Lalki - ebook

PROLOG

Żółta, okazała kamienica przy jednej z uliczek przylegających do Alei Jerozolimskiej tonęła w nocnej ciszy. Przez wysokie okna na półpiętrach światło księżyca pomieszanego z blaskiem ulicznej latarni wpadało na klatkę schodową głównych schodów. Tam właśnie dał się słyszeć szmer. Oto cicho uchyliły się ozdobne drzwi mieszkania na drugim piętrze i wysunęła się z nich wysoka postać w szlafroku i nocnym czepeczku. Kobieta ostrożnie, starając się nie spowodować skrzypienia schodów, zeszła na półpiętro i stanęła w półotwartym oknie. Po chwili wychyliła się nieco, jakby chcąc zobaczyć i usłyszeć coś, co miało miejsce w bramie. Trwała tak przez pewien czas, coraz bardziej wyginając się w dół. Nagle tuż za nią coś trzasnęło i amatorka nocnych widoków spadła w dół z głośnym krzykiem.

Jakiś osobnik odskoczył od bramy i pobiegł w stronę Alei Jerozolimskiej. Natomiast ktoś inny wpadł do sieni wjazdowej, przebiegł przez podwórko i zniknął w drzwiach trzypiętrowej oficyny.

Na ulicy zaległa cisza. Przed wejściem do kamienicy leżało bezwładne ciało w białej barchanowej koszuli i rozwianym szlafroku koloru indygo. Spod głowy w papilotach, z której spadł koronkowy czepeczek, miotany teraz siłą wiatru w dół uliczki, wypływała powoli czerwona strużka. Ciszę przerwał trzask otwieranych okien, piskliwy wrzask: Złodzieje! i odgłos ciężkich kroków kogoś zbiegającego po schodach…ROZDZIAŁ I..
AS BUŁAW

Pani Stefania Meliton zdobyła doświadczenie i życiową mądrość, na własnych błędach ucząc się praw rządzących światem. Dzięki przeciwnościom losu i porażkom zrozumiała, że w życiu sprawdzają się inne zasady niż te wpajane jej przez naiwne nauczycielki lub głoszone w popularnych powieściach.

Z pensji wyniosła przekonanie, że ładna i skromna panienka z szanowanej rodziny, choćby nie miała majątku, może dobrze wyjść za mąż. Była więcej niż ładną i układną, pochodziła ze zubożałego ziemiaństwa, ale nikt nawet nie starał się o jej rękę. Słyszała też często o wykształconych i sumiennych nauczycielkach zdobywających miłość pupilów i zaskarbiających sobie szacunek ich rodziców. Była wykształconą, nawet zamiłowaną nauczycielką, lecz uczennice prześcigały się w robieniu jej na złość, a ich rodzice nie poświęcali guwernantce wiele uwagi. Czytała romanse, w których zakochani książęta i hrabiowie są ludźmi szlachetnymi i w zamian za serce mają zwyczaj prosić ubogie nauczycielki o rękę. Oddała więc serce młodemu hrabiemu, ten jednak uwiódł ją bez większych skrupułów, ale żenić się nie myślał. Zaloty barona, który pragnął ją pocieszyć po rejteradzie hrabiego, przyjmowała już z pewną rezerwą. Ten zresztą szybko zaniechał starań, a dowiedziawszy się o bankructwie swego ojca, ożenił się z panną niezbyt ładną, pochodzącą z rodziny bez nazwiska, ale za to jedyną dziedziczką fortuny zbitej na handlu.

Tuż po trzydziestce panna Stefania, chcąc uzyskać pewną niezależność, wyszła za mąż za wzbogaconego guwernera, Melitona. Wierzyła, jak się okazało naiwnie, w możliwość moralnego podźwignięcia człowieka mającego nadmierną skłonność do alkoholu. Nowożeniec jednak po ślubie pił więcej niż przed ślubem, zaś małżonkę, dźwigającą go moralnie, obrzucał najwulgarniejszymi wyzwiskami, a czasem nawet bił, czym popadło. Gdy umarł, podobno gdzieś w podrzędnym burdelu, pani Meliton, odprowadziwszy go na cmentarz i przekonawszy się, że jest niezawodnie zakopany, przejrzała pozostałe po nim dokumenty. Z nich dowiedziała się o utrzymance męża oraz dwójce jego nieślubnych dzieci, a świadomość bycia przez siedem lat żoną nie tylko alkoholika, ale także człowieka rozpustnego i zakłamanego, przyprawiła ją o ciężką chorobę.

Pół roku leżała w szpitalu, w osobnym gabinecie, samotna i zapomniana, oddając się rozmyślaniom. Gdy wyszła stamtąd – chuda, postarzała, z posiwiałymi włosami – stała się dla tych, którzy ją jeszcze pamiętali, dowodem prawdziwości stwierdzenia, że nieudane małżeństwo zmienia kobietę nie do poznania. Nawet jednak starzy znajomi nie zauważyli metamorfozy dotyczącej jej postawy życiowej. Przestała bowiem wierzyć zarówno w edukacyjne slogany, jak i w powszechne sądy, co nie znaczy, że tych ostatnich nie słuchała uważnie.

Nie była już nauczycielką, ale rekomendowała nauczycielki; nie myślała o zamążpójściu, ale swatała młode pary; nikomu nie oddawała swego serca, ale we własnym mieszkaniu ułatwiała schadzki zakochanym. Ponieważ każdy i za wszystko musiał jej płacić, majątek pani Meliton powiększał się z roku na rok. Najwięcej zarobiła w czasach, kiedy najbogatszy z warszawskich kupców, Stanisław Wokulski, oszalał na punkcie pewnej zimnej arystokratki, Izabeli Łęckiej. Wokulski płacił hojnie, aby pani Stefania udzielała mu wszelkich informacji zarówno o rodzinie Łęckich, jak i towarzystwie, do którego należał pan Tomasz i jego urodziwa córka. Dzięki swej informatorce Wokulski nabył weksle Łęckiego i srebra panny Izabeli, od niej dowiadywał się, kiedy i z kim piękna panna będzie spacerować po Łazienkach, z jakiej przyczyny nie znosi swego kuzyna Krzeszowskiego i dlaczego można sprawić jej radość, kupując klacz wyścigową…

Minęło kilkanaście miesięcy od złotej jesieni 1879 roku, kiedy to hojny kupiec zniknął bez wieści. Ucichły plotki i domysły tyczące jego losów, a pani Meliton nie musiała już przyjmować każdego zlecenia. Zdobyty majątek pomnożyła, umiejętnie lokując go w interesach sprawdzonych za pieniądze klientów i korzystając ze znajomości, które miała we wszystkich kręgach liczących się w Warszawie. Wtedy także przestała używać imienia Antonina, otrzymanego po babce ze strony ojca, zmarłej wiele lat przed jej narodzeniem, na dodatek podobno chorowitej i wiecznie nieszczęśliwej. Chcąc zamknąć etap życia, w którym dawało jej ono głównie gorzkie lekcje, pani Meliton kazała się nazywać Stefanią – swoim drugim imieniem, otrzymanym z kolei po babce ze strony matki, cieszącej się dobrym zdrowiem i tryskającej humorem do późnej starości.

Teraz nie tylko drożyła się jak wielka kurtyzana, ale i była wybredna jak słynna artystka – zajmowała się tylko tym, co ją interesowało, bawiło, pozwalało poznać ludzi, których zamysłów nie da się łatwo przeniknąć. Starała się bowiem pogłębiać studia nad człowieczą naturą. Dbałość o przyjemności i wygody sprawiła, że pani Meliton zmieniła się po raz kolejny – nie tylko nabrała nieco ciała, lecz także zyskała ekskluzywną oprawę dojrzałej urody, zaś dobrobyt i dystans wobec świata wygładziły jej zbyt wyostrzone przeciwnościami losu regularne rysy. Ponieważ zmiany w wyglądzie damy następowały w drodze ewolucji, jej klienci żywili przekonanie, że zawsze była niezwykle elegancką, dobrze zakonserwowaną, delikatną pięknością w balzakowskim wieku.

Tego popołudnia, które ciągnęło się jak kondukt pogrzebowy, nic nie zapowiadało początku intrygującej historii. Pani Meliton siedziała wygodnie rozparta w fotelu w saloniku pełnym uroczych drobiazgów świadczących o wyrafinowanym guście jego właścicielki, z pewnym znudzeniem przeglądając doniesienia towarzyskie w „Kurierze Warszawskim”. Właśnie pomyślała, że nie opisano tam niczego, czego by wcześniej nie wiedziała albo nie przewidziała, kiedy służąca zaanonsowała barona Krzeszowskiego. „Ciekawe…” – pomyślała. „Wprawdzie niedawno w dziwnych okolicznościach stracił żonę, ale przecież publicznie awanturował się z nią niemal od dnia ślubu, no i w efekcie zyskał majątek pozwalający mu nabywać i wystawiać konie wyścigowe… Czego może chcieć człowiek, który właśnie pozbył się problemów, od kobiety pomagającej rozwiązywać problemy?”

Baron, wszedłszy, lekko się ukłonił, gospodyni wskazała mu fotel obok siebie, a on padł na niego, jakby wrócił właśnie z wyczerpującego spaceru. Spadły mu binokle, które gwałtownym ruchem nasunął z powrotem na miejsce.

– I cóż… – zaczęła ze zdziwieniem.

– …za diabli mnie przynieśli? – dokończył gość. – Rzeczywiście, sam się sobie dziwię, że nie korzystam spokojnie z tego, iż moja małżonka miała kaprys zrobić salto przez okno. Ale to takie do niej, uważasz pani, niepodobne wychodzić z mieszkania późną nocą, w szlafroku… No i ten, uważasz pani, upadek! Nie cierpiała na żadne migreny, zasłabnięcia, zapaści, chyba że urojone, a w wychylaniu się i podglądaniu miała niemałą wprawę… Może ktoś jej pomógł?…

Pani Meliton spojrzała nań z uwagą i kiwając głową, mruknęła:

– Chyba tylko pan miałbyś w tym interes.

– Prawda, ale jak na ironię, mnie tam wtedy nie było. Mało który mąż dziedziczący po żonie ma takie alibi. Tego wieczoru, setki kilometrów od Warszawy, na pogrzebie krewnej widziała mnie, uważasz pani, cała dalsza i bliższa rodzina, dwu generałów, ksiądz biskup…

– Aż za dobre – gospodyni przerwała mu dość obcesowo. – Za długo żyję, aby nie wiedzieć, że tego typu zbrodni, jeśli to rzeczywiście było zabójstwo, a nie nieszczęśliwy wypadek, wybacz pan, nieostrożnej histeryczki, nie wykonuje się samodzielnie. Mało to kręci się po mieście tanich drani chętnych do wykonania zlecenia?

– Dajże pani spokój! – Baron zrobił tak gwałtowny gest, że znowu spadły mu binokle. – Śmierć kuzynki Zenobii też sobie, uważasz pani, zaplanowałem i datę pogrzebu? Po co bym tu w takim razie przychodził, skoro sędzia śledczy nie miał wątpliwości?

– Właśnie, po co? Nie jestem detektywem, tylko słabą kobietą mającą co najwyżej niewielką wiedzę o wartych zainteresowania poczynaniach warszawiaków. Jeśli masz pan podejrzenie morderstwa, wypadałoby raczej zgłosić to na policji.

– Sama pani wiesz, to idioci! – żachnął się baron. – Tego, pożal się Boże, śledczego, co mnie odwiedził nazajutrz po powrocie, chyba wyciągnęli prosto z jakiej zakazanej speluny. Wyglądał, jakby myślał tylko o tym, aby znowu się napić i tak cuchnął, że kazałem wykadzić salon, kiedy go wreszcie opuścił. – Baron zmarszczył nos i po chwili dodał: – Zresztą nawet gdyby porażał intelektem, nie uśmiecha mi się szarganie nazwiska Krzeszowskich po gazetach. Wystarczająco często figurowało ono za sprawą mojej drogiej, także w sensie dosłownym, małżonki, uważasz pani, we wszystkich sądach.

– Może w tym czasie baronowa namnożyła sobie wrogów? – zapytała pani Meliton.

– Tacy tam, uważasz pani, wrogowie! – Baron machnął lekceważąco ręką i znowu zsunęły mu się binokle. – Adwokacina, odważny, gdy chodziło o słabą kobietę, ale wystarczyło tupnąć nogą, a podwinął ogon i zniknął. Studenci, którzy jeśli zabijają, to śmiechem. Pani Stawska?! Uczciwa, szlachetna, choć piękna kobieta… Co tej nieszczęśnicy napsuła krwi moja nieodżałowana małżonka, zazdrosna o mnie, o protekcję Wokulskiego, bodaj czy nie o względy starego Rzeckiego! Jeśli kto miałby doprowadzić do czyjejś śmierci, to z pewnością nie ten naiwny anioł! Zresztą piękna wdowa wyprowadziła się aż pod Częstochowę, gdzie wysłałem jej przeprosiny i kwiaty… Ale, ale widzę, że już pani nabrała zainteresowania dla sprawy…

– Sama nie wiem – odparła w zamyśleniu pani Stefania, patrząc ponad głową rozmówcy.

– Nie naciskam, droga pani… – tu baron urwał, a z jego przedwcześnie postarzałej twarzy zniknął lekko kpiący uśmieszek. – Mam dziwne przeczucie, że w moim domu dzieje się coś niedobrego. I… wyznam, mocno mnie to niepokoi… To coś jest gdzieś blisko, obok mnie… Intuicja mi podszeptuje, że właśnie ty, pani, możesz mi pomóc rozwikłać tę, być może niebezpieczną, zagadkę.

– Nie mówię nie. Daj mi pan czas do namysłu. Napiszę, jeśli zechcę podjąć próbę. Powtarzam: próbę, bo żaden ze mnie śledczy.

– Pamiętaj pani, jestem teraz bogatym człowiekiem, bo i Zenobia miała do mnie słabość…

– O tym porozmawiamy później – przerwała nieco niegrzecznie pani Meliton. – To oczywiste, że prywatne śledztwo kosztuje.

– Z pewnością niedługo się spotkamy – podsumował Krzeszowski, podnosząc się z fotela i po raz kolejny osadzając na nosie niesforne binokle. – Wtedy porozmawiamy także o kosztach.

Baron skłonił się i wyszedł, a pani Meliton po krótkiej chwili zadumy zadzwoniła na służącą i poprosiła o herbatę. Następnie podeszła do narożnego bufetu, otworzyła przeszklone górne drzwiczki i napełniła kryształowy kieliszek nalewką orzechową. Przez moment spoglądała w płynne złoto napoju, po czym wypiła go powoli. Kiedy miłe ciepło zaczęło rozchodzić się po ciele zastałym od długiego bezruchu, weszła służąca, niosąc tacę z herbatą i konfiturą. Pani Meliton kazała dziewczynie zanieść wszystko do gabinetu i postawić na stoliku przy ścianie. Po chwili sama tam przeszła, usiadła przy intarsjowanej sekreterze, otworzyła blat, odsłaniając dziewięć szuflad. Z jednej wyciągnęła zawiniątko w czarnym jedwabiu i położyła na blacie.

Z pietyzmem rozwinęła delikatną tkaninę i wprawnym ruchem przetasowała wyjętą z niej talię. Rozłożyła wachlarz kart, w skupieniu wybrała sześć, układając je na planie pentagramu. As Buław w pozycji „moja obecna sytuacja” potwierdził gotowość tarocistki do podjęcia działania. Arcykapłanka sugerowała, aby zawierzyć intuicji, którą pani Meliton odkryła w sobie i skutecznie wykorzystywała co najmniej od pochówku nieszczęsnego męża. Centralne położenie karty Moc utwierdziło ją w przekonaniu, że dysponuje siłą wystarczającą, aby podjąć się owego interesującego zadania. Nie rozumiała znaczenia tylko jednej karty – odwróconego Giermka Kielichów w prawym rogu pentagramu.

– Cóż to, u licha, znaczy? – spytała samą siebie, wiedząc aż nazbyt dobrze, że karta ta może zwiastować romantyczną i wyidealizowaną miłość, a w jej istnienie pani Stefania już ani nie wierzyła, ani wierzyć nie chciała.

– Kim jest tajemniczy młodzieniec, którego drogi mają się spotkać z moimi? Przecież nie pożegnanym przed kwadransem wyleniałym baronem! A nie zamierzam chyba na starość wyrzucać pieniędzy na młodego utrzymanka… – prychnęła i zanurzyła się w rozmyślaniach.

Przyjrzała się uważnie karcie, analizując każdy jej szczegół. Co może w tej sytuacji oznaczać młody giermek ze złotym kielichem w ręce, stojący nad brzegiem wzburzonego morza? Jeszcze chwilę wlepiała w niego uporczywie wzrok, po czym wstała i nalała herbaty do delikatnej porcelanowej filiżanki. Pijąc drobnymi łyczkami, utwierdzała się w przekonaniu, że powinna przyjąć zlecenie barona.

Wprawdzie Fortunat Krzeszowski, mający antenatów w licznych utytułowanych fiksatach i degeneratach, nie budził jej zaufania, ale darzyła go dziwną atencją, wynikającą być może z życiowego dystansu starego lekkoducha, a może z jakichś własnych, zepchniętych na dno pamięci sentymentalnych wspomnień, w których pierwszoplanową rolę grał także nieco postrzelony i cyniczny baron. Coś pociągało panią Stefanię w tej niejasnej historii, nazbyt szybko wyjaśnionej przez sędziego śledczego. Intuicja podpowiadała jej, że baronowa nie z własnej woli zakończyła żywot, dostarczający tej zdziwaczałej sekutnicy wielu okazji do knowań, pomówień, donosów i awantur. Jednak najbardziej dziwiła panią Meliton postawa samego Krzeszowskiego, mogącego wszak do woli korzystać z przywilejów bogatego wdowca. On tymczasem postanowił, wbrew wydawałoby się oczywistym interesom, szukać skazy na pokaźnym majątku, należącym teraz do niego w całości. Starsza pani nie działała jednak pochopnie i dopiero kiedy poranek dnia następnego nie zmienił jej decyzji, wysłała do barona list z propozycją ponownego spotkania za dwa dni. Poprosiła w nim także o dyskretne zebranie informacji na temat lokatorów trefnej kamienicy. Sama również wykorzystała dany baronowi czas na dowiedzenie się czegoś więcej o mieszkańcach domu.

Baron nie tylko stawił się punktualnie w wyznaczonym przez panią Meliton dniu, ale i przyniósł notatki z księgi meldunkowej, którą pod pozorem porządkowania spraw zmarłej żony pożyczył od rządcy. Wziął sobie bowiem do serca sugestię dyskrecji i nie chciał być widziany z olbrzymim tomiszczem pod pachą. Nie na wiele się to zdało, bo mimo owej zapobiegliwości rozeszła się plotka, że świeżo upieczony wdowiec – niezbyt przywiązany do miejsca, gdzie dawno temu utracił córkę, a ostatnio żonę – zamierza korzystnie sprzedać kamienicę przynoszącą więcej kłopotów niż korzyści.

– Więc mieszkaliście państwo w trzypiętrowej kamienicy na drugim piętrze od frontu? – rozpoczęła indagację pani Meliton, kiedy baron rozsiadł się w fotelu i poprawił binokle.

– Nie tylko. Odkąd rok wstecz, ulegając usilnym prośbom baronowej, przestałem tułać się po hotelach i wróciłem na łono rodziny, mieszkanie od frontu okazało się zbyt małe. Uważasz pani, zaczęliśmy przyjmować, trzeba było zatrudnić więcej służby… A i ja sam potrzebowałem gabinetu, osobnej sypialni… Inaczej nie wytrzymałbym i miesiąca w roli nawróconego małżonka. Dlatego zaadaptowaliśmy jeszcze drugie piętro w lewej oficynie…

– Czy nie tam wynajmuje mieszkanie ten kombinator Maruszewicz?

– Tak, tyle że piętro niżej. Szczególny, uważasz pani, drań, choć kiedyś wydawał mi się użyteczny. Chętnie bym się go pozbył, ale jak kto się wije, nie dosięgniesz. Szkoda, że w swoim czasie nie przycisnąłem Wokulskiego, żeby zrobił sprawę temu błaznowi o fałszowanie weksli. Siedziałby teraz, uważasz pani, w areszcie, a ja mógłbym wynająć całkiem znośne mieszkanie komuś wypłacalniejszemu…

– Więc nie płaci? Cóż na to rządca?

– Też oferma ten Wirski! Moja małżonka lepiej niż ja pojmowała interesy i rozumnie wymówiła mu od nowego roku, ale gdzie mnie szukać innego rządcy. Został i zalega z rodziną na trzecim piętrze od frontu.

– A mieszkanie po Stawskiej? Już zajęte?

– Tak, sam niedawno wynająłem je panu Joli. Miał się tam wprowadzić z siostrą. Podobno równie piękna kobieta jak poprzednia lokatorka…

– A on sam, niewysoki brunet dźgający damskie serca sztylecikami wąsików? Na dodatek ma francuskie korzenie, co już samo dodaje mu uroku? – spytała z mieszaniną ironii i zaciekawienia pani Meliton.

– Ten sam. Poznałem go w klubie…

– Gdzie pewnie przegrałeś pan do niego kilka rubli?

– Jako żywo! Pan Joli okazał się très sympathique1 i nieźle mnie ugościł tego wieczoru, gdym zgrał się do czysta.

– Za pana własne pieniądze?

– Można i tak na to spojrzeć, choć niejeden mniej towarzyski i honorowy zostawiłby towarzysza zabawy o głodzie i pragnieniu…

– Więc pierwsze piętro w prawej oficynie – pan i panna Joli, a na drugim też umieściłeś pan jakiegoś obytego towarzysko dżentelmena?

– Chętnie bym to uczynił, ale, uważasz pani, większość lokatorów dostaliśmy jeszcze w spadku po Łęckim i Wokulskim. Moja, i w tym nieodżałowana, małżonka zamierzała pozbyć się niektórych z nich, ale nie zdążyła.

– Czyli?

Tu baron zerknął do swoich notatek, poprawił binokle, które spadły mu po raz kolejny i wyrecytował:

– Drugie piętro w prawej oficynie – pani Kolerowa z wnukiem, w tylnej na drugim – państwo Radzińscy, na pierwszym – Denowa, ta od „Pralni paryskiej”.

– Pralni?…

– Mamy ją z dobrodziejstwem inwentarza w tylnej oficynie na parterze.

– Aa… Może pierwsze piętro od frontu zajmuje jaki dżentelmen?

– Prawdopodobnie – uśmiechnął się baron, dostrajając ton do lekkiej złośliwości rozmówczyni. – Uważasz pani, oficer. Josip Rodionowicz Czekajłow. Nie znam go bliżej. Dość często bawi poza Warszawą. Ostatnio pojawił się jakiś tydzień przed tragiczną śmiercią baronowej.

– Czyli kawaler?

– Tego nie wiem na pewno… Ale na razie dość niekłopotliwy jak na rosyjskiego oficera. Nikt się na niego nie skarżył, nawet moja małżonka, która przecież nie zniosłaby odgłosów choćby bardziej wystawnej kolacji z gitarą w tle, a co dopiero, uważasz pani, libacji, jakie ci panowie mają zwyczaj urządzać po szynkowniach i wątpliwej reputacji salonach. Ten do siebie nie zaprasza, przeciwnie – znika na całe dnie i noce… Płacić, nie płaci, ale któż by się tam dopominał. Zawsze może się przydać taki lokator.

– Ba… Zaszkodzić też zawsze może… Ale, skoro tak, lepiej nie kusić licha. Któż jeszcze?

– Mieszkają tu także jakieś Barany, Kozły i Biegusy, Klejny i Króliki, ale wybacz, pani, nie wiem, kto zacz. Jeden to chyba szewc, drugi czy trzeci – subiekt, ale nie miałem z tymi ludźmi do czynienia, a kazałaś mi postępować ostrożnie i nie dawać do zrozumienia, że kogoś szukam. Księgę meldunkową także, zgodnie z pani sugestią, zostawiłem w domu.

– W porządku. Może przyślę po nią Fruzię. Teraz pomyśl pan, do kogo moglibyśmy się zwrócić, aby nas oświecił w kwestii owej trzódki.

– Ja, uważasz pani, nie bardzo znam swoich lokatorów. Wyjąwszy niedawno poznanego pana Joli, tego kombinatora Maruszewicza, co ma w dodatku czelność mienić się moim kuzynem, i tego cymbała Wirskiego. Pierwszy chyba jeszcze mniej wie ode mnie, drugiego tylko wrogowi bym polecił, a trzeci… – Tu baron machnął ręką i poprawił binokle. Po chwili dodał: – Może Leon, mój kamerdyner?… To, uważasz pani, frant kuty na cztery nogi! Zginąłbym bez niego w czasie, gdym przedkładał samotne użycie nad pożycie z baronową…

– Nie! – rozmówczyni ucięła krótko. – Wolałabym nie mieszać w to służby, zwłaszcza tych, co służą w tym domu. Z doświadczenia wiem, że szybko dowie się wtedy o naszych zamiarach nie tylko cała kamienica, ale i pół Warszawy. Ciężko by było wtedy coś przedsięwziąć. Zresztą powróciłeś pan na łono rodziny nie tak dawno. Stąd i Leon nie bardzo miał okazję poznać mieszkańców kamienicy. Jeśli będzie trzeba, poślę tam moją Eufrozynę. Na przykład do pralni, może usłyszy jakieś plotki. Wolałabym kogoś, kto mieszka w kamienicy od dłuższego czasu i uczestniczy w życiu mieszkańców.

– Mam! – Tu Krzeszowski wykonał ruch tak gwałtowny, że znów spadły mu binokle. – Utrapienie mojej żony! Studenci, których wyeksmitowała, a ja, nieświadom jej antypatii, znowu im wynająłem opuszczone z hukiem mieszkanko na ostatnim piętrze. To, uważasz pani, dość zabawni i inteligentni młodzi ludzie. Znają wszystkich, trzymają w szachu Maruszewicza, cieszą się sympatią młodych służących, praczek i pokojówek w bliższej i dalszej okolicy. Trzeba przyznać, odkąd ponownie zamieszkałem z małżonką, nie dawali jej powodów do gniewu.

– Może to i dobry pomysł. Rozważę go. A teraz wróćmy do tamtej feralnej nocy, kiedy zginęła baronowa. Co służba zeznała policji?

– Niewiele. Wszyscy już spali. Nikt nic nie widział, nie słyszał.

– Nawet służąca baronowej?

– Biedna, zahukana Marianna? Tak była zastrachana, zapłakana, że niewiele dało się z niej wydobyć.

– Może by teraz, po czasie, porozmawiać… tak przy okazji?

– Już u nas nie służy. Zwolniła się parę dni po śmierci swojej pani. Nie zatrzymywałem jej. Po co pokojówka w kawalerskim domu?

– Tak szybko znalazła nowe miejsce?

– Pewnie tak, ale wyznam, nie bardzo mnie to interesowało. Kazałem, uważasz pani, wypłacić jej należną pensję i tyle.

– Nie wiesz pan, u kogo teraz służy?

– Nie, ale mogę zapytać Leona, bo to on z mojego polecenia ją odprawiał.

– Daj pan na razie spokój. Kto znalazł ciało?

– Chyba stróż… Ale nie ma to wielkiego znaczenia. Wypadek był dość głośny i po chwili zrobiło się zbiegowisko. Jak twierdził śledczy, nikt w tym tłumie nie miał już do czynienia z żywą baronową. Uważasz pani, poniosła śmierć na miejscu… Uderzyła się w głowę.

– A co studiują ci młodzi ludzie, których mi pan polecasz?

– Zaraz polecam! Tak tylko sugeruję. Z tego inwentarza, jak to pani nazwałaś, ci wydają się najszczególniejsi… A co studiują? Chyba nauki medyczne. Jeden z nich, co sam przypomina nieboszczyka, podobno jako pierwszy ogłosił zgon baronowej…

– Jeśli tak, może by się rzeczywiście nadali, ale pozwól mi pan jeszcze się nad tym zastanowić i samej podjąć decyzję.

Tu pani Meliton przeszła do kwestii finansowych. Omówili je, jak przystało na ludzi dobrze wychowanych, gładko i szybko, a baron okazał się na tyle wspaniałomyślny, że kiedy wyszedł, sam zadziwił się swoją hojnością.

„Ki diabeł!” – myślał, schodząc po schodach. „Oto szastam rublami, starając się odkryć tajemnicę, jakiej może wcale nie ma. I jeszcze, żeby dotyczyła uroczej kochanki! A tu w grę wchodzi stara i upierdliwa żona…”

Na tych i podobnych myślach zszedł mu czas w dorożce, a kiedy zamyślony wszedł w bramę wjazdową opisywanej wcześniej kamienicy, omal nie zderzył się ze szczupłym elegancikiem wychodzącym z podwórza pod rękę z rudowłosą pięknością w kostiumie tak szmaragdowym, że krajobrazy wymalowane na ścianach sieni wydały się baronowi pozbawione koloru… Aby uspokoić wzrok, spojrzał w twarz nieznajomej i… zatonął w błyszczących, zielonych oczach, przy których suknie pięknej damy nagle straciły intensywność barwy.

– A cóż to tak zaprząta naszego drogiego gospodarza, że nie widzi swoich najwdzięczniejszych lokatorów? – Dość przyjemny, aksamitny tenor wyciągnął barona z zielonej topieli. Należał on do owego młodzieńca, którego szczęście w hazardzie jeszcze niedawno rozważali z panią Meliton. Baron skłonił mu się lekko, omiatając spojrzeniem powabną figurę jego zielonookiej towarzyszki. Elegancik podążył za zachwyconym wzrokiem i zareagował natychmiast:

– Pan pozwoli, baronie, chciałbym zaprezentować mu pannę Julię Joli, moją ukochaną siostrę.

– Je suis enchanté, mademoiselle2 – odparł baron po francusku, bo jakoś trudno przyszłoby mu nazwać tę nieco wyzywającą i pewną siebie damę z polska: panienką. Tymczasem owa panienka lekko skłoniła głowę, spoglądając na barona w taki sposób, że mimo obycia w towarzystwie śmiałych i pięknych kobiet nie tylko serce podskoczyło mu do góry.

– Nie wiem, czy wolno mi myśleć o pani jako najwdzięczniejszej lokatorce, ale z całą pewnością jako o najpiękniejszej… – Baron nie stracił jednak rezonu i ostentacyjnie poprawił binokle.

– Ja z pewnością będę wdzięczna. – Tu panna Julia podała baronowi rączkę w koronkowej rękawiczce koloru kostiumu i oczu, a ten ucałował ją, upajając się kwiatowym zapachem jakby lilii, a może orchidei. – Jeśli zaszczyci pan nas któregoś wieczoru wizytą. Miło spędzimy czas, a mój drogi brat, mając u siebie przyjaciół, nie będzie szukał nocnych wrażeń w klubie…

– Ta znowu swoje! – Nieco podkrążone oczy młodzieńca uśmiechnęły się porozumiewawczo do Krzeszowskiego. – Już od paru dni, odkąd przyjechała, wierci mi dziurę w brzuchu, abym zapraszał towarzystwo do siebie, skoro gospodyni na miejscu, zamiast tracić czas, zdrowie i reputację poza domem. I cóż pan na to, drogi baronie? Moglibyśmy tę partyjkę czy dwie rozegrać w domowych pieleszach, wśród zaufanych przyjaciół?

– Z przyjemnością. – Baron także się uśmiechnął, ale do towarzyszki młodzieńca. – Skoro tak urocza gospodyni zaprasza, grzechem byłoby się wahać.

– W takim razie do zobaczenia w przyszłą sobotę. I… proszę przyprowadzić któregoś ze swoich miłych przyjaciół. Julia wprawdzie rzadko grywa w wista, ale tym razem będzie nam towarzyszyć. Prawda, kochana?

– Z przyjemnością zagram w parze z panem baronem. – Panna Joli natychmiast wykorzystała wywołanie do odpowiedzi.

– Zadba też o nasze podniebienie i dobry humor – dorzucił z pewną zuchwałością pan Joli, po czym skłonił się baronowi. Panna Julia zaś posłała rozmówcy pełen zachęty uśmiech. A może tylko takim mu się wydawał.

– O, ja już mam dobry humor! – wykrzyknął baron, odwzajemniając i ukłon, i uśmiech.

Dwójka jego młodych znajomych wyszła na ulicę, on natomiast skierował się do swojego mieszkania. Nie wytrzymał jednak, cofnął się i wyjrzał przez bramę, dłuższą chwilę przyglądając się pannie Joli, szczególnie ponętnie kołyszącej kształtnymi biodrami.

Następnego dnia o tej samej porze, gdy baron zachwycał się kształtem pośladków panny Joli, pani Meliton wysiadła z dorożki na rogu ulicy, przy której znajdowała się interesująca ją kamienica. Idąc prawym chodnikiem, dostrzegła na lewo, mniej więcej w połowie ulicy, dom niezwykle żółtej barwy. Nie mogło jej to wprawdzie zdziwić, gdyż już od jakiegoś czasu w Warszawie mnożyły się budowle w ostrych, kanarkowych kolorach. Takie na przykład gmachy rządowe na wzór rosyjski przykrywało się zieloną blachą i malowało jaskrawymi barwami. Kolor ochry, na jaki otynkowano mury rzeczonej kamienicy, stanowił zatem dosyć naturalny element miejskiego pejzażu.

– Tak! – szepnęła – oto i jestem na miejscu…

Istotnie, znajdowała się przy wejściu do kamienicy Krzeszowskiego. Dom był trzypiętrowy, miał parę żelaznych balkonów i każde piętro zbudowane w innym stylu. Za to w architekturze bramy panował tylko jeden motyw – wachlarz. Górna część wrót miała formę rozłożonego wachlarza, a na obu skrzydłach bramy były wyrzeźbione ogromne prostokąty, które w rogach również ozdobiono do połowy otwartymi wachlarzami. Najdziwaczniejszym jednak upiększeniem bramy były umieszczone pośrodku jej skrzydeł dwie rzeźby przedstawiające główki gwoździ, ale tak wielkich, jakby nimi była przytwierdzona brama do kamienicy, a kamienica do Warszawy.

Dama weszła do sieni wjazdowej, konstatując, że posiada ona dość lichą podłogę, ale za to kolorowe krajobrazy na ścianach. Wyjrzała na podwórko. Otoczone ze wszystkich stron trzypiętrowymi oficynami wyglądało jak dno obszernej studni napełnionej wonnym powietrzem. W każdym rogu były drzwi, a w jednym aż dwoje drzwi; pod oknem mieszkania stróża znajdował się śmietnik i wodociąg. W tylnej oficynie na dole dostrzegła wspomnianą w rozmowie z baronem „Pralnię paryską”, z której dochodziły piskliwe głosy kłócących się kobiet; na trzecim piętrze przez otwarte okno słychać było kucie szewskiego młotka. Cofnęła się do bramy i poczęła czytać spis mieszkańców, sprawdzając, czy interesujący ją lokatorzy rzeczywiście zajmują mieszkanie na facjacie od frontu. Upewniwszy się, że zmierza we właściwym kierunku, weszła w klatkę głównych schodów, do których prowadziły szklane drzwi. Schody zdawały się być mocno brudne. Za to obok znajdowała się nisza, a w niej – nimfa z dzbankiem nad głową i utrąconym nosem. Ponieważ dzbanek miał zabarwienie amarantowe, twarz nimfy żółte, piersi zielone, a nogi niebieskie, można było odgadnąć, że nimfa stoi naprzeciw okna posiadającego kolorowe szyby.

– No, tak!… – mruknęła tonem, który nie zdradzał zbyt wielkiego zachwytu, i zaczęła wspinać się na górę. Na półpiętrze przystanęła, podniosła nieco spódnicę, odsłaniając kształtną kostkę, i weszła na niski parapet. Bez trudu otworzyła wysokie okno i spojrzała w dół. Znajdowało się ono nad samą bramą.

– No, tak!… – mruknęła, tym razem z pewnym ukontentowaniem.

_______________________

1 Très sympathique (fr.) – bardzo sympatyczny.

2 Je suis enchanté, mademoiselle (fr.) – Jestem zaszczycony, panienko.