Kieruj swoim życiem - ebook

Spis treści

Od tłumacza i współwydawcy

Wprowadzenie

Wiktymizacja i metody jej zwalczania

Twoja deklaracja niepodległości

Co to znaczy być ofiarą manipulacji

Co to znaczy być wolnym

Jak wyzbyć się reakcji ofiary

Ocena sytuacji życiowej

Oczekiwania osoby wolnej i niezależnej

Niektórzy typowi manipulatorzy

Na zakończenie

Działanie z pozycji siły

Nowe spojrzenie na siłę

Lęk: coś, co kryje się w tobie

Doświadczenie jako sposób na przezwyciężenie lęku

Odwaga: nieodzowna cecha osób niezależnych

„Korzyści”, jakie przynosi działanie z pozycji osoby słabej

Nie stawiaj nikogo wyżej od siebie

Ludziom imponuje siła!

Przykłady dialogów i strategii pomagających działać z pozycji siły

Uwagi końcowe

Unikanie obsesyjnego rozmyślania o sprawach minionych lub takich, których nie da się zmienić

Kilka spraw, których nie możesz zmienić

Jak i dlaczego działa pułapka „powinieneś był”

Inne typowe sposoby koncentrowania się na przeszłości

Autodestrukcyjny efekt ciągłego powracania do przeszłości

Kilka strategii, które pomogą ci przestać rozpamiętywać przeszłość

Podsumowanie

Jak unikać niebezpiecznych porównań

Test składający się z dziesięciu pytań

Jesteś jedyny na świecie

Pojęcie egzystencjalnej samotności

Destrukcyjny wpływ porównań

Coś jeszcze gorszego: pozwalasz, aby porównywano cię z innymi

Inne typowe pułapki porównań

Kilka strategii zwalczania wiktymizacji przez porównania

Uwagi końcowe

Jak opanować umiejętność spokojnego i skutecznego działania

Test składający się z dwunastu pytań

Jak działać spokojnie i skutecznie

Kilka słów na temat prawa do prywatności

Nie oczekuj zrozumienia w każdej sytuacji

Wzruszanie ramionami to cenna umiejętność

Obrażanie się to zachowanie typowe dla ofiar

Obsesyjne analizowanie swojego związku

Kłótnia – zachowanie niewarte obrony

Kłamstwo nie zawsze jest niemoralne

Absurdalność potrzeby potwierdzania własnej wartości

O potrzebie wykazywania się przed krewnymi i przyjaciółmi

Ludzie, którzy oczekują, że będziesz im współczuł z powodu ich smutku

Wypowiedzi, które robią z ciebie ofiarę

Strategie zwalczania gry opartej na stosowaniu „nie rozumiem” i sposoby osiągania spokojnej skuteczności

Na zakończenie

Naucz innych, jak chcesz być traktowany

Uczenie innych

Cios karate

Uczysz ludzi zachowaniem, a nie słowami

Czego oczekujesz od pijaka

Jak być skutecznie asertywnym

Kilka typów ludzi, którym pozwalasz, aby traktowali cię jak ofiarę

Kilka przykładów z historii

Strategie uczenia innych, jak chcesz być traktowany

Na zakończenie

Nigdy nie przedkładaj lojalności wobec instytucji lub rzeczy materialnych ponad lojalność wobec samego siebie

Test składający się z dwunastu pytań

Nadużycie lojalności

Współzawodnictwo kontra współpraca

Skutki nadmiernego współzawodnictwa

Historia ambitnego dyrektora

Ludzie są ważniejsi od rzeczy

Wygrywanie i przegrywanie

Charakterystyka ofiar, których lojalność wobec rzeczy i instytucji jest większa niż lojalność wobec siebie samych

Jak funkcjonują przedsiębiorstwa

Kilka typowych sytuacji, gdy stajesz się ofiarą instytucji

Strategie zwalczania wiktymizacji instytucjonalnej

Uwagi końcowe

Jak odróżnić poglądy od prawdy

Poglądy a rzeczywistość

Jak nie stać się ofiarą rzeczywistości

Poglądy, które działają przeciwko tobie

Lista rzeczy, które nie istnieją w rzeczywistości

Spokój wewnętrzny jako sposób na utrzymywanie dystansu wobec rzeczywistości

Istnienie jako przeciwieństwo myślenia o istnieniu

Kilka technik eliminowania poglądów, którymi sam sobie szkodzisz

Konkluzja

Jak być kreatywnie aktywnym w każdej sytuacji

Pojęcie kreatywnej aktywności

Jak polubić miejsce, w którym przebywasz

Życie to nieustanne doświadczanie czegoś nowego

Zwalczanie przeciwności

Jest wiele sposobów...

Znaczenie wytrwałości

Działanie a bezczynność

Argumenty ludzi, którzy nie są kreatywni

Kilka przykładów kreatywnego działania

Podsumowanie

Zwycięzca czy przegrany? Sprawdź, czy jesteś ofiarą

Czy jesteś ofiarąOd tłumacza i współwydawcy

Kieruj swoim życiem, drugi bestseller Wayne’a Dyera, po raz pierwszy wydany w Polsce przed piętnastu laty, jest naturalną kontynuacją przemyśleń i rad, które autor przekazał w swoim pierwszym poradniku Pokochaj siebie.

Może to się teraz wydać niewiarygodne, ale w latach dziewięćdziesiątych, gdy książki te wchodziły na polski rynek, pojęcia takie jak „asertywność”, „autoafirmacja”, „autodestrukcja”, „wiktymizacja”, „stres” itp. znane były tylko garstce psychologów. Od tego czasu księgarnie zostały zasypane lawiną poradników na różnorodne tematy, pisanych przez autorów krajowych i zagranicznych. Niektóre z nich były pozycjami nowatorskimi i wartościowymi, inne tylko przeróbkami innych, wcześniej wydanych książek.

W Polsce zaszło w tym czasie wiele zmian. Dotyczyły zarówno warunków życiowych całego społeczeństwa, jak i rozwoju techniki oraz sposobów komunikowania się. Jednak podstawowe mechanizmy zachowania i sposoby wzajemnego oddziaływania na siebie ludzi w różnych sytuacjach społecznych nie uległy zmianie.

Pokochaj siebie koncentrowało się głównie na sposobach pozbycia się wad i zahamowań nabytych w toku wychowania i kształcenia, odrzucenia błędnych schematów myślowych i wypracowania zdrowej, silnej i pełnej osobowości.

Kieruj swoim życiem mówi przede wszystkim o tym, jak osiągać niezależność i zwalczać manipulację, której jesteśmy poddawani zarówno ze strony osób bliskich, jak i obcych oraz wszelkiego rodzaju instytucji i urzędów. Niektóre rady Dyera dotyczące obrony przez manipulacją są wręcz fenomenalne i pokazują, że problemy tego rodzaju mają uniwersalny charakter.

Wśród zalewu poradników obie pozycje Dyera przez wszystkie te lata cieszyły się ogromną popularnością i odnosiły sukcesy wydawnicze. Pomimo upływu lat nie straciły na popularności – a może nawet są dzisiaj bardziej potrzebne niż kiedykolwiek. W morzu chaosu technologicznego, który opanował świat, są solidnymi wyspami zdrowego rozsądku i dają proste odpowiedzi na coraz częściej zadawane pytanie „Jak żyć?”.

Reakcje polskich czytelników świadczą o tym, że książka Kieruj swoim życiem pomogła im w osiągnięciu sukcesów i wypracowaniu pozytywnych schematów myślowych. Nowe, poprawione wydanie tej książki powinno stanowić pomoc dla kolejnych pokoleń.

Marian J. Waszkiewicz

Göteborg, maj 2012Wprowadzenie

Wiktymizacja i metody jej zwalczania

Mały chłopiec wrócił ze szkoły do domu i zapytał matkę: „Mamo, co to znaczy »czarna owca«?”.

Matka zdziwiła się i zaczęła dociekać, dlaczego synek o to pyta.

Tomek odpowiedział: „Słyszałem, jak mój wychowawca w rozmowie z dyrektorem szkoły powiedział, że jestem „czarną owcą” naszej klasy.

Matka zadzwoniła do szkoły, aby wyjaśnić sprawę. Dyrektor się roześmiał. „Nie, nie. Wychowawca Tomka powiedział mi tylko, że Tomek jest niespokojnym duchem.

Ta książka została napisana dla ludzi, którzy chcą w pełni kontrolować swoje życie, to znaczy dla tych, którzy potrafią być niezależni i nie boją się etykietki „czarna owca”, a także dla tych, którzy nie chcą się podporządkować innym.

Żeby być niezależnym, musisz choć trochę upodobnić się do buntownika. Musisz umieć walczyć o swoje prawa. Zapewne będziesz niespokojnym duchem dla tych, którzy są mocno zainteresowani kontrolowaniem twojego zachowania, ale jeśli naprawdę zależy ci na wolności, to odkryjesz, że bycie sobą i niepozwalanie na to, by inni myśleli za ciebie, jest wspaniałym doświadczeniem, które pozwoli ci odnaleźć szczęście.

Nie musisz walczyć zawsze i ze wszystkimi. Wystarczy, że swoim zachowaniem powiesz otoczeniu: „Mam zamiar być sobą i nie ulegnę nikomu, kto będzie próbował mi w tym przeszkodzić”.

Znana piosenka oddaje prawdę w prosty sposób:

Życie jest jak na nitce balonik,

A ja go trzymam w swojej dłoni,

I prędzej zniosę srogie męki,

Niźli wypuszczę go ze swej ręki.1

Chwyć nitkę swojego życia mocno i nie wypuszczaj z dłoni ani na chwilę. Bądź jak bohater tej piosenki. Uświadom sobie, że twoje życie jest czymś najważniejszym. Jak to zrobić? W tej książce znajdziesz wskazówki, jak poruszać się po świecie z poczuciem nieskrępowania i wewnętrznej wolności.

Wielu ludziom bardzo odpowiada to, że są kontrolowani przez innych. Jeżeli ty do nich należysz, to ta książka nie jest dla ciebie. Moja książka to podręcznik mówiący o tym, jak zmienić własne życie. Zawiera na pewno sporo bardzo kontrowersyjnych i prowokacyjnych poglądów.

Wielu uzna te poglądy za podejrzane i oskarży mnie o zachęcanie czytelników do pogardzania autorytetami. Nie będę ukrywać, że uważam, iż często trzeba być asertywnym, a nawet w pewnym sensie bezczelnym, aby uniknąć wiktymizacji.

Wolność oznacza czasem niezgodę na podporządkowanie i brak rozsądku w relacjach z ludźmi, którzy chcieliby tobą manipulować. Inne zachowanie oznaczałoby uleganie wiktymizacji.

Jeśli odważysz się podjąć ryzyko bycia wolnym, będziesz mógł samodzielnie podejmować decyzje dotyczące każdego obszaru swego życia.

Najważniejsze jest prawo jednostki do samostanowienia, do swobodnego wyboru sposobu życia, pod warunkiem, że nie narusza to takich samych praw innych ludzi. Każda osoba lub instytucja próbująca ingerować w twoje życie powinna być postrzegana jako element wiktymizacji.

Życie każdego człowieka jest niepowtarzalne. Nikt inny nie może żyć twoim życiem, czuć tego, co ty czujesz, przeżywać świata w taki sposób, w jaki ty go przeżywasz. Masz tylko jedno życie i jest ono zbyt cenne, aby pozwolić innym, by cię wykorzystywali. Nie ulega chyba wątpliwości, że to ty powinieneś decydować o swoim postępowaniu i sposobie życia. Celem życia jest osiąganie radości i zadowolenia, a nie ból i nieszczęście, jakie niesie ze sobą wiktymizacja. Moim celem jest udzielenie pomocy każdemu czytelnikowi w osiągnięciu pełnej wolności.

W gruncie rzeczy każdy z nas jest w jakimś stopniu manipulowany przez innych i nikomu nie sprawia to przyjemności. Nie warto się na to godzić, a już na pewno nie należy tego usprawiedliwiać. Większość ludzi wie aż za dobrze, jak czuje się człowiek oszukany, zmanipulowany, zmuszony do zachowań i poglądów niezgodnych z własnymi przekonaniami. Problem wiktymizacji przybrał takie rozmiary, że większość gazet w USA zaczęła prowadzić porady dla jej ofiar. „Psycholog odpowiada”, „Gorąca linia”, „Jak się bronić” i tym podobne rubryki mają na celu zwalczanie między innymi biurokracji, która w dużym stopniu przyczynia się do wiktymizacji obywateli. Lokalne stacje telewizyjne przedstawiają te problemy, przez co doradcy konsumentów i rzecznicy praw obywatelskich mają duże pole do popisu. Rząd powołał agencje ochrony konsumenta, a w wielu stanach prowadzone są specjalne agencje do zwalczania szczególnie rozpowszechnionych form wiktymizacji.

Chociaż działania te są godne pochwały i mają dużą wartość, to jednak dotykają tylko wierzchołka góry lodowej i są mało skuteczne, ponieważ kładą nacisk na obwinianie tych, którzy stosują wiktymizację, lub opierają się na pomocy innych osób występujących w obronie ofiary. Nie zauważa się jednej zasadniczej sprawy, a mianowicie tego, że ludzie stają się ofiarami, ponieważ dają sygnały, że nie będą stawiać oporu i sami pozwalają na nią. Gdy dochodzi do wiktymizacji, nie bronią się i nawet nie wydają się zaskoczeni.

Prawie niemożliwe jest zrobienie ofiary z osoby, która tego nie oczekuje i jest gotowa protestować przeciwko jakiejkolwiek manipulacji. Przyczyna manipulacji tkwi w tobie, a nie w osobach, które traktują cię jak marionetkę i nauczyły się pociągać za twoje sznurki. Moja książka koncentruje się na tobie. Ty sam musisz nauczyć się opierać naciskom, zamiast czekać na kogoś, kto przyjdzie ci z pomocą. Napisałem ją dla ciebie. Włączyłem do niej opisy przypadków z mojej praktyki terapeutycznej, aby dać konkretne przykłady unikania pułapek wiktymizacji, a także opisy strategii i technik, które mogą pomóc wyzwolić się z najgłębiej zakorzenionych destrukcyjnych zachowań. Zestawy pytań mają ci ułatwić ocenę stopnia ewentualnej wiktymizacji; na końcu czeka cię zestaw stu pytań, dzięki którym sprawdzisz swój stopień wyzwolenia ze statusu ofiary i osiągniętej niezależności.

Każdy rozdział jest poświęcony jednej z podstawowych zasad unikania wiktymizacji. Każdy zawiera rady pozwalające uniknąć roli ofiary i przykłady metod stosowanych przez manipulatorów, a także opisy taktyk pomocnych w osiągnięciu niezależności.

Wierzę, że lektura tej książki będzie dla ciebie pożyteczna. Nie możesz jednak oczekiwać, że książka uwolni cię od nawyków. Ty i tylko ty możesz podjąć decyzję o tym, że przestajesz być ofiarą.

Poprosiłem moją dobrą przyjaciółkę, utalentowaną poetkę, aby napisała wiersz o problemach, które poruszam w tej książce. Gayle Spanier Rawlings w wierszu Kieruj swoim życiem tak podsumowała problem, o którym piszę:

Złączeni w niewidzialny sposób

z własnymi obawami,

jesteśmy równocześnie kukiełkami

i aktorami ciągnącymi za sznurki,

ofiarami własnych oczekiwań.

Jedwabne wstążki kierują

rękami i nogami,

upadkami i wzlotami.

Tańczymy do muzyki

naszych obaw.

Ciała nasze skurczone,

jesteśmy jak dzieci

chowające się pod skałą,

za drzewem,

nie kontrolujemy życia,

które płynie obok nas.

Wyzwól się! Przejmij

kontrolę nad swoim życiem

i tańcząc w jego rytmie,

przetnij

krępujące cię więzy.

Wyciągnij ręce ku nieznanemu,

pójdź w ciemność,

otwórz się

na pocałunek wiatru,

a twoje ramiona

niech będą jak skrzydła,

na których polecisz w dal.

Słowa Gayle pokazują piękno bycia wolnym. Chciałbym, abyś umiał wybrać zdrowie oraz szczęście i wznieść się na skrzydłach wolności.

1 Wszystkie tłumaczenia wierszy i cytatów wykonane przez tłumacza książki, o ile nie podano inaczej (przyp. tłum.).