Rękopis znaleziony w butli - ebook

Kto ma za chwi­lą umrzeć, ten nie ma już nic do za­ta­je­nia .

Qu­inault: "Alys".

O mo­jej oj­czyź­nie i o mo­jej ro­dzi­nie nie­wie­le mam do po­wie­dze­nia. Po­wi­kła­nia ży­cio­we i prze­dział cza­su zdzia­ła­ły, iż jed­na i dru­ga za­rów­no są mi – obce. Otrzy­ma­na spu­ści­zna uła­twi­ła mi po­zy­ska­nie nie­zgor­sze­go wy­kształ­ce­nia, a skłon­ność umy­słu do po­głę­bień umoż­li­wi­ła uję­cie w ład me­to­dy ca­łe­go do­byt­ku wie­dzy, pil­nie na­gro­ma­dzo­nej przed­wcze­śnie doj­rza­łą usil­no­ścią.

Po­nad wszyst­ko – dzie­ła fi­lo­zo­fów nie­miec­kich były dla mnie źró­dłem naj­wyż­szej roz­ko­szy, a przy­czy­niał się do tego nie po­dziw pło­chy dla ich wy­mow­nych sza­łów, jeno, po­par­ta na­wy­kiem do su­ro­wej ana­li­zy ucie­cha z po­wo­du wy­ła­wia­nia ich błę­dów. Za­rzu­ca­no mi czę­sto­kroć oschłość mego ge­niu­szu, brak wy­obraź­ni po­czy­ta­no mi za zbrod­nię i sły­ną­łem za­wsze jako nie­do­wia­rek.

W rze­czy sa­mej – żar­li­wy pęd do fi­lo­zo­fii przy­ro­do­znaw­czej prze­sy­cił – nie­ste­ty – mój umysł naj­pow­szech­niej­szy­mi błę­da­mi wie­ku – mam na my­śli na­łóg wa­run­ko­wa­nia za­sa­da­mi tej wie­dzy zja­wisk, na­wet w naj­mniej­szym stop­niu nie pod­le­głych tego ro­dza­ju wa­run­kom. Przede wszyst­kim nikt nie był mniej ode mnie na­ra­żo­ny na za­tra­ce­nie su­ro­wych pro­bie­rzy praw­dy w po­go­ni za błęd­ny­mi ogni­ka­mi za­bo­bo­nu. Uwa­ża­łem za sto­sow­ne ob­wa­ro­wa­nie się tą przed­mo­wą w oba­wie, aby nie­wia­ro­god­nej opo­wie­ści, któ­rą po­ni­żej przy­to­czę, nie po­są­dzo­no ra­czej o sza­leń­czy wy­twór bez­ład­nej wy­obraź­ni, za­miast w niej do­strzec wy­nik ści­słych do­świad­czeń umy­słu, dla któ­re­go mrzon­ki wy­obraź­ni są li­te­rą mar­twą i zni­ko­mą.

Po kil­ku la­tach, spę­dzo­nych w da­le­kiej po­dró­ży, wsia­dłem na okręt w roku 18… w Ba­ta­wii, sto­li­cy bo­ga­tej i lud­nej Jawy, aby od­być wy­ciecz­kę po Ar­chi­pe­la­gu Sun­daj­skim. Wy­ru­szy­łem w dro­gę jako włó­czę­ga, nie ma­jąc in­nych po­bu­dek prócz ner­wo­wej żą­dzy zmian, któ­ra mię na­gli­ła jako zły duch.