Prawno-finansowe aspekty polityki spójności i rozwoju regionalnego - ebook

WYKAZ SKRÓTÓW

ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

ARR – Agencja Rynku Rolnego

BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego

BRT – badania i rozwój technologiczny

decyzja 2006/144/WE – Decyzja Rady nr 2006/144/WE z 20 lutego 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich (okres programowania 2007-2013) (Dz.U. nr L 55, 25.2.2006, s. 20-29)

decyzja 2006/702/WE – Decyzja Rady nr 2006/702/WE z 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności (Dz.U. UE nr L 291, 21.10.2006, s. 11-32, s. 11-32)

decyzja 2007/436/WE,

Euratom – Decyzja Rady nr 2007/436/WE z 7 czerwca 2007 r., Euratom w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot Europejskich (Dz.U.UE nr L 163, 23.06.2007, s. 17-21)

DNB – dochód narodowy brutto

Dz.U. – Dziennik Ustaw

Dz.U. UE – Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

EBI – Europejski Bank Inwestycyjny

EFI – Europejski Fundusz Inwestycyjny

EFMiR – Europejski Fundusz Morski i Rybołówstwa

EFOiGR – Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

EFR – Europejski Fundusz Rybacki

EFRG – Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

EFS – Europejski Fundusz Społeczny

EFTA – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ang. European Free Trade Association)

EOG – Europejski Obszar Gospodarczy

ETS – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Eurostat – Urząd Statystyczny Wspólnot Europejskich

euwt – europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej

EWEA – Europejska Wspólnota Energii Atomowej

EWG – Europejska Wspólnota Gospodarcza

EWWiS – Europejska Wspólnota Węgla i Stali

FAPA – Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa

FS – Fundusz Spójności

JASPERS – ang. Joint Assistance in Supporting Projects in European Regions

JEREMIE – ang. Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises

JESSICA – ang. Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas

kc – Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.)

kpa – Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.)

KPR – Krajowy Program Reform

KSRR – Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020

Leader – fr. Liaisons Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale

LGD – lokalna grupa działania

LGR – lokalna grupa rybacka

LSR– lokalna strategia rozwoju

LSROR – lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich

MF – Ministerstwo Finansów

MŚP – małe i średnie przedsiębiorstwa

NSA – Naczelny Sąd Administracyjny

NSRO – Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013

NSS – Narodowa Strategia Spójności

NTS – Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych

nufp – Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 157, poz. 1240 ze zm.)

NUTS – wspólna klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (d. Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, fr. Nomenclature des Unités Territoriales Statistiques lub ang. Nomenclature of Units for Territorial Statistics)

OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

op – Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)

PARP – Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

PKB – produkt krajowy brutto

PO – program operacyjny

PO Ryby – program operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013

pos – Ustawa z 7 kwietnia 1998 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 ze zm.)

PPL+ – Pilotażowy Program Leader+

PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013

rozporządzenie 1605/2002 – Rozporządzenie Rady (WE, EURATOM) nr 1605/2002 z 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. UE nr L 248/1, 16.09.2002, s. 74-121)

rozporządzenie 1059/2003 – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1059/2003 z 26 maja 2003 r. w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (Dz.U. UE nr L 154, 21.6.2003, s. 1-5)

rozporządzenie 1290/2005 – Rozporządzenie Rady (WE) nr 1290/2005 z 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (Dz.U. WE nr L 209, 11.08.2005, s. 1-25)

rozporządzenie 1698/2005 – Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. WE nr L 277, 21.10.2005, s. 1-40)

rozporządzenie 1463/2006 – Rozporządzenie Rady (WE) nr 1463/2006 z 19 czerwca 2006 r. dostosowujące rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej Bułgarii i Rumunii (Dz.U. WE nr L 277, 9.10.2006, s. 1-1)

rozporządzenie 1080/2006– Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz.U. UE nr L 210, 31.07.2006, s. 1-11)

rozporządzenie 1081/2006 – Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 (Dz.U. UE nr L 210, 31.07.2006, s. 12-18)

rozporządzenie 1082/2006 – Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (Dz.U. UE nr L 210, 31.07.2006, s. 19-24)

rozporządzenie 1083/2006 – Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.U. UE nr L 210, 31.07.2006, s. 25-78)

rozporządzenie 1084/2006 – Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/94 (Dz.U. UE nr L 210, 31.07.2006, s. 79-81)

rozporządzenie 1198/2006 – Rozporządzenie Rady nr 1198/2006 z 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. UE nr L 223, 15.08.2006, s. 1-44) rozporządzenie 1638/2006 – Rozporządzenie (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 24 października 2006 r. określające przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (Dz.U. UE nr L 310, 9.11.2006, s. 1-14)

rozporządzenie 1828/2006 – Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności (Dz.U. UE nr L 371, 27.12.2006, s. 1-169)

rozporządzenie 498/2007 – Rozporządzenie Komisji (WE) nr 498/2007 z 26 marca 2007 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. UE nr L 120, 10.05.2007, s. 1-80)

RPO – regionalne programy operacyjne

rwypfin – Rozporządzeniem Rady Ministrów z 26 października 2010 r. w sprawie pożyczek z budżetu państwa na wyprzedzające finansowanie w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. nr 216, poz. 1420)

Sekcja Orientacji EFOiGR – Sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej

SRK– Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

sufp – Ustawa z 20 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.)

SWW – strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności

TEN-E – transeuropejskie sieci energetyczne

TEN-T – transeuropejskie sieci transportowe

TIK – technologie informacyjno-komunikacyjne

tfue – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

tue – Traktat o Unii Europejskiej

twe – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

UE – Unia Europejska

ueuwt – Ustawa z 7 listopada 2008 r. o europejskim ugrupowaniu współpracy terytorialnej (Dz.U. nr 218, poz. 1390)

uop – Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)

uor – Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości ( Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.)

uosw – Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590, ze zm.)

updof – Ustawa z 26 lipca 1992 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.)

updop – Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.)

uppsa – Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.)

uptu – Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535, ze zm.)

upzp – Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 223, poz. 1655 ze zm.)

uśfwpr – Ustawa z 22 września 2006 r. o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej (Dz.U. nr 187, poz. 1381 ze zm.)

uwrow – Ustawa z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz.U. nr 64, poz. 427 ze zm.)

uwzrs– Ustawa z 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. nr 72, poz. 619 ze zm.)

uz– Ustawa z 7 listopada 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (Dz.U. nr 216, poz. 712 ze zm.)

uzppr– Ustawa z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. nr 84, poz. 712 ze zm.)

WPR– wspólna polityka rolna

WSA – wojewódzki sąd administracyjny

WTC – wspólna taryfa celna

ZPORR – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006

ZSROW – zintegrowana strategia rozwoju obszarów wiejskichWSTĘP

Historia integracji europejskiej1), która swymi początkami sięga czasów średniowiecza i monarchii Karola Wielkiego, zwolennika jedności świata chrześcijańskiego, właściwie rozpoczęła się po zakończeniu II wojny światowej – w jej wyniku powstała Unia Europejska obejmująca obecnie 27 państw członkowskich. W 1950 r. francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman przedstawił projekt unifikacji europejskiego sektora węgla i stali. Jego propozycje stały się podstawą do opracowania przez Jeana Monneta projektu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz negocjacji prowadzonych przez sześć państw: Francję, RFN, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg, w wyniku których 18 kwietnia 1951 r. w Paryżu podpisały one Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali – EWWiS. Cel EWWiS stanowiło wspieranie rozwoju gospodarczego, wzrost zatrudnienia i podniesienie poziomu życia w państwach członkowskich poprzez ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali.

Traktat, który wszedł w życie w 1952 r., został zawarty na okres 50 lat i przestał obowiązywać 23 lipca 2002 r. Tymczasem idea rozszerzenia współpracy pomiędzy państwami członkowskimi także na inne dziedziny niż sektor węgla i stali, znalazła swój wyraz w podpisanych 25 marca 1957 r. w Rzymie Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą – EWG oraz Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej – EWEA. Oba traktaty weszły w życie z dniem 1 stycznia 1958 r. Traktat ustanawiający EWEA dotyczył sektora produkcji i eksploatacji energii atomowej, natomiast Traktat ustanawiający EWG obejmował przede wszystkim dziedziny gospodarcze. Z upływem czasu to właśnie EWG stała się główną Wspólnotą, a EWWiS oraz EWEA nabrały wobec niej charakteru „wspierającego”.

Ponad pół wieku później po wejściu w życie Traktatów Rzymskich, w kwietniu 2010 r. Komisja Europejska przedstawiła wyniki serii ocen przeprowadzonych w ciągu ostatnich trzech lat, obejmujące przegląd osiągnięć polityki spójności w okresie 2000–2006. Już same dane dotyczące wykorzystania środków tylko jednego z funduszy strukturalnych – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, wskazują na istotne znaczenie instrumentów prawno-finansowych, jakie służą realizacji założeń unijnej polityki spójności. W okresie 2000–2006 dzięki projektom wspieranym przez wspomniany fundusz utworzono ok. 1,4 mln miejsc pracy, zbudowano 2 tys. km autostrad, wsparcie uzyskało 38 tys. projektów badawczych2).

Polska, po swojej akcesji do struktur unijnych z dniem 1 maja 2004 r., też zaczęła korzystać ze wsparcia unijnego z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Można już odnotować pewne tego pozytywne skutki w zakresie wzrostu inwestycji, tworzenia nowych miejsc pracy i inne. W obecnej perspektywie finansowej 2007–2013 wsparcie przeznaczone dla Polski w ramach polityki spójności wynosi 67,3 mld. Ponadto nasz kraj korzysta z pomocy z funduszy wspierających działania w zakresie wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybackiej.

Dla tych podmiotów, które już z pomocy skorzystały, jak i dla podmiotów dopiero rozważających możliwości starania się o nią, podstawowe znaczenia mają zagadnienia związane z uwarunkowaniami prawno-finansowymi pomocy. Zarówno bowiem przy uzyskiwaniu, jak i wykorzystywaniu funduszy unijnych, konieczne jest posiadanie wiedzy z zakresu prawa unijnego i krajowego dotyczącego polityki spójności. Niezbędne jest zrozumienie pewnych mechanizmów prawno-finansowych kształtujących tę politykę i determinujących rozwój regionalny. Bez zrozumienia tych mechanizmów oraz przyswojenia pewnych specyficznych pojęć i konstrukcji, wypracowanych w obszarze polityki spójności, trudno jest aplikować o środki unijne. Przybliżenie tych zagadnień ma za zadanie niniejsza książka, która w założeniu swoim ma stać się rodzajem przewodnika po prawno-finansowych aspektach polityki spójności i rozwoju regionalnego. W kolejnych rozdziałach przedstawione są zatem: ogólne zagadnienia związanie z polityką spójności (Rozdział I), kwestie związane z funduszami finansującymi wspólną politykę rolną i rybacką (Rozdział II) oraz funduszami strukturalnymi, Funduszem Spójności i innymi funduszami europejskimi (Rozdział III). Następnie omówiono krajowy system wdrażania polityki spójności (Rozdział IV) tak, aby Czytelnik, poznawszy jej szerszy unijny wymiar, mógł następnie zrozumieć mechanizmy jej funkcjonowania na poziomie krajowym. Przedstawiono także kwestie związane z ujęciem środków pochodzących z budżetu UE w krajowym systemie finansów publicznych (Rozdział V) oraz problematykę podatkowych konsekwencji otrzymania dotacji unijnych (Rozdział VI). W ostatnim rozdziale (Rozdział VII) przybliżono zagadnienia związane z polityką rozwoju, w tym w szczególności z rozwojem regionalnym.

Mam nadzieję, że książka okaże się przydatnym „przewodnikiem” po prawno- finansowych zagadnieniach polityki spójności i rozwoju regionalnego, przybliżając zagadnienia w tym zakresie studentom, pracownikom administracji, zajmującym się funduszami unijnymi, a także podmiotom je pozyskującym.

Stan prawny obowiązuje na dzień 6 lipca 2012 r.

dr Maria Supera-Markowska

1) Szerzej zobacz M. Supera-Markowska, Zarys prawa hiszpańskiego i prawa polskiego. Esbozo del derecho español y polaco, Warszawa 2009, s. 3–9.

2) Więcej na: http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/10/444&format=HTML&aged=0&la nguage=EN&guiLanguage=en.