Nadpłata i zwrot podatku. Zagadnienie wspólne dotyczące realizacji uprawnień podatkowych - ebook

Opracowanie stanowi kompleksową analizę wspólnych regulacji dotyczących instytucji nadpłaty i zwrotu podatku, występujących w polskim i zagranicznym systemie prawnym.

W monografii szczegółowo omówiono m.in.:

• zwrot nadpłaty lub podatku dochodzony przez podatnika w trybie egzekucji administracyjnej,
• przedawnienie okresu dochodzenia przez organy podatkowe nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów oraz sankcji dotyczących nadpłat i zwrotów,
• zasady odzyskiwania przez państwo nienależnie przekazanej nadpłaty, zwrotu podatku lub innych nienależnie przekazanych uprawnień podatkowych,
• zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na poczet długów podatnika,
• zwrot nadpłaty przez płatnika,
• kontrolę nadzorczą wobec organów dokonujących zwrotów nadpłat i przekazujących zwroty podatku.

Adresaci:
Książka jest skierowana przede wszystkim do praktyków: doradców podatkowych, sędziów, radców prawnych i pracowników organów podatkowych. Zainteresuje również pracowników naukowych oraz studentów prawa i ekonomii.

"Mamy do czynienia z dojrzałą i stojącą na wysokim merytorycznie poziomie pracą. Wypełnia ona istniejącą w polskiej nauce prawa podatkowego lukę dotyczącą zagadnienia uprawnień podatkowych. (...) Na szczególną uwagę zasługują części, w których przedstawiono funkcjonowanie nadpłat i zwrotów podatku z perspektywy organów sprawujących nadzór nad organami zajmującymi się realizacją tych instytucji prawa podatkowego".


Prof. zw. dr hab. Leonard Etel

Wykaz skrótów 15
Wstęp 19
Rozdział I Stymulowany zwrot nadpłaty lub zwrot podatku 23
1. Uwagi ogólne 23
2. Skarga na bezczynność w przypadku niezwrócenia nadpłaty wynikającej z decyzji stwierdzającej nadpłatę 24
3. Dopuszczalność skargi na bezczynność w przypadku nadpłat i zwrotów, których obowiązek wynika z mocy prawa 30
4. Skarga na bezczynność w przypadku niewypłacenia nadpłaty powstałej na skutek wyeliminowania z obrotu decyzji wymiarowej 32
5. Wnioski 35
Rozdział II Zwrot nadpłaty lub podatku dochodzony przez podatnika w trybie egzekucji administracyjnej 37
1. Ograniczona możliwość podjęcia przez podatnika egzekucji administracyjnej w zakresie nadpłat i zwrotów 37
2. Uzasadnienie rozszerzenia zakresu egzekucji administracyjnej w odniesieniu do nadpłat i zwrotów 40
3. Rozszerzenie zakresu egzekucji administracyjnej w odniesieniu do nadpłat i zwrotów przez modyfikacje o.p. 41
4. Przesłanki zastosowania egzekucji administracyjnej jako procedury dochodzenia uprawnień podatkowych 43
5. Wnioski 46
Rozdział III Sądowe stwierdzenie istnienia nadpłaty lub zwrotu podatku i orzeczenie zwrotu nadpłaty lub zwrotu podatku 48
1. Uwagi ogólne 48
2. Ograniczenie sądowego stwierdzenia nadpłat i zwrotów w świetle polskich regulacji 49
3. Szeroki zakres sądowego stwierdzenia nadpłat i zwrotów 51
4. Zwrot nadpłaty poprzez wypłatę odszkodowania 56
5. Wnioski 60
Rozdział IV Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty i zwrotu podatku 63
1. Uwagi ogólne 63
2. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty a prawo organu do zakwestionowania nadpłaty po upływie tego terminu 64
3. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty powiązane z zapłatą podatku 67
4. Przedawnienie terminu dochodzenia nadpłaty związanej z podatkami wynikającymi z wadliwej decyzji lub innego aktu 74
5. Zawieszenie biegu okresu przedawnienia prawa do stwierdzenia nadpłaty 77
6. Ograniczenie dotyczące okresu, za który nadpłata może zostać zwrócona 79
7. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty w VAT 80
8. Przedawnienie prawa do samoobliczenia zwrotu podatku oraz do złożenia wniosku o wymiar kwoty zwrotu podatku 83
9. Wnioski 85
Rozdział V Przedawnienie terminu do zwrotu nadpłaty i zwrotu podatku 88
1. Uwagi ogólne 88
2. Przedawnienie terminu do zwrotu nadpłaty a odroczenie terminu złożenia deklaracji 89
3. Przerwanie przedawnienia terminu do zwrotu nadpłaty lub podatku w związku z zaliczeniem nadpłaty na poczet przyszłego zobowiązania podatkowego 90
4. Zawieszenie okresu przedawnienia terminu do zwrotu nadpłaty lub zwrotu podatku 94
5. Wnioski 96
Rozdział VI Przedawnienie okresu dochodzenia przez organy podatkowe nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów 98
1. Przedawnienie okresu dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat dochodzonych poprzez określenie wysokości zobowiązania podatkowego 98
2. Przedawnienie okresu dochodzenia nienależnie przekazanych zwrotów podatku stanowiących element konstrukcyjny podatku 100
3. Brak przedawnienia okresu dochodzenia niektórych nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów podatku 102
4. Okres przedawnienia dochodzenia niektórych nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów podatku 104
5. Wnioski 106
Rozdział VII Sankcje dotyczące nadpłat i zwrotów 108
1. Sankcje karne i karne skarbowe za nadużycia związane z uzyskaniem należności wynikających z uprawnień podatkowych 108
2. Sankcje podatkowe związane z nadpłatami i zwrotami 117
2.1. Rola i definicja sankcji podatkowych 117
2.2. Sankcje podatkowe a utrata uprawnień podatkowych będąca podatkową konsekwencją prawną dotyczącą podatnika 119
2.3. Rodzaje sankcji podatkowych związanych z naruszeniem przepisów dotyczących funkcjonowania nadpłat i zwrotów 121
2.4. Sankcje podatkowe za próbę wyłudzenia nadpłaty lub zwrotu 125
3. Wnioski 131
Rozdział VIII Zasady odzyskiwania przez państwo nienależnie przekazanej nadpłaty, zwrotu podatku lub innych nienależnie przekazanych uprawnień podatkowych 134
1. Administracyjnoprawny tryb dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat 134
2. Cywilnoprawny tryb dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat 136
3. Zasady odzyskiwania przez państwo nienależnie przekazanych zwrotów podatku 141
4. Ograniczenia dotyczące wyeliminowania wadliwego aktu administracyjnego przyznającego lub potwierdzającego uprawnienia podatkowe 143
5. Ograniczenia dotyczące zmiany lub wyeliminowania zgodnego z prawem aktu administracyjnego przyznającego lub potwierdzającego uprawnienia podatkowe 146
6. Odsetki w przypadku odzyskiwania nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów 150
7. Ulgi w spłacie w przypadku nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów i innych należności podatkowych 153
8. Wnioski 156
Rozdział IX Kontrola podatkowa i skarbowa w zakresie nadpłat i zwrotów 161
1. Pojęcie kontroli prewencyjnej, uprzedniej i następczej w zakresie nadpłat i zwrotów 161
2. Kontrola uprzednia dotycząca przekazania lub zaliczenia znacznych zwrotów lub nadpłat 162
3. Kontrola podatkowa dotycząca nadpłat i zwrotów 170
4. Kontrola skarbowa w zakresie nadpłat i zwrotów 173
5. Rola kontroli prewencyjnej i następczej prowadzonych przez urzędy kontroli skarbowej w zakresie nadpłat i zwrotów 176
6. Wnioski 180
Rozdział X Kontrola nadzorcza wobec organów dokonujących zwrotów nadpłat i przekazujących zwroty podatku 184
1. Uwagi ogólne 184
2. Możliwość wykorzystania informacji z kontroli następczej 185
3. Kontrola nadzorcza Ministerstwa Finansów 186
4. Kontrola nadzorcza NIK 189
5. Kontrola nadzorcza regionalnych izb obrachunkowych 198
5.1. Uwagi ogólne 198
5.2. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat 200
5.2.1. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat na gruncie przepisów regulujących księgowość podatkową 200
5.2.2. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat na gruncie przepisów prawa podatkowego 205
5.3. Zachowania organu podatkowego powodujące lub mogące powodować powstanie nadpłaty u podatnika 209
5.4. Zachowania podatnika lub innych podmiotów powodujących powstanie nadpłaty 215
6. Wnioski 217
Rozdział XI Wytyczne dotyczące kształtu trybu stwierdzania nadpłat i zwrotów wynikające z EKDA i KPPUE 226
1. Uwagi ogólne 226
2. Zasada działania zgodnie z wcześniej przyjętą praktyką lub uzasadnionymi oczekiwaniami podatników 229
3. Zasada współmierności, zakazu nadużywania uprawnień, zasada obiektywności, zasada stosownego terminu podjęcia decyzji 233
4. Wnioski 237
Rozdział XII Mechanizmy szczególne dotyczące nadpłat i zwrotów 240
1. Wielość podmiotów, którym przysługuje uprawnienie podatkowe 240
1.1. Uwagi ogólne 240
1.2. Zwrot pośredni nadpłaty a wielość podmiotów, którym przysługuje nadpłata lub na których ciąży zaległość podatkowa 243
2. Ograniczony zakres uprawnień podatkowych przysługujący osobom trzecim 245
3. Cesja lub zastaw na roszczeniu o zwrot nadpłaty i zwrot podatku przysługujący podmiotom wskazanym przez podatnika 246
4. Ochrona podatnika, który zastosował się do wadliwych wzorów deklaracji i wniosków dotyczących nadpłaty i zwrotu podatku 253
5. Przesłanki negatywne złożenia wniosku lub deklaracji o stwierdzenie nadpłaty 254
6. Szczególne elementy dotyczące czynności sprawdzających związanych z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku 257
7. Mechanizmy postępowania z wadliwymi wnioskami 259
8. Ograniczenia czasowe dotyczące możliwości przeprowadzenia czynności sprawdzających i dokonania autokorekty wniosku 262
9. Mechanizmy towarzyszące uprawnieniu organu podatkowego wzywania podatnika do określonego zachowania w ramach czynności sprawdzających 266
10. Powiadomienie o zakończeniu czynności sprawdzających dotyczących wniosków zawierających roszczenie podatkowe 267
11. Zakwestionowanie w drodze decyzji samoobliczenia podatnika dotyczącego nadpłat i innych należności przysługujących podatnikowi 269
12. Kwestionowanie wysokości nadpłaty przez organ podatkowy a termin zwrotu tego świadczenia 270
13. Dopuszczalne działania podejmowane przez państwo w celu odmowy zwrotu podatku i rola systemu sądowej kontroli 272
14. Zawieszenie zaspokojenia roszczenia dotyczącego nadpłaty, zwrotu lub innego uprawnienia 274
15. Podmioty reprezentujące podatnika ubiegającego się o zwrot nadpłat i innych należności w przypadku utraty zdolności prawnej lub ubezwłasnowolnienia 277
16. Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na poczet długów podatnika niewynikających z zobowiązań podatkowych istniejących wobec podmiotów publicznych 277
16.1. Uwagi ogólne 277
16.2. Zasady przekazywania informacji przez podmioty publiczne o wierzytelnościach podlegających realizacji z nadpłat i zwrotów 281
16.3. Ograniczenia związane z zastosowaniem przedmiotowego trybu 284
16.4. Środki prawne zakwestionowania zaliczenia nadpłaty na rzecz długu podmiotu publicznego 286
16.5. Zwrot kosztów organowi dokonującemu zaliczenia nadpłaty na poczet wierzytelności innych podmiotów 288
16.6. Inicjowane zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na rzecz podmiotu publicznego 293
16.7. Zaliczenie nadpłaty na poczet długu a oprocentowanie należne podatnikowi z tytułu nadpłaty 295
17. Nadpłata zwracana podatnikowi przez płatnika 296
18. Szczególne bezpośrednie formy zwrotu nadpłaty i zwrotu podatku 299
19. Odpowiedzialność za nienależnie przekazane uprawnienia podatnika 301
20. Gwarancja zabezpieczeniem przekazania zwrotu podatku podatnikowi 302
21. Należności dodatkowe, które podlegają zwrotowi wraz z nadpłatami 304
22. Minimalny poziom nadpłat, zwrotów, odsetek, które podlegają zwrotowi 305
23. Wnioski 307
Podsumowanie 323
Bibliografia 361