Uwłaszczenie użytkowników wieczystych w drodze decyzji administracyjnej - ebook

Elżbieta Klat-Górska doktor nauk prawnych; adiunkt
w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowe-
go Prywatnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik Studiów Pody-
plomowych Prawa Gospodarki Nieruchomościami, wy-
kładowca na Studiach Podyplomowych Egzekucji Admi-
nistracyjnej na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego; etatowy członek Samorzą-
dowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu; autor-
ka publikacji z zakresu prawa obrotu nieruchomościami
i prawa rolnego, a także prawa zagospodarowania prze-
strzennego.
??Książka zawiera kompleksową i przekrojową analizę
problematyki przekształcenia prawa użytkowania wieczy-
stego w prawo własności w trybie postępowania admini-
stracyjnego. Autorka odwołuje się do dorobku doktryny
oraz najnowszego orzecznictwa, w tym wyroków Trybuna-
łu Konstytucyjnego z uwzględnieniem wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 10 marca 2015 r. (K 29/13) mają-
cego ogromny wpływ na omawiane przepisy.
??W opracowaniu szczególną uwagę zwrócono na:
zasady uwłaszczenia użytkowników wieczystych,
poprawność proceduralną przy podejmowaniu roz-
strzygnięć w sprawach przekształcenia prawa użytko-
wania wieczystego w prawo własności, w tym na tryb
wydawania rozstrzygnięć ustalających opłaty z tytułu
przekształcenia,
tryb wydawania decyzji orzekających o zwrocie zwa-
loryzowanych boni? kat udzielonych od tego rodzaju
opłat.
??Publikacja przeznaczona jest dla organów administra-
cji publicznej: wójtów, burmistrzów, prezydentów miast,
a także starostów. Zainteresuje również radców prawnych
oraz notariuszy.

Wykaz skrótów 11
Wstęp 17
Rozdział I Instytucja przekształcenia. Podstawowe cele oraz etapy przeobrażeń regulacji ustawowej 23
1. Ogólna charakterystyka instytucji przekształcenia praw rzeczowych 23 2. Podstawowe cele i przeobrażenia regulacji ustawowej dotyczącej przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności 25 2.1. Cele norm prawnych - stanowisko doktryny w najogólniejszym ujęciu 25 2.2. Związek pomiędzy komercjalizacją prawa użytkowania wieczystego a przekształceniem praw rzeczowych 26 3. Podstawowe cele przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności w świetle ustawy z dnia 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności 30 3.1. Ogólna charakterystyka ustawy 30 3.2. Normatywny mechanizm przekształcenia 31 3.3. Opłaty z tytułu przekształcenia 33 3.4. Krytyczna ocena regulacji ustawowej 34 4. Cele ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości 36 4.1. Normy prawne ustawy instrumentem nieodpłatnego uwłaszczenia 36 4.2. Reguła testu dwóch dat 39 4.3. Zasady uprzywilejowania grupy użytkowników wieczystych 41 4.4. Konsekwencje uchylenia ustawy z 2001 r. 43 5. Regulacja ustawowa przekształcenia i jej cel od 13 października 2005 r. 44 5.1. Charakterystyka warunków przekształcenia w pierwotnym brzmieniu ustawy 44 5.2. Ogólna charakterystyka zmian normatywnych wprowadzonych od dnia 1 stycznia 2008 r. 47 5.3. Zmiany wprowadzone nowelizacją uchwaloną dnia 5 listopada 2009 r. 51 5.4. Cele zmian wprowadzonych od dnia 9 października 2011 r. 55 5.5. Kształtowanie regulacji normatywnej wskutek wyroków Trybunału Konstytucyjnego 60
Rozdział II Podstawowe zasady administracyjnego trybu uwłaszczenia użytkowników wieczystych 64
1. Wprowadzenie 64 2. Zasada prywatyzacji w trybie administracyjnoprawnego uwłaszczenia 66 2.1. Związek uwłaszczenia z gospodarowaniem nieruchomościami 67 2.2. Uwłaszczenie instrumentem prywatyzacji nieruchomości 68 3. Zasada dobrowolności przekształcenia 71 4. Zasada dobrej administracji 72 5. Zasada praworządności 77 6. Zasada skargowości 79 7. Zasada równości wobec prawa 83 8. Zasada prawdy obiektywnej 86 9. Zasada uwzględniania słusznego interesu strony i zasada informowania 90 10. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu w sprawie przekształcenia praw rzeczowych 92 11. Zasada ochrony praw osób trzecich 93 12. Zasada czasowego wyłączenia z zakresu przekształcenia nieruchomości, w odniesieniu do których toczy się postępowanie mające na celu nabycie nieruchomości lub jej części pod inwestycję celu publicznego 98 13. Zasada nieekwiwalentnej odpłatności 99 14. Zasada obligatoryjnego żądania zwrotu bonifikaty 101 15. Zasada ponoszenia kosztów postępowania przez organ administracji publicznej 102 16. Zasada zgodności uwłaszczenia z przepisami o pomocy publicznej 106 17. Zasada ochrony nabytego prawa rzeczowego 108
Rozdział III Administracyjny proceduralny tryb przekształcenia praw rzeczowych 112
1. Wprowadzenie 112 2. Właściwość rzeczowa organów administracji publicznej 115 2.1. Właściwość starosty w zakresie przekształcenia praw rzeczowych 117 2.2. Właściwość organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego w zakresie przekształcenia praw rzeczowych 120 2.3. Dekoncentracja wewnętrzna w związku z rozstrzyganiem sprawy administracyjnej 124 3. Wszczęcie postępowania administracyjnego 126 3.1. Regulacje ogólne 126 3.2. Konieczne elementy wniosku o przekształcenie praw rzeczowych 128 3.3. Reprezentacja użytkowników wieczystych niemających zdolności do czynności prawnych 131 3.4. Postępowanie administracyjne w sprawie przekształcenia praw rzeczowych a reprezentacja niektórych osób prawnych (kwestie dyskusyjne) 134 3.5. Wnioski współużytkowników wieczystych 136 3.6. Wycofanie wniosku przez użytkownika wieczystego 142 3.7. Wniosek o przekształcenie a obowiązek uiszczania opłaty rocznej 144 4. Strony w postępowaniu w sprawie przekształcenia praw rzeczowych 144 4.1. Ustalenie kręgu stron postępowania w sprawie o przekształcenie 146 4.2. Wyłączenia z kręgu stron postępowania 148 4.3. Wielość stron a współuczestnictwo w postępowaniu administracyjnym 150 5. Zawieszenie postępowania 152 5.1. Obligatoryjne zawieszenie postępowania 153 5.2. Sprzeciw wobec przekształcenia jako przesłanka zawieszenia postępowania 161 5.3. Fakultatywne zawieszenie postępowania 163 6. Postanowienie sądu cywilnego według art. 199 k.c. w związku z art. 2 u.p.p.u.w. 166 6.1. Istota orzeczenia sądu cywilnego według art. 199 k.c. 167 6.2. Współużytkowanie wieczyste jako składnik majątku małżonków a orzeczenie sądu 169 6.3. Sytuacja współużytkowników wieczystych jako członków wspólnoty mieszkaniowej 170 7. Zezwolenia albo pozwolenia innych organów 171 8. Koszty postępowania 172 9. Charakter decyzji orzekającej o przekształceniu praw rzeczowych 175 10. Wstrzymanie wykonania decyzji o przekształceniu praw rzeczowych w razie wniesienia skargi do sądu 181 11. Wstrzymanie wykonania decyzji o przekształceniu praw rzeczowych w przypadku uruchomienia nadzwyczajnego postępowania administracyjnego 183 12. Związanie sądu decyzją administracyjną 184
Rozdział IV Zakres podmiotowy oraz przedmiotowy przekształcenia 188
1. Wprowadzenie 188 2. Zakres podmiotowy przekształcenia 189 2.1. Podstawowy krąg podmiotów uwłaszczenia 190 2.2. Uwłaszczenie następcy prawnego użytkownika wieczystego 192 2.3. Cel umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie wobec przesłanki podmiotowej przekształcenia 193 2.4. Uwłaszczenie spółdzielni mieszkaniowej - użytkownika wieczystego 197 2.5. Uwłaszczenie innych (niż spółdzielnie mieszkaniowe) osób prawnych 199 2.6. Uwłaszczenie nabywcy prawa użytkowania wieczystego albo udział w tym prawie po dniu 13 października 2005 r. 199 2.7. Nabycie prawa użytkowania wieczystego w drodze ugody a przekształcenie 201 2.8. Wyłączenia o charakterze podmiotowym 203 3. Zakres przedmiotowy uwłaszczenia 205 3.1. Określenie funkcji zabudowy 209 3.2. Zasady ustalenia przeznaczenia nieruchomości 212 3.3. Użytkowanie wieczyste obciążające nieruchomość gruntową wraz z częścią składową w postaci budynku 215 3.4. Nieruchomość rolna jako przedmiot przekształcanego prawa rzeczowego 216 3.5. Przekształcenie prawa współużytkowania wieczystego 220
Rozdział V Opłaty z tytułu przekształcenia. Bonifikaty oraz obowiązek ich zwrotu 223
1. Wprowadzenie 223 2. Cywilnoprawny charakter opłaty 226 3. Opłata za przekształcenie a opłata roczna 228 4. Określenie wartości praw rzeczowych w postępowaniu w sprawie przekształcenia praw rzeczowych 230 4.1. Ustalenie opłaty w wypadku przekształcenia współużytkowania wieczystego 233 4.2. Wyłączenie odpowiedzialności solidarnej w zakresie opłaty za przekształcenie praw rzeczowych 235 4.3. Zasady wyceny prawa użytkowania wieczystego na potrzeby określenia opłaty z tytułu przekształcenia praw rzeczowych 237 4.4. Ocena operatu szacunkowego jako środka dowodowego 239 5. Bonifikaty od opłat oraz rozłożenie opłat na raty 241 5.1. Bonifikata w wypadku wpisania nieruchomości lub jej części do rejestru zabytków 241 5.2. Bonifikata zależna od uznania organu administracji 245 5.3. Rozłożenie opłat na raty 246 6. Uprawnienie do wyrażenia zgody na zastosowanie przez organ wykonawczy umownego oprocentowania rat 247 7. Zakaz rozstrzygania o terminie uiszczenia opłaty oraz rodzaju zabezpieczenia wywiązania się z obowiązku jej uiszczenia 251 8. Żądanie zwrotu udzielonej bonifikaty 251 8.1. Zbycie nieruchomości a zwrot bonifikaty 253 8.2. Zwolnienie z obowiązku zwrotu bonifikaty 256 9. Nieodpłatne przekształcenie 259 10. Umorzenie opłaty z tytułu przekształcenia 260
Zakończenie 261
Bibliografia 263