Relacje międzypokoleniowe we współczesnych polskich rodzinach - ebook

Książka jest wielogłosem w sprawie relacji rodzinnych we współczesnej Polsce. Składają się na nią teksty dotyczące: społeczno-ekonomicznych uwarunkowań relacji międzypokoleniowych w rodzinie; starości w polskiej rodzinie; relacji międzypokoleniowych z perspektywy gerontologicznej; sieci rodzinnych seniorów oczekujących na miejsca w domach pomocy społecznej; relacji między dziadkami a wnukami na podstawie dziewiętnastowiecznych pamiętników; międzypokoleniowego przekazu kulturowego w rodzinach wiejskich województwa podlaskiego; wspólnych cech i różnic uczestnictwa rodzin wielopokoleniowych wiejskich w kulturze audiowizualnej; zakłóceń relacji międzypokoleniowych w rodzinie (na przykładzie studium wielokrotnego przypadku); relacji interpersonalnych z bliskimi w zestawieniu z jakością życia oraz opis genogramu jako narzędzia służącego do badania relacji międzypokoleniowych w rodzinie, związanych ze zdrowiem kobiet ciężarnych.

Z przeglądu tych różnorodnych tekstów  można wysnuć bardziej ogólnie wnioski. Badacze zjawisk społecznych są coraz bardziej świadomi złożoności więzi łączących różne grupy społeczne. Dotyczy to również rodziny, będącej jedną z takich grup. Pomijając występujące obecnie głębokie przemiany jakościowe, jakim rodzina podlega, coraz bardziej widoczna jest jeszcze inna płaszczyzna zmian - przeobrażająca się demografia rodziny, sygnalizowana zmianą form życia małżeńsko-rodzinnego, małodzietnością, odraczaniem momentu wystąpienia kluczowych zmian statusu rodzinnego i wydłużaniem się trwania karier rodzinnych, lecz również i wydłużeniem genealogicznego lineażu. W miejsce dwupokoleniowej, a krótkookresowo trzypokoleniowej rodziny, występującej w przeszłości, pojawia się jako norma rodzina trzypokoleniowa, przekształcająca się okresowo w czterogeneracyjną. Współegzystencja trzech, czterech, a sporadycznie i pięciu, pokoleń jest zjawiskiem nowym, zachęcającym do zastanowienia się nad jego przyszłymi konsekwencjami.

Prezentowane w niniejszym tomie opracowania łączy chęć podjęcia próby opisu tego, jak we współczesnej Polsce wyglądają w rodzinie relacje, więź, solidarność i umowy międzypokoleniowe. Jest to zatem jedna z pierwszych prób naukowego spojrzenia na zagadnienia międzypokoleniowości w polskich rodzinach, ewidentne zaś „skrzywienie gerontologiczne” - tj. uwypuklenie relacji intergeneracyjnych prezentowanych z perspektywy starszego pokolenia - niniejszego tomu jest jedynie wynikiem świadomości znaczenia relacji międzypokoleniowych w rodzinie dla jakości życia seniorów w środowisku badaczy zajmujących się problemami osób starszych, starzenia się i starości.

Wprowadzenie | 7


Joanna Szczepaniak‑Sienniak, Społeczno‑ekonomiczne uwarunkowania relacji międzypokoleniowych w rodzinie we współczesnej Polsce – wybrane zagadnienia | 9


Barbara Szatur‑Jaworska, Starość w polskiej rodzinie | 25


Anna Rudnik, Relacje międzypokoleniowe w rodzinie – perspektywa gerontologiczna | 41


Zofia Szweda‑Lewandowska, Sieci rodzinne seniorów oczekujących na miejsca w domach pomocy społecznej | 57


Anna Szafranek, Relacje między dziadkami a wnukami na podstawie dziewiętnastowiecznych pamiętników | 73


Joanna Borowik, Międzypokoleniowy przekaz kulturowy w rodzinach wiejskich województwa podlaskiego | 87


Krzysztof Czykier, Wspólne cechy i różnice uczestnictwa rodzin wielopokoleniowych wiejskich w kulturze audiowizualnej | 105

Małgorzata Halicka, Zakłócenia relacji międzypokoleniowych w rodzinie. Na przykładzie studium wielokrotnego przypadku | 121


Agata Nowakowska‑Głąb, Irena Maniecka‑Bryła, Relacje interpersonalne z bliskimi a jakość życia związana ze zdrowiem kobiet ciężarnych | 137



Beata Ziębińska, Genogram jako narzędzie służące do badania relacji międzypokoleniowych w rodzinie | 149