Kontrola zarządcza w jednostce sektora finansów publicznych - ebook
Kontrola zarządcza w jednostce sektora finansów publicznych - ebook
W nowej ustawie o finansach publicznych wprowadzono nowy system kontroli, tj. kontrolę zarządczą, która obejmuje swym zakresem wszystkie aspekty działalności jednostki, kładąc duży nacisk przede wszystkim na element zarządzania jednostką. Kontrola zarządcza jest więc pojęciem szerszym niż kontrola finansowa, która w „starej” ustawie (art. 47) dotyczyła procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem. Sprawdź, jak opracować w jednostce nowe procedury kontroli zarządczej.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. System kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych
Przepisy prawa w zakresie kontroli zarządczej
Odpowiedzialność za kontrolę zarządczą
Kontrola zarządcza jako element zarządzania jednostką
Organizacja kontroli zarządczej w jednostce
Rozdział 2. Standardy kontroli zarządczej
Środowisko wewnętrzne
Przestrzeganie wartości etycznych
Kompetencje zawodowe
Struktura organizacyjna
Delegowanie uprawnień
Cele ryzyka i zarządzanie nim
Misja
Określanie celów i zadań, monitorowanie oraz ocena ich realizacji
Identyfikacja ryzyka, analiza ryzyka i reakcja na ryzyko
Mechanizmy kontroli
Dokumentowanie kontroli zarządczej
Nadzór
Ciągłość działalności
Ochrona zasobów i szczególne mechanizmy nadawania upoważnień do zasobów informatycznych
Szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych
Informacja i komunikacja
Monitorowanie i ocena
Samoocena kontroli zarządczej
Audyt wewnętrzny
Uzyskanie zapewnienia o stanie kontroli zarządczej
Uwagi końcowe Wykaz aktów prawnych
Wykaz rysunków, przykładów, tabel, załączników
Rysunki
Przykłady
Tabele
Załączniki
Kategoria: | Finansowe |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-269-4051-4 |
Rozmiar pliku: | 989 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Kontrola zarządcza to pojęcie wprowadzone ustawą z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych1. Zmieniło ono sposób postrzegania kontroli w jednostkach sektora publicznego z działań skierowanych na kontrolę finansową, funkcjonującą na gruncie poprzedniej ustawy, na działania związane z całokształtem zarządzania jednostką i zapewnieniem odpowiedniego realizowania jej celów. Dokonana została więc zmiana jakościowa spojrzenia na funkcjonowanie jednostek sektora publicznego. Wymagało to zmiany podejścia z nacisku kładzionego na aspekt finansowy i rozliczeniowy na zrozumienie jednostki jako całości działającej w systemie obejmującym wiele procesów wpływających na jakość gospodarowania środkami publicznymi.
Kontrola zarządcza, funkcjonująca w porządku prawnym już od ponad 5 lat, gdyż zmiana weszła w życie od 1 stycznia 2010 r., nadal przysparza wielu problemów. Spotykają one głównie osoby, które są wyznaczone do sprawowania roli koordynatorów kontroli zarządczej w imieniu kierownika jednostki. Niestety obszar kontroli zarządczej nadal spotyka się z niezrozumieniem problemu, jest traktowany jako konieczność wypełniania kolejnych dokumentów, a nie jako skuteczne zarządzanie jednostką. Co więcej, na funkcjonowanie kontroli zarządczej negatywnie wpływa sama nazwa pojęcia. Sformułowanie „kontrola” ugruntowane w sektorze publicznym jako działalność związana z wykrywaniem słabości i nieprawidłowości oraz ich korygowaniem powoduje zachwianie postrzegania kontroli zarządczej jako procesu stricte związanego z bieżącym zarządzaniem.
Niniejsza publikacja ma pomóc osobom, które zajmują się zagadnieniami kontroli zarządczej, w praktycznym rozwiązywaniu problemów. Zamiarem autorki jest też podniesienie świadomości roli kontroli zarządczej w zarządzaniu podmiotem sektora finansów publicznych dla poprawy jakości gospodarowania majątkiem publicznym. Sektor finansów publicznych jest obszarem wielu wrażliwych zdań, gdy oczekiwania odbiorców usług realizowanych przez poszczególne jednostki, środki finansowe ponoszone na ich wytworzenie, a więc i koszty społeczeństwa podlegają krytycznej ocenie i wpływają bezpośrednio na wizerunek zarówno tych jednostek, jak i pracowników w nich zatrudnionych. Sektor publiczny nie jest w obecnych czasach postrzegany pozytywnie. W społecznościach lokalnych, w których występuje bieżący kontakt z mieszkańcem czy podmiotem gospodarczym, poziom realizacji kontroli zarządczej poddany jest stałej weryfikacji. Dlatego prawidłowo wdrożona kontrola zarządcza daje szanse na zamianę tego postrzegania, nawet jeśli nie w całości, to przynajmniej w przypadkach jednostkowych. Obszar funkcjonowania kontroli zarządczej w przekazanej Państwu publikacji zostanie więc ograniczony do podmiotów sektora finansów publicznych na szczeblu samorządowym.
Nie istnieje jedno modelowe podejście do kontroli zarządczej. W większości jednostek stosuje się podobne rozwiązania, mające odniesienie do szczebla administracji publicznej, jak tworzenie planów działania, sprawozdań z ich wykonania, składanie oświadczeń o stanie kontroli zarządczej. Jest to rozwiązanie dobre, ale nie można uznać, że wypełnienie tych dokumentów, a także innych, które służą ich sporządzeniu, wyznacza już końcowy standard kontroli zarządczej. W wielu przypadkach zdarza się, że zarządzający jednostką otrzymują od kierowników jednostek wyniki samooceny wskazujące, że wszystko działa prawidłowo. Tymczasem poprzez audyty czy kontrole zewnętrze okazuje się, że jest to przekonanie błędne. Kontrola zarządcza, jak zwykłe zarządzanie, jest bowiem procesem ciągłym, w którym występują niedociągnięcia, gdyż jest to zjawisko dynamiczne, obarczone ryzykiem, które niejednokrotnie się materializuje.
Dlatego też autorka podjęła się zadania opisania procesu kontroli zarządczej w sposób, który ma pozwolić osobom dopiero wchodzącym w tę tematykę na zrozumienie procesu jako całości, a tym, którzy już zajmują się koordynacją kontroli zarządczej, osobom kierującym jednostkami, dodatkowe spojrzenie na proces już prowadzony, pod kątem możliwości jego modyfikacji czy też usprawnienia. Jest to spojrzenie autorskie, oparte zarówno na analizie aktów prawnych, judykaturze, literaturze oraz własnych doświadczeniach z zakresu organizacji w jednostce sektora finansów publicznych oraz koordynacji kontroli zarządczej.
W kolejnych częściach książki zostaną przedstawione przepisy prawne, ich interpretacja oraz praktyczne przykłady, w jaki sposób mogą zostać wykorzystane mechanizmy kontroli zarządczej dla budowania prawidłowo funkcjonującej i dobrze postrzeganej jednostki sektora finansów publicznych. Zostaną przedstawione przykłady, jak można wykorzystywać narzędzia kontroli zarządczej nie tylko do wypełnienia obowiązku prawnego, ale także praktycznego i skutecznego działania.
Podane w załącznikach przykłady zarządzeń, wzorów dokumentów mają wyłącznie charakter przykładowy. Ujęte w nich zagadnienia mają zakres na tyle szeroki, aby Czytelnik miał możliwość wybrania dla siebie korzystnych zapisów oraz dostosowania ich do praktyki w danej jednostce.
------------------------------------------------------------------------
1 Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 5 sierpnia 2013 r. poz. 885 z późn. zm.).Wykaz rysunków, przykładów, tabel, załączników
Rysunki
Rysunek 1. Przykładowa dokumentacja kontroli zarządczej 10
Rysunek 2. Przykład struktury smukłej 26
Rysunek 3. Przykład struktury płaskiej 27
Rysunek 4. Etapy zarządzania ryzykiem 51
Rysunek 5. Mapa ryzyka w skali 3-stopniowej 56
Rysunek 6. Mapa ryzyka w skali 5-stopniowej z oznaczeniem liczbowym 58
Rysunek 7. Przykładowy schemat ról w systemie zarządzania ryzykiem 94
Rysunek 8. Przykład 3 linii obrony na podstawie modelu COSO 98
Przykłady
Przykład 1. Pełnomocnictwo ogólne 30
Przykład 2. Pełnomocnictwo rodzajowe (kadrowe) 31
Przykład 3. Pełnomocnictwo rodzajowe do zaciągania zobowiązań 31
Przykład 4. Pełnomocnictwo szczególne − reprezentacja przed organem 32
Przykład 5. Pełnomocnictwo szczególne − zawarcie umowy 32
Przykład 6. Upoważnienie 34
Przykład 7. Model wyznaczania celów 41
Przykład 8. Realizacja obowiązku zapewnienia ochrony zdrowia w gminie 47
Przykład 9. II poziom kontroli zarządczej w jednostce samorządu terytorialnego 49
Przykład 10. Powierzenie obowiązków i odpowiedzialności z zakresu rachunkowości 85
Tabele
Tabela 1. Kryteria formułowania celów wg wytycznych ministra finansów 44
Tabela 2. Prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka 51
Tabela 3. Skutki wystąpienia ryzyka 54
Tabela 4. Znaczenie (istotność) ryzyka w skali 3-stopniowej 57
Tabela 5. Znaczenie (istotność) ryzyka w skali 5-stopniowej 57
Tabela 6. Znaczenie (istotność) ryzyka w skali 5-stopniowej 58
Tabela 7. Przykłady rodzajów reakcji na ryzyko 62
Tabela 8. Kryteria oceny mechanizmów kontroli 64
Tabela 9. Uwarunkowania budżetowe prowadzenia audytu w jednostce samorządu terytorialnego 96
Załączniki
Wzór 1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia zasad funkcjonowania systemu kontroli zarządczej 101
Wzór nr 2. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia zasad funkcjonowania systemu kontroli zarządczej 116
Wzór nr 3. Rejestr ryzyka 122
Wzór nr 4. Sprawozdanie z zarządzania ryzykiem 122
Wzór nr 5. Wzór kwestionariusza samooceny kontroli zarządczej 123
Wzór nr 6. Informacja o stanie kontroli zarządczej w jednostce lub komórce organizacyjnej 134