Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po zmianach. Z komentarzem - ebook

Od redakcji

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie została uchwalona prawie 13 lat temu. Niewątpliwie jest to podstawowy akt prawny regulujący zasady funkcjonowania organizacji pozarządowych, w tym prowadzenia działalności pożytku publicznego, uzyskiwania statusu i funkcjonowania organizacji pożytku publicznego, sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego, a także tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego.

Ustawa ta jako pierwsza wprowadziła definicję organizacji pozarządowej, działalności pożytku publicznego oraz organizacji pożytku publicznego. Definiuje również osobę wolontariusza jako osobę fizyczną, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie. Co więcej, reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń.

Ostatnia nowelizacja ustawy wprowadziła istotne zmiany dla organizacji pozarządowych. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć nowe zasady dotyczące odpłatnej działalności pożytku publicznego, 1% PIT, promowania OPP czy regrantingu. Z radością oddajemy w Państwa ręce komentarz do znowelizowanych przepisów, uwzględniający wszystkie zmiany wprowadzone do ustawy. Pod każdym z artykułów znajduje się wyjaśnienie ekspertów, które z pewnością ułatwi Państwu stosowanie zmienionych przepisów w praktyce.

RedakcjaUstawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

KOMENTARZ

(tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 239)

stan na 1 stycznia 2016 r. po zmianach w 2015 roku

Ustawy nowelizujące:

- Ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o fundacjach (Dz. U. z 9 września 2015 r. poz. 1339),

- Ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 8 września 2015 r. poz. 1333).

DZIAŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Art. 1

1. Ustawa reguluje zasady:

1. prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych oraz współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi;
2. uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego;
3. sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego;
4. tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego.

2. Ustawa reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń.

Ustawa o działalności pożytku i o wolontariacie reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe oraz określa zasady współpracy tych organizacji z organami administracji publicznej.

Określa również zasady uzyskiwania statusu i funkcjonowania OPP, sprawowania nadzoru nad działalnością pożytku publicznego, a także tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego. Reguluje ponadto zasady i warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy na rzecz organizacji pozarządowych oraz warunki korzystania z tych świadczeń przez organizacje pozarządowe.

Art. 2

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1. dotacji – rozumie się przez to dotację w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e oraz art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.);
2. „środkach publicznych” – rozumie się przez to środki publiczne, o których mowa w ustawie o finansach publicznych, przeznaczone na wydatki publiczne w rozumieniu tej ustawy;
3. wolontariuszu – rozumie się przez to osobę fizyczną, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie;
4. inicjatywie lokalnej – rozumie się przez to formę współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej;
5. operatorze projektu – rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, którym organ administracji publicznej zleca realizację zadania publicznego w sferze, o której mowa w art. 4, w sposób, o którym mowa w art. 16a;
6. realizatorze projektu – rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, którym operator projektu zleca wykonanie projektu;
7. projekcie – rozumie się przez to zadanie publiczne w sferze, o której mowa w art. 4, realizowane przez realizatora projektu w sposób, o którym mowa w art. 16a.

(pkt 5–7 dodane ustawą z 5 sierpnia 2015 r.)

Artykuł 2 zawiera podstawowe definicje pojęć stosowanych w ustawie.

Art. 3

1. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.

2. Organizacjami pozarządowymi są:

1. niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi;

(pkt 1 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.)

2. niedziałające w celu osiągnięcia zysku

– osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4.

3. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

1. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
2. stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
3. spółdzielnie socjalne;
4. spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2014 r. poz. 715), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

3a. Przepisów art. 19b–41i nie stosuje się do spółdzielni socjalnych.

4. Przepisów działu II nie stosuje się do:

1. partii politycznych;
2. związków zawodowych i organizacji pracodawców;
3. samorządów zawodowych;
4. (uchylony);
5. fundacji utworzonych przez partie polityczne;
6. (uchylony).

5. Przepisów rozdziału 2 działu II nie stosuje się do zlecania realizacji zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą finansowanych ze środków budżetu państwa w części, której dysponentem jest Szef Kancelarii Senatu.

6. (uchylony).

Organizacjami pozarządowymi są nie tylko fundacje i stowarzyszenia, ale także inne osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Przepisów ustawy nie stosuje się natomiast w odniesieniu do partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych oraz fundacji utworzonych przez partie polityczne. Organizacje pozarządowe nie mogą działać w celu osiągnięcia zysku. Nie mogą też być jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi. Ustawa nowelizująca z 5 sierpnia 2015 r. doprecyzowała, że przepisów ustawy nie stosuje się wobec podmiotów, które są rejestrowane wyłącznie w rejestrze przedsiębiorców (KRS).

Organizacje kościelne nie zostały uznane wprost za organizacje pozarządowe, ale mogą prowadzić działalność pożytku publicznego na podstawie przepisów ustawy. Podobnie jest w przypadku spółek akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością, a także klubów sportowych będących spółkami.

Jeśli chodzi o stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego i spółdzielnie socjalne, podlegają one również przepisom ustawy i mogą prowadzić działalność pożytku publicznego. Nie mogą one natomiast posiadać statusu organizacji pożytku publicznego.

Organizacje pozarządowe oraz podmioty działające na podstawie przepisów tej ustawy (zwane dalej w skrócie również organizacjami pozarządowymi) prowadzą działalność pożytku publicznego. W tym celu realizują zadania publiczne. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna w obszarach określonych w art. 4 ust. 1.

Art. 4

1. Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1, obejmuje zadania w zakresie:

1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;

1a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;

1b) udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa;

2. działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;

3. działalności charytatywnej;

4. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;

5. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;

5a) działalności na rzecz integracji cudzoziemców;

(pkt 5a dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.)

6. ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618, 788 i 905);

(pkt 6 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.)

7. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;

8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;

9. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;

10. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;

11. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

12. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;

13. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;

14. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;

15. działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży;

(pkt 15 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.)

16. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;

17. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;

18. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;

Darmowy fragment