Śmigłowce szturmowe. Przegląd techniki wojskowej XXI wieku. Część 4 - ebook



Wstęp

Projekty machin latających, działających na podobnej zasadzie jak współczesne śmigłowce, rysował już Leonardo da Vinci (1452-1519), ale pierwsze wiropłaty z napędzanym śmigłem nocnym, które wyniosły się w powietrze, zbudowano dopiero w 1907 r. we Francji.

Konstrukcja maszyny latającej z poziomym śmigłem, która miała poruszać się nie tylko w pionie, ale i przemieszczać się w płaszczyźnie poziomej sprawiała o wiele więcej problemów entuzjastom i konstruktorom niż klasyczne samoloty i pierwsze pionowzloty z trudem utrzymywały stateczność w powietrzu.

Przełom nastąpił ponad trzy dekady później, w czasie II wojny światowej, w hitlerowskich Niemczech, a kiedy latem 1943 r. Otto Skorzeny ze swoimi spadochroniarzami próbował wywieźć uwięzionego w wysokich górach Benito Mussoliniego śmigłowcem, uwidoczniło to potencjał drzemią w wiropłatach. Śmigłowcem tym był Focke-Achgelis Fa 223 z 1000-konnym silnikiem (śmigłowiec wylądował w nakazanym miejscu, ale awaria napędu uniemożliwiła odlot).

Po II wojnie przodownikiem w konstruowaniu śmigłowców przejęli Amerykanie za sprawą Igora Sikorskiego, rosyjskiego imigrantów, który nazywany jest dzisiaj "ojcem przemysłu śmigłowcowego".

Dzięki pionowymi startowi i lądowaniu oraz możliwości zawisu w bezruchu śmigłowce wojskowe są maszynami o wszechstronnym zastosowaniu: ewakuują załogi zestrzelonych statków powietrznych, dostarczają sprzęt i żołnierzy w dokładnie wyznaczone miejsca, ratują życie okrążenia powodzianom wywożąc je spod ostrzału, rozpoznają pole walki bez względu na porę doby i warunki atmosferyczne, zwalczają pojazdy pancerne i z powodzeniem polują na najgrubszą zwierzynę - okręty podwodne.

Wiesław B. Pietrzak

A129 International

Wielozadaniowy śmigłowiec bojowy, Włochy

Wielozadaniowy śmigłowiec bojowy A129 International jest ostatnim wariantem śmigłowca Agusta Mangusta użytkowanym przez Włoskie Siły Zbrojne. Jest on produkowany przez AgustaWestland, spółkę joint-venture utworzoną przez firmy Finmeccanica z Włoch i GKN z Wielkiej Brytanii. A129 International jest wielozadaniowym śmigłowcem wykorzystywanym w misjach rozpoznania i nadzoru, zwalczania ważnych celów naziemnych, eskortowania, wsparcia ogniowego jednostek naziemnych i likwidacji zagrożeń powietrznych. Jest on uzbrojony w nowe, wysoce skuteczne pociski powietrze-ziemia i powietrze-powietrze, trójlufowe działko i zabiera zwiększony ładunek uzbrojenia. Maszyny te brały udział w operacjach ONZ w Angoli i Somalii.

W 2007 r. włoska armia była wyposażona w 45 maszyn A129 Mangusta, a 15 kolejnych było zamówionych w wersji A129 International.

A129 International jest najnowszym wariantem śmigłowca Mangusta użytkowanym przez włoskie siły zbrojne. Pilot i strzelec otrzymują informacje z zintegrowanego systemu zarządzania przedstawiane na wyświetlaczach wielofunkcyjnych z klawiaturą, fot. AgustaWestland

W styczniu 2002 r. AgustaWestland otrzymała kontrakt na przebudowę 45 Mangust do roli bojowych maszyn wielozadaniowych o oznaczeniu A129 CBT (konfiguracja bojowa). Wykorzystano w niej rozwiązania z wersji A129 International, jednak wyposażenie kokpitu zostało uproszczone w stosunku do wersji International. Ulepszenie zawiera: pięciołopatowy kompozytowy wirnik nośny i dwułopatowe śmigło ogonowe, silniki Rolls-Royce Gem 1004 (silniki przejęte z Mangusty ale z nowym systemem transmisji), mocniejszą przekładnię, wzmocniony kadłub umożliwiający wzrost masy startowej do 4600 kg, ulepszone systemy broni z 20-mm działkiem Oto Melara 197B montowanym pod nosem i pociskami powietrze-powietrze Stinger, nowy system termowizyjny przedniej półsfery FLIR, ulepszone wyposażenie w środki samoobrony zawierające zespół EADS AN/AAR-60 ostrzegający o pociskach wystrzelonych w stronę śmigłowca i nowy globalno-bezwładnościowy system nawigacyjny GPS/INS. Dostawy tak wyposażonych wiropłatów trwały do końca roku 2008.

A129 jest w stanie przemieścić się na odległość ponad 1000 km z zewnętrznymi zbiornikami paliwa i czterema pociskami powietrze-powietrze. Śmigłowiec może być transportowany na pokładzie samolotu C-130 Hercules.

Konstrukcja

Struktura śmigłowca jest konstrukcją pół-skorupową ze szkieletem ze stopu aluminium. Kompozytowe materiały stanowią prawie 50% masy płatowca. Pięciołopatowy A129 International ma potężniejsze silniki niż jego czterołopatowy protoplasta Mangusta. Kadłub zapewnia balistyczną ochronę przed amunicją przeciwpancerną kal. 12,7-mm. Także silniki zostały osłonięte opancerzeniem. Główny wirnik jest odporny na pociski balistyczne kal. 12,7 mm.

Awionika

Kabiny pilota i strzelca ustawione są w konfiguracji tandemu. Obie kabiny są wyposażone w wyświetlacze wielofunkcyjne z klawiaturą przedstawiające informacje z zintegrowanego systemu zarządzania: wyświetlają mapę z naniesioną trasą lotu i dostarczają informacji na temat nawigacji, stanu broni, wyboru broni, komunikacji i danych o stanie poszczególnych systemów śmigłowca oraz przebiegu lotu.

Śmigłowiec posiada automatyczny system kontroli lotu, który pozwala na lot na minimalnej wysokości operacyjnej (NOE) i zapewnia odpowiedni poziom stabilności dla wycelowania broni. Wyświetlacz taktyczny poprawia zarządzanie misją i zapewnia sytuacyjną świadomość.

Nocny system wizyjny śmigłowca zawiera mały termowizor przedniej półsfery dostarczony przez Honeywella zamontowany na kierowanej platformie w części nosowej śmigłowca. Zintegrowany hełm pilota z jednookularowym wyświetlaczem systemu celującego Honeywell IHADS prezentuje obraz widziany przez FLIR. System zapewnia automatyczne wycelowanie broni o każdej porze doby.

Śmigłowiec może być wyposażony w celownik na maszcie, pozwalając tym samym na celowanie i strzelanie z ukrycia. Celownik jest używany do odnajdowania celu, śledzenia pocisku, oznaczenia celu laserem i laserowego pomiaru odległości.

Uzbrojenie

Śmigłowiec A129 International może być uzbrojony w 4 lub 8 pocisków powietrze-powietrze Raytheon Stinger albo MBDA (dawniej Matra BAe Dynamics) Mistral. Komplementacja pocisku Stinger została pomyślnie przeprowadzona na A129CBT w październiku 2003 r. przy użyciu pocisku Stinger RMP Block I.

Śmigłowiec może przenosić maks. 8 kierowanych pocisków rakietowych powietrze-ziemia i ma możliwość używania jednocześnie dwóch ich rodzin: Lockheed Martin Hellfire i Raytheon TOW 2. Umożliwia to strzelcowi prowadzenie selektywnego ognia przeciw podstawowym i drugorzędnym celom i daje możliwość zadawania precyzyjnych uderzeń w środowisku miejskim. Nowa Mangusta jest wyposażona w system HeliTOW dla pocisków TOW2A.

A129 może przenosić jednocześnie dwa rodzaje kierowanych pocisków rakietowych powietrze-powierzchnia: Lockheed Martin Hellfire i Raytheon TOW 2, fot. AgustaWestland

A129 International ma takie same możliwości co do rakiet niekierowanych i może przenosić jednocześnie 70-mm rakiety “natowskie” i 81-mm rakiety do walki na dłuższym dystansie: tych pierwszych – 76, tych drugich – 38. Pod nosem wiropłata zamontowane jest w wieżyczce trójlufowe działko typu Gatling z 500 szt. amunicji.

Środki ochrony własnej

Wyposażenie walki elektronicznej zawiera ostrzegawczy odbiornik opromieniowania radarowego Elettronica ELT-156 i układ ostrzegawczy przed podświetleniem wiązką laserową BAE Systems Italia RALM-101. W skład systemów ochrony wchodzą: radar Elettronica ELT-554, zakłócający emiter podczerwieni BAE Systems IEWS AN/ALQ-144A i wyrzutniki pułapek cieplnych i radarowych.

Napęd

Śmigłowiec A129 International ma ognioodporny przedział silnikowy z dwoma cichobieżnymi silnikami turbinowymi LHTEC-T800. Silniki są odseparowane i dysponują oddzielnymi systemami paliwowymi z możliwością wzajemnego zasilania. Odporne na zmiażdżenie i samouszczelniające się zbiorniki paliwa są podłączone do samouszczelniających się przewodów i posiadają cyfrowy dozownik paliwa. Sygnatura cieplna jest zminimalizowana przez zainstalowanie układu wydechowego z zestawem chodzącym spaliny.

T129 ATAK

Na początku 2007 r. rząd turecki zdecydował, że nowym śmigłowcem bojowym Tureckich Wojsk Lądowych będzie T129 ATAK. Turcja zamierza nabyć 51 tych maszyn za 1,2 mld euro. T129 to zmodernizowana wersja A129 International, wyposażona w silniki o większej mocy, awionikę glass cockpit, nowy komputer misji i nowe urządzenia samoobrony. Śmigłowiec T129 jest przystosowany do przenoszenia większej liczby rakiet powietrze-ziemia od swojego pierwowzoru – zabiera ich 12 zamiast 8. Wiropłat będzie uzbrojony w izraelskie ppk Spike i 4 pociski powietrze-powietrze Stinger (na dodatkowych pylonach). Nad głowicą wirnika nośnego będzie zabudowana głowica z radarem IAI/ELTA SAR/ISAR mogącym identyfikować cele lądowe i morskie z maksymalnej odległości 30 km.

Na nowy śmigłowiec bojowy dla Tureckich Wojsk Lądowych wybrano T129 ATAK czyli mocno zmodernizowaną Mangustę, fot. AgustaWestland

Dane podstawowe: A129 International

Załoga: 2

Wymiary: długość z obracającymi się wirnikami – 14,29 m
wysokość do szczytu głowicy wirnika nośnego – 3,35 m
średnica wirnika nośnego – 11,90 m
długość kadłuba – 12,50 m

Masa: maksymalna – 5000 kg

Napęd: dwa silniki turbinowe LHTEC-T800 o mocy stałej 925 kW każdy (1240 KM) i mocy startowej 996 kW każdy (1335 KM)

Osiągi: zawis z wpływem ziemi – 4200 m
zawis bez wpływu ziemi – 3290 m
maks. prędkość przelotowa – 278 km/h
maks. prędkość wznoszenia – 11,3 m/s (678 m/min)
prędkość pionowego wznoszenia – 5,4 m/s (324 m/min)
zasięg maksymalny (paliwo w zbiornikach wewnętrznych, bez rezerwy) – 561 km (303 Mm)