6.1. Leki stosowane w chorobie Parkinsona
3.6.2. Leki stosowane w innych schorzeniach neurodegeneracyjnych
3.7. Leki cucące – Stanisław J. Czuczwar

4. Zależności lekowe i narkomanie – Grażyna Rajtar-Cynke
4.1. Leki wywołujące uzależnienia
4.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe
4.1.2. Leki nasenne
4.1.3. Kokaina
4.1.4. Inne leki o właściwościach uzależniających
4.2. Inne substancje o działaniu uzalezniającym
4.2.1. Związki o działaniu halucynogennym
4.2.2. Amfetaminy i inne związki o działaniu pobudzającym
4.2.3. Pochodne kannabinolu
4.2.4. Środki stosowane drogą wziewną
4.3. Używki wywołujące uzależnienia
4.3.1. Alkohol etylowy
4.3.2. Nikotyna
5. Związki endogenne i leki wpływające na procesy regulacyjne organizmu
5.1. Hormony – Piotr Tutka, Maria Kozicka
5.1.1. Hormony podwzgórza – Piotr Tutka
5.1.2. Hormony przysadki mózgowej – Piotr Tutka
5.1.3. Hormony tarczycy. Leki przeciwtarczycowe. Związki jodu – Piotr Tutka
5.1.4. Hormony kory nadnerczy – Piotr Tutka
5.1.5. Hormony i leki wpływające na gospodarkę weglowodanową – Piotr Tutka
5.1.6. Hormony i inne czynniki wpływające na gospodarkę wapniowo-fosforanową – Piotr Tutka
5.1.7. Hormony płciowe – Maria Kozicka
5.1.8. Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) – Maria Kozicka
5.1.9. Doustne Środki antykoncepcyjne – Maria Kozicka
5.2. Witaminy i pierwiastki Śladowe – Zdzisław M. Kleinrok, Grażyna Rajtar-Cynke
5.2.1. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
5.2.2. Witaminy rozpuszczalne w wodzie
5.2.3. Preparaty wielowitaminowe
5.2.4. Pierwiastki Śladowe
5.3. Autakoidy – Maria Rutkowska
5.3.1. Histamina i leki przeciwhistaminowe
5.3.2. Prostanoidy, leukotrieny
5.3.3. Tlenek azotu
5.3.4. Serotonina
5.3.5. Angiotensyna
5.4. Leki przeciwzapalne – Leszek Szadujkis-Szadurski, Katarzyna Szadujkis-Szadurska
5.4.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne
5.4.2. Inne leki stosowane w reumatoidalnym zapaleniu stawów
5.4.3. Leki stosowane w leczeniu dny
5.5. Leki moczopędne – Bogusław Czerny
5.5.1. Tiazydy i leki tiazydopodobne
5.5.2. Diuretyki pętlowe
5.5.3. Leki moczopędne oszczędzające potas
5.5.4. Inne leki

6. Leki stosowane w chorobach układu krążenia
6.1. Leki stosowane w niewydolności serca – Jerzy Wójcicki
6.1.1. Glikozydy nasercowe
6.1.2. Leki rozszerzające naczynia krwionośne
6.1.3. Leki moczopędne w niewydolności krążenia
6.1.4. Inne leki zwiększające kurczliwość serca
6.1.5. Leki ß-adrenolityczne w niewydolności krążenia
6.1.6. Uwagi na temat leczenia niewydolności serca
6.2. Leki stosowane w zaburzeniach rytmu serca – Bogusław Czerny, Jerzy Wójcicki
6.2.1. Leki stosowane w zaburzeniach rytmu wynikających ze zwiększonego automatyzmu serca
6.2.2. Leki ułatwiające przewodzenie w układzie bodźcoprzewodzącym
6.3. Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym – Bogusław Czerny
6.3.1. Leki moczopędne
6.3.2. Leki ß-adrenolityczne
6.3.3. Leki blokujące kanały wapniowe
6.3.4. Inhibitory konwertazy angiotensyny I i antagoniści receptora angiotensynowego AT1
6.3.5. Leki hipotensyjne działające na osrodkowy układ nerwowy
6.3.6. Leki ?1-adrenolityczne
6.3.7. Leki rozkurczające mięśnie gładkie naczyń krwionośnych
6.3.8. Inhibitory reniny
6.4. Leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca – Jerzy Wójcicki
6.4.1. Azotyny i azotany
6.4.2. Syndoiminy
6.4.3. Leki ß-adrenolityczne
6.4.4. Leki blokujące kanały wapniowe
6.5. Ogólne zasady postępowania farmakologicznego w zawale mięśnia sercowego – Jerzy Wójcicki
6.6. Leki stosowane we wstrząsie – Jerzy Wójcicki
6.7. Farmakoterapia miażdżycy – Bogusław Czerny
6.7.1. Statyny (inhibitory reduktazy hydroksymetylokoenzymu A)
6.7.2. Żywice jonowymienne
6.7.3. Pochodne kwasu fibrynowego (fibraty)
6.7.4. Kwas nikotynowy
6.7.5. Inne leki obnizające stężenie lipidów
7. Farmakoterapia chorób krwi i układu krwiotwórczego
7.1. Krew i preparaty krwiopochodne – Jolanta Parada-Turska, Piotr Paluszkiewicz
7.1.1. Krew pełna
7.1.2. Składniki krwi i produkty krwiopochodne
7.1.3. Środki krwiozastępcze
7.2. Leki wpływające na czynność krwiotwórczą szpiku – Jolanta Parada-Turska, Piotr Paluszkiewicz?
7.2.1. Cytokiny krwiotwórcze (hematopoetyny)
7.2.2. Interferony
7.2.3. Leki stosowane w niedokrwistościach
7.3. Leki wpływające na krzepnięcie krwi – Grażyna Rajtar-Cynke
7.3.1. Leki stosowane w terapii chorób zakrzepowo-zatorowych
7.3.2. Leki stosowane w leczeniu skaz krwotocznych

8. Leki stosowane w chorobach układu oddechowego Bożena Tarchalska-Kryńska
8.1. Leki wykrztuśne i sekretolityczne
8.1.1. Leki wykrztuśne
8.1.2. Leki sekretolityczne
8.2. Leki przeciwkaszlowe
8.2.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym
8.2.2. Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym
8.3. Leki przeciwastmatyczne
8.3.1. Leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli
8.3.2. Leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczne zapalenie
8.3.3. Leczenie biologiczne w astmie
8.3.4. Inne leki wspomagające leczenie stanów skurczowych oskrzeli
8.3.5. Postępowanie w utrzymującym się ostrym/ciężkim napadzie duszności i w stanie astmatycznym
8.4. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

9. Leki stosowane w chorobach układu pokarmowego – Maria Rutkowska
9.1. Leki stosowane w zaburzeniach motoryki przewodu pokarmowego
9.1.1. Leki przeciwbiegunkowe
9.1.2. Leki przeczyszczające
9.2. Leki wpływające na funkcje wydzielnicze przewodu pokarmowego
9.2.1. Leki pobudzające wydzielanie żołądkowe
9.2.2. Leki hamujące wydzielanie żołądkowe
9.2.3. Leki wzmacniające barierę śluzówkową
9.2.4. Leki zobojętniające kwas solny (antacida)
9.2.5. Leki żółciotwórcze i żółciopędne
9.3. Leczenie zakażeń Helicobacter pylori
9.4. Leki przeciwwymiotne
9.4.1. Metoklopramid
9.4.2. Neuroleptyki
9.4.3. Leki cholinolityczne
9.4.4. Antagoniści receptora H1
9.4.5. Antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
9.4.6. Kannabinoidy
9.4.7. Antagoniści receptora NK1

10. Leki stosowane w zakażeniach bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych i pasożytniczych
10.1. Antybiotyki – Lilia Grodzińska, Aleksandra Goszcz
10.1.1. Antybiotyki ß-laktamowe
10.1.2. Makrolidy
10.1.3. Linkozamidy
10.1.4. Antybiotyki aminoglikozydowe
10.1.5. Tetracykliny
10.1.6. Inne antybiotyki
10.2. Syntetyczne leki chemioterapeutyczne – Lilia Grodzińska, Aleksandra Goszcz
10.2.1. Sulfonamidy
10.2.2. Pochodne nitrofuranu
10.2.3. Pochodne nitroimidazolu
10.2.4. Chinolony przeciwbakteryjne
10.3. Leki przeciwgrzybicze – Grażyna Rajtar-Cynke
10.3.1. Antybiotyki przeciwgrzybicze
10.3.2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze
10.4. Leki stosowane w leczeniu gruźlicy – Grazyna Rajtar-Cynke
10.4.1. Podstawowe leki przeciwgruźlicze
10.4.2. Leki przeciwgruźlicze drugiego wyboru
10.5. Leki przeciwwirusowe – Grażyna Rajtar-Cynke
10.5.1. Analogi nukleozydowe inhibitory polimerazy wirusowego DNA
10.5.2. Leki przeciwwirusowe o innych mechanizmach działania
10.5.3. Leki stosowane w leczeniu zakażenia wirusem niedoboru immunologicznego u ludzi (HIV)
10.6. Leki przeciwpierwotniakowe – Maria Kozicka
10.6.1. Leki stosowane w zimnicy
10.6.2. Leki stosowane w pełzakowicy i giardiozie (lambliozie)
10.6.3. Leki stosowane w rzęsistkowicy
10.6.4. Leki stosowane w toksoplazmozie
10.6.5. Leki stosowane w pneumocystozie
10.7. Leki stosowane w zakażeniach robakami i stawonogami – Maria Kozicka
10.7.1. Leki stosowane w zakażeniach robakami obłymi
10.7.2. Leki stosowane w zakażeniach robakami płaskimi
10.8. Środki o działaniu odkażającym i antyseptycznym – Maria Kozicka
10.8.1. Kwasy
10.8.2. Substancje uwalniające tlen atomowy
10.8.3. Jod i jodofory
10.8.4. Alkohole
10.8.5. Barwniki
10.8.6. Sole metali ciężkich
10.8.7. Pochodne biguanidu i amidyny
10.8.8. Inne
11. Immunofarmakologia – Tomasz Kubiatowski, Grażyna Rajtar-Cynke
11.1. Leki immunostymulujące
11.2. Leki immunosupresyjne

12. Chemioterapia nowotworów – Tomasz Kubiatowski
12.1. Podstawowe założenia chemioterapii
12.2. Podział leków przeciwnowotworowych
12.2.1. Leki alkilujące
12.2.2. Antymetabolity
12.2.3. Leki zaburzające strukturę i funkcji wrzeciona kariokinetycznego
12.2.4. Inhibitory topoizomerazy
12.2.5. Antracykliny
12.2.6. Inne
12.3. Rola hormonoterapii w leczeniu chorób nowotworowych
12.4. Rola terapii celowanych w leczeniu chorób nowotworowych

13. Środki cieniujące i radiofarmaceutyki – Zdzisław M. Kleinrok, Mariusz Świąder
13.1. Środki cieniujące stosowane w badaniach promieniami Roentgena
13.1.1. Środki cieniujące niezawierające jodu
13.1.2. Środki cieniujące zawierające jod
13.2. Środki cieniujące stosowane w badaniach ultrasonograficznych (USG)
13.3. Środki cieniujące stosowane w badaniach jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR)
13.4. Radiofarmaceutyki
13.5. Wpływ Środków cieniujących na wyniki badań laboratoryjnych oraz ich interakcje z lekami
13.6. Działania niepożądane i toksyczne środków cieniujących

14. Wpływ leków na płód. Leki a karmienie piersią – Krystyna Kmieciak-Kołada
14.1. Chemioterapia zakażeń bakteryjnych i grzybiczych w położnictwie
14.2. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
14.3. Leki psychotropowe
14.4. Pochodne kwasu barbiturowego
14.5. Leki stosowane w chorobach układu krążenia
14.6. Witaminy a ciąża
14.7. Leczenie wybranych chorób w okresie ciąży
14.7.1. Powikłania zakrzepowo-zatorowe
14.7.2. Cukrzyca
14.7.3. Schorzenia tarczycy
14.7.4. Padaczka
14.7.5. Zakażenie HIV a ciąża
14.8. Leki a karmienie piersią
14.9. Leki tłumiące laktację
14.10. Fitoterapia w okresie ciąży
14.11. Aromaterapia w okresie ciąży

15. Leki stosowane w położnictwie – Krystyna Kmieciak-Kołada, Ireneusz Kołada
15.1. Leki stosowane w okresie okołoporodowym
15.1.1. Leki pobudzające czynność skurczową macicy
15.2. Analgezja porodu
15.2.1. Leki uspokajające
15.2.2. Opioidowe leki przeciwbólowe
15.2.3. Dożylne Środki znieczulenia ogólnego
15.2.4. Środki zwiotczające
15.2.5. Środki znieczulające miejscowo
15.3. Postępowanie w przypadku krwotoku położniczego
15.4. Leki stosowane w rzucawce
15.5. Leki stosowane w porodzie przedwczesnym zagrażającym
15.5.1. Leki tokolityczne
Skorowidz