Myślenie lateralne. Czym jest i jak wiele znaczy - ebook

PRZEDMOWA

Termin „myślenie lateralne” został wynaleziony ponad czterdzieści pięć lat temu, kiedy ukazało się pierwsze wydanie tej książki. Mimo upływu lat teoria, którą to pojęcie opisuje, nadal jest aktualna, może nawet dzisiaj bardziej niż wtedy. Wskazuje ona na fakt, że kreatywny sposób myślenia może sprawić, że w umyśle pojawią się nowe pomysły, a myślenie to jest proste i naturalne, ale jednocześnie odmienne od powszechnie cenionego myślenia logicznego, nazywanego też myśleniem wertykalnym, a nawet sprzeczne z jego potęgą. Od chwili kiedy zaczynamy naukę w szkole, uczy się nas, byśmy myśleli zgodnie z logiką – w rzeczywistości jesteśmy za to nagradzani. Od dzieciństwa jesteśmy uczeni, by rozwiązywać problemy w określony sposób, polegający na systematycznym wykonywaniu kilku kolejnych kroków, zazwyczaj przez czytanie, analizowanie i znajdowanie wyjść z sytuacji. Dzięki myśleniu lateralnemu proces znajdowania nowych, prostych i skutecznych pomysłów mógłby przebiegać w bardziej naturalny sposób, ale okazuje się, że w praktyce hamuje go myślenie wertykalne. Myślenie lateralne pozwala, aby rozwiązanie problemu albo nowy wynalazek wynikały z niesekwencyjnego procesu myślowego lub ze spojrzenia na sytuację pod innym kątem.

Kreatywność i innowacja są największymi sprawcami postępu, ale potrzebują ludzi gotowych szukać alternatywnych metod znajdowania rozwiązań czy odpowiedzi na trudne pytania, gotowych zrezygnować z oczywistych sposobów myślenia. Przełomowe pomysły mogą mieć wszyscy ludzie, młodzi i starzy, nie są one zarezerwowane dla osób o jakimś specjalnym rodzaju intelektu. Myślenie lateralne jest sprawnością, która może być nabyta tak samo jak inne umiejętności, na przykład jazda konna czy pieczenie ciasta. W czasie ogromnej konkurencji w biznesie, kiedy musi on reagować na szybko zmieniające się trendy i dostosowywać się do wyzwań obecnego rynku gospodarczego, zdolność znajdowania innowacyjnych rozwiązań i skutecznych strategii jest niezbędna. umiejętność kreatywnego myślenia, dostępna każdemu, jest podstawowym narzędziem osiągania zawodowego i osobistego sukcesu.

Od czasu napisania tej książki miałem szczęście uczyć myślenia lateralnego tysiące ludzi na całym świecie – od małych dzieci do znanych weteranów biznesu, łącznie z uznanymi naukowcami, inżynierami, projektantami i architektami. Mogą je stosować wszyscy i wszystkim przynosi ono korzyści. Ta książka pokazuje, na czym takie myślenie polega – identyfikuje metody umożliwiające jego rozpoznanie i podaje wskazówki, jak zastosować je i rozwinąć we własnym życiu. Potwierdza kierunki oraz cel myślenia lateralnego i zachęca czytelnika do wykształcenia w sobie nawyku używania go, by zwiększać swój potencjał.

Edward de Bono, 2014WSTĘP

Dlaczego niektórzy ludzie zawsze tryskają nowymi pomysłami, podczas gdy inni, równie inteligentni, nigdy ich nie mają?

Od czasów Arystotelesa logiczne myślenie jest wychwalane jako efektywny sposób używania umysłu. Jednak sama ulotność nowych pomysłów podpowiada, że niekoniecznie powstają one w wyniku logicznego myślenia. Niektórzy ludzie zdają sobie sprawę z tego, że istnieje jakiś inny rodzaj myślenia, prowadzący do nowych, prostych pomysłów, które jednak stają się tak oczywiste dopiero po ich wymyśleniu, natomiast trudno na nie wpaść. Ta książka jest próbą przyjrzenia się tego typu myśleniu i pokazania, że znacznie różni się ono od logiki i często jest bardziej niż ona użyteczne przy tworzeniu nowych koncepcji. Aby opisać ten odmienny sposób myślenia, ukuto termin „myślenie lateralne”; „myślenie wertykalne” oznacza zaś typowy proces logiczny.

By można było dokładnie prześledzić to, co dzieje się w ludzkim umyśle, trzeba przełożyć całą jego aktywność na wzorzec pobudzania sieci połączeń nerwowych mózgu. Obecnie stosunkowo niewiele wiadomo na temat tego, jak działa mózg, mamy jednak ogólne pojęcie o jego budowie. Możemy znaleźć dowody na istnienie ukrytego systemu i zrozumieć proces myślowy przez analizę zewnętrznych oznak funkcjonowania umysłu, podobnie jak rozumiemy działanie obwodu elektrycznego w budynku bez szczegółowych informacji na temat rozmieszczenia każdego z poszczególnych kabli czy znajomości projektu każdego wyłącznika. Tego rodzaju analiza wzięłaby pod uwagę na przykład skutki oddziaływań złożonych z pozytywnych i negatywnych bodźców.

Jednakże taki pogląd na funkcjonowanie mózgu służy jedynie jako praktyczny model dla rozwoju koncepcji myślenia lateralnego, natomiast sama użyteczność tego myślenia w żaden sposób nie zależy od zasadności takiego modelu. Niezależnie od tego, czy jest on właściwy czy nie, nie ma znaczenia dla sprawnego stosowania myślenia lateralnego, tak jak nieistotna jest znajomość mechaniki dla wprawnego kierowcy. Nikt nie sugerowałby, że poprawne zastosowanie logicznego myślenia zależy od pełnego zrozumienia funkcjonowania mózgu.

Poglądy wyrażone w tej książce są oparte na prostych spostrzeżeniach i na pewnej koncepcji funkcjonowania mózgu. Do ich przedstawienia użyte są zwyczajne terminy, takie jak „myśli”, „pomysły” i „wyobrażenia”, ponieważ zdają się one nieść najwięcej sensu w opisywanym kontekście.

Myślenie lateralne nie jest jakąś nową magiczną formułą, a jedynie innym, bardziej kreatywnym sposobem używania umysłu. Nowa Matematyka (nowoczesny program nauczania matematyki w uSA w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku) dobrze je wykorzystuje, natomiast psychodeliczny kult jest jego nadużyciem. Nowa Matematyka jest szczególnie trafnym przykładem, ponieważ zastąpiła stare, sztywne podejście bezpośrednim zaangażowaniem ucznia, dającym mu bardzo osobiste poczucie osiągnięcia sukcesu. zwiększa to elastyczność umysłu ucznia, ponieważ jest on zachęcany do aktywności, do rozważania problemów z wielu punktów widzenia, i zaczyna rozumieć, że może istnieć kilka sposobów na znalezienie odpowiedniego wyniku. z czasem zasady, które są fundamentalne dla myślenia lateralnego, mogą zacząć przenikać do innych dziedzin nauki.

Po przeczytaniu tej książki niektórzy ludzie odkryją, że myślenie lateralne od czasu do czasu pojawiało się w ich życiu; być może przypomną sobie sytuacje, w których przy jego użyciu udało się im osiągnąć fantastyczne wyniki. Mimo że na jej kolejnych stronach znajdują się sugestie dotyczące tego, jak można świadomie zastosować pewne techniki, by wyzwolić się spod kontroli logicznego myślenia, książka ta nie jest podręcznikiem do nauki myślenia lateralnego, bo jego opracowanie nie jest możliwe. Chodzi w niej jedynie o to, żeby pokazać, czym tak naprawdę jest i jak działa myślenie lateralne, a następnie zachęcić czytelników, by rozwinęli swój własny potencjał do myślenia w ten właśnie sposób.