Przekleństwo i harmonia nieskończonego. Z zagadnień literatury Młodej Polski i epok późniejszych - ebook

Są to rozprawy i szkice poświęcone analizie szeroko pojętych obszarów i sensów „nieskończonego” w literaturze i eseistyce polskiej powstającej od roku 1890. Istotnym punktem odniesienia dla autorów jest okres Młodej Polski. Młodopolskie influencje dostrzegalne są zarówno w twórczości pokolenia pozytywistów, jak i w dorobku autorów dwudziestolecia międzywojennego. Młodopolska nieskończoność pozostaje w polu semantycznym takich pojęć, jak bezmiar, otchłań, nicość. Postrzegana jest przede wszystkim w aspekcie negatywnym: jako źródło lęków, frustracji, zagubienia percypującego rzeczywistość podmiotu. Refleksja nad ideą nieskończoności w literaturze obejmuje szerokie spektrum zagadnień, uwzględniające perspektywę ontologiczną, antropologiczną, metafizyczną, eschatologiczną i epistemologiczną. Problem doświadczania nieskończoności analizowany jest w wymiarze przestrzennym (nieskończoność kosmosu) i temporalnym, tożsamościowym i warsztatowym. Książka jest opowieścią o poszukiwaniu całościowych sensów i scalaniu w jedność tego, co rozbite, o próbie budowania spójnej wizji świata i obrazu własnego „ja”, o tęsknocie do pełni niemożliwej. Autorzy m.in. wyjaśniają sens poruszanej przez młodopolskich twórców problematyki jedności w wielości i skończoności w nieskończoności. Dostrzegają w nieskończoności spoiwo uniwersum, droga poznania którego wiedzie przez dziedziny równie wieczne, co ono – sztukę i mit. Tom zamykają szkice, w których na różny sposób kluczową rolę odgrywa czas.

Słowo wstępne  7

Paradoks całości nieskończonej (w uniwersum kosmosu, sztuki i mitu)  11

Wojciech Gutowski – Młodopolskiej poezji kłopoty z nieskończonością (Kazimierz Tetmajer, Leopold Staff, Tadeusz Miciński)  13

Jan Tomkowski – Nieskończoność i secesja (na przykładzie eseistyki Miriama)  68

Hanna Ratuszna – „Z otchłani w otchłań” – kilka uwag o nieskończoności w poezji Bolesława Leśmiana i Rainera Marii Rilkego  83

Dorota Samborska-Kukuć – Dialektyka Błazna. Orfeusz w nieprzerwanym łańcuchu wcieleń w trawestacji Leszka Kołakowskiego  101

Inicjacja ad infinitum („ja” w procesie)  113

Magdalena Sadlik – „Prawdziwa mistyka jest […] kobietą” – mistyczne nastroje prozy kobiecej  115

Katarzyna Badowska – „Ja” wiecznie niegotowe. Zagadnienie podmiotowości w prozie Cecylii Walewskiej  130

Maria Jolanta Olszewska – W cieniu apokalipsy, czyli Niebo w płomieniach Jana Parandowskiego  156

Robert Mielhorski – Wczesna poezja Mieczysława Jastruna wobec nieskończonego (zagadnienie redukcji na przykładzie poematu lirycznego Spotkanie w czasie)  179

W pułapce niespełnienia (tęsknota, marzenie, obsesja)  217

Adrianna Adamek-Świechowska – Przekleństwo niespełnienia w Lux in tenebris lucet Henryka Sienkiewicza  219

Aleksandra Bajerska – Syndrom paryski  237

Bohatera i autora potyczki z czasem (fizykalnym i mentalnym)  255

Agnieszka Grzelak – Egzystencja w mrokach niekończącej się nocy. O doświadczeniu powieściowych bohaterów Stanisława Przybyszewskiego  257

Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz – Urwana powieść – rękopis – fragment. Legiony jako „rzecz trudna”  282