Serce – uczucie – miłość w pieśni Mickiewicza. - ebook

SER­CE UCZU­CIE MI­ŁOŚĆ W PIE­ŚNI

Mic­kie­wi­cza.

"Wszyst­ko co czu­łem i co do­ko­na­łem,

Je­śli to zna­kiem ko­cha­nia – ko­cha­łem!"

… choć sam tu wznie­sio­ny,

Je­stem na zie­mi ser­cem z wiel­kim lu­dem zbra­tan.

W Kra­ko­wie.

Na­kła­dem J. S. Z. – Dru­kiem A. Ko­ziań­skie­go.

1898.

Wiel­kie ser­ce – skarb na­ro­du. Bo na­ród z serc wiel­kich czer­pie siłę i po­karm na serc mi­lio­ny, bo z wiel­kich serc pły­nie po­tę­ga mi­ło­ści – ofiar i czy­nów wie­ko­pom­nych. I jak do źró­dła bi­ją­ce­go z ska­ty przy­cho­dzą lu­dzie po ożyw­czą wodę, tak u serc wiel­kich sta­ją po­ko­le­nia za po­ko­le­nia­mi, bo czer­pią za­pał – na­tchnie­nie, bo po­si­la­ją du­cha, bo chło­ną ich czu­cia jak chło­nie świa­tło spo­koj­nych wód głę­bi­na.

Mic­kie­wicz, któ­ry rzekł śmia­ło na­zy­wam się…Mi­lion, bo za mi­lio­ny ko­cham i cier­pię… on, któ­ry po­wia­da:

"My­ślom od­da­łeś świa­ta uży­cie,

Ser­ca zo­sta­wiasz na wiecz­nej po­ku­cie,

Da­łeś mnie naj­krót­sze ży­cie

I naj­moc­niej­sze uczu­cie – on wiel­ki i po­tęż­ny nie samą siłą sło­wa, ale i silą ser­ca – czyż nie jest dla nas dziś – w do­bie chłod­nej roz­wa­gi, w dniach roz­ter­ki i ego­izmu – nie­prze­bra­ną skarb­ni­cą uczu­cia, ognia i mi­ło­ści?

Czem wię­cej wpa­tru­je­my się w taj­ni­ki jego ser­ca, tem wię­cej lgnie­my do nie­go – tem sil­niej pra­gnie­my roz­grzać na­sze my­śli i uczu­cia, tem le­piej po­zna­je­my, iż do serc wiel­kich dro­ga ła­twa, ale, aby cząst­kę ser­ca wiel­kie­go w sie­bie prze­lać – to trud­no – bar­dzo trud­no.

Któż dziel Mic­kie­wi­cza nie zna?

Czy­ta­my kar­ty tych prze­pięk­nych utwo­rów raz po raz, umie­my wie­le na pa­mięć, jed­nak nie po­wie nikt z nas, iż już dość i nie odło­ży tych ksiąg na bok z znu­dze­niem.

Prze­ciw­nie, przy co­raz głęb­szem za­ta­pia­niu my­śli w tym zdro­ju po­ezyi pły­ną­cej z ser­ca wiel­kie­go, od­kry­wa­my co­raz pięk­niej­sze i cen­niej­sze skar­by. Jako ci ar­ty­ści, któ­rzy wła­da­ją pędz­lem, choć zda się, że jed­no i to samo nie­bo ma­lu­ją, te same bla­ski i świa­tła pro­mie­ni sło­necz­nych na płót­no prze­no­szą – prze­cież dają ty­sią­ce od­mian, od­cie­ni i barw, tak po­eci, któ­rzy sło­wem taj­ni­ki i drgnie­nia serc ludz­kich kre­ślą, choć zda się wiecz­nie jed­ną i tę samą mi­łość opie­wa­ją, prze­cież – ja­kie każ­de ser­ce – in­a­czej ży­cie ser­ca od­bi­ja!

Sta­ra to jak świat, a może nud­na jak świat hi­sto­rya ser­ca, uczu­cia i mi­ło­ści.

Nie­jed­ni z "dzi­siej­szych" po­wie­dzą, iż nic o tem no­we­go rzec nie moż­na, inni, że jak ser­ce dziś nie po­pła­ca, tak i roz­pra­wa o niem zby­tecz­na.

My – prze­cież od­wa­ży­li­śmy się na czyn śmia­ły.

Ze­bra­li­śmy to wszyst­ko, co wieszcz Adam o ser­cu po­wie­dział i pra­gnie­my sło­wa­mi Mic­kie­wi­cza do serc dzi­siej­szych za­dzwo­nić. Sno­pek to z kło­sów bo­ga­tych. Dzie­łem on i plo­nem tego, któ­ry siał za­gon – my – jak z wień­cem na do­żyn­ki uwi­tym sta­je­my z wiąz­ką tej pra­cy.

Wpa­trz­my się w wiel­kie ser­ce i przy­po­mnij­my sło­wa nie­śmier­tel­ne­go wiesz­cza.

Nad omdla­łym Kon­ra­dem w wię­zien­nej celi uno­si się Anioł mi­ło­ści i woła o prze­ba­cze­nie dla więź­nia temi sło­wy:

"On ko­chał na­ród, on ko­chał wie­le, on ko­chał wie­lu."

Sło­wa te są praw­dzi­wem ob­ra­zem wiel­kie­go ser­ca wiesz­cza, kró­la pie­śnia­rzy.Że on ko­chał na­ród, każ­dy to wie, kto zna i ży­cie i dzie­ła Mic­kie­wi­cza. On też sam woła:

"Ale ta mi­łość moja na świe­cie

Ta mi­łość nie na jed­nym spo­czę­ła czło­wie­ku,

Jak owad na róży kwie­cie,

Nie na jed­nej ro­dzi­nie, nie na jed­nym człe­ku,

Ja ko­cham cały na­ród. Ob­ją­łem w ra­mio­na

Wszyst­kie prze­szłe i przy­szłe jego po­ko­le­nia,

Przy­ci­sną­łem tu do łona;

Jak przy­ja­ciel, ko­cha­nek, mał­żo­nek, jak oj­ciec,

Chcę go dźwi­gnąć, uszczę­śli­wić,

Chcę nim cały świat za­dzi­wić."

Oto spo­wiedź ser­ca, któ­re śmia­ło po­wia­da, iż "ja i Oj­czy­zna to jed­no" oto mia­ra uczuć śpie­wa­ka Wal­len­ro­da, Dzia­dów, Pana

Ta­de­usza i tylu in­nych wiecz­no­tr­wa­łych pie­śni, oto źró­dło, z któ­re­go pły­nie stru­ga mi­ło­ści – ofiar i po­świę­ce­nia.

I zda­wa­ło­by się, że po nad to – nic wię­cej z ser­ca już wy­snuć nie moż­na, iż sub­tel­niej i de­li­kat­niej nie moż­na uczuć swych od­ma­lo­wać.

Jed­nak oto pa­trz­my.

Mic­kie­wicz o ser­cu, uczu­ciu, mi­ło­ści tyle mą­drych, zło­tych my­śli wy­po­wie­dział, iż­moż­na spleść z tego wie­niec pięk­ny, bo­ga­ty i po­si­la­ją­cy du­cha. Jak na ko­je­nie ran cier­pli­we ręce wy­cią­ga­ją nit­kę po ni­tecz­ce na szar­pie – tak my z utwo­rów wiesz­cza myśl po my­śli wy­snu­wa­my. Czyż nie za­bliź­nią one dziś – może nie­jed­ną ranę?

My­śli moje! gwiaz­dy moje!

Czu­cia moje! wi­chry moje!

W po­środ­ku was jak oj­ciec wśród ro­dzi­ny sto­ję

Wy wszyst­kie moje!…"

Krzyż wbi­ty na Gol­go­cie, tego nie wy­ba­wi,

Kto sam na ser­cu swo­im krzy­ża nie po­sta­wi.

Dla po­ety jed­na tyl­ko dro­ga

W ser­cu szu­kać na­tchnie­nia i dą­żyć do Boga!

Gło­śniej niź­li w roz­mo­wach, Bóg prze­ma­wia w ci­szy

I kto w ser­cu ucich­nie, za­raz go usły­szy.

Du­szo! gdy po­czu­jesz Boga, masz go w ser­cu cho­wać,

Bo He­rod już szle ka­tów, aby go ka­to­wać.

Jest Mistrz, co wszyst­kie du­chy wziął do chó­ru

I wszyst­kie ser­ca na­stro­ił do wtó­ru.

Bóg nam do­po­mo­że –

Na ser­cach wiel­kich, na wy­so­kich du­chach

Wy­so­ko w górę idzie na­sza spra­wa.