Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy - ebook

Upadek komunizmu przyniósł wielu Polakom doświadczenie ubóstwa, tworząc obszary głębokiego, potransformacyjnego bezrobocia. Mieszkańcy tych obszarów i ich kulturowe światy stanowią główny przedmiot niniejszej książki. Autor, przebywając wśród bezrobotnych górników, zbieraczy złomu i zubożałych mieszkańców wsi, starał się uchwycić, jak reagują oni na utratę pracy i sprawdzonych sposobów społecznego funkcjonowania. Okazuje się, że mimo początkowej bezradności wzmaga się ich wewnętrzna aktywność. Zaczynają przeobrażać swoją wiedzę o rzeczywistości i tworzyć ją na nowo. Przekonania o destrukcji i degradacji przemieniają się wówczas w wyobrażenia o własnej zaradności, a bierność i wycofanie ustępują miejsca szczególnym łowiecko-zbierackim umiejętnościom. To moment, kiedy nieustannie próbuje się pojąć świat na nowo i odnaleźć sens własnego doświadczenia.

Od autora

Część I
Wprowadzenie: Antropolog jako wizytator nędzy

Antropologiczne przesunięcie perspektywy
„Kultura nędzy”
Kultura, zależność, transformacja
Hermeneutyka i antropologia (kultura ubóstwa jako kultura
pełnoprawna)

W stronę metody
Maurice Merleau-Ponty – „święty patron” niniejszej etnografii
Metoda: (nie)wiedza etnograficzna
Etnografia przed-tekstowa

Najdotkliwsza strona polskiej transformacji:
pole badawcze
„Nowa bieda”
Potransformacyjna degradacja społeczna
Postsocjalizm: historia i doświadczenie
Badane zjawiska
Badania terenowe

Część II
Okolice Szydłowca i Przysuchy (przedgórze
świętokrzyskie, Radomszczyzna)

Świat pełen przeciwności
Bezrobocie i rolnicza recesja
Wspólnota bezrobocia: unieruchomienie, prace dorywcze,
„tragedia zarastania”
Znieruchomiałe sady, znieruchomiałe pola: niepowodzenie
Zależność i nieodwracalność: uwaga wobec świata
Ekologia drugiego stopnia

Nowe oblicze bezrobotnych wsi
Zbieracze dzikich ziół, runa leśnego, zbieracze jedliny
„Nowa ekologia”: przemienność otoczenia
Gromadzenie, przerabianie, przejściowość
„Kultura przetrwania”

Część III
Wałbrzych – Boguszów-Gorce

Od destrukcji do „pustej” komunikacji: likwidacja
węglowego zagłębia
Miasto i kopalnie
Pełna ambiwalencji historia wałbrzyskiego zagłębia
Doświadczenie i likwidacja: destrukcja – miasto – ciało
Jak można mówić o likwidacji? (Auto) agresja – dialog – społeczna
niemota
Wstyd uzewnętrzniony: pusta komunikacja i wewnętrzne
widowiska
Wobec pogórniczej rzeczywistości (1)
Skargi – oskarżenia – triumf

Świat poddany działaniu
Biedaszyby, kopacze, umiejętności: aktywna wiedza ciała
Rytm, żarty, anegdoty: „prześmiewanie świata”
Prawo i bezprawie: wewnętrzne widowiska
Drugi obieg: ułatwienia i zaradności
„Wewnętrzny obrót” i rozdrobnienie transakcji
Dom-oikos: wewnętrzna cyrkulacja

Zapisy
Gabinety osobliwości, zbierackie muzea
„Teatr pamięci”: przeróbki, przedmioty, zbiory
„Wiedza konkretu”: wpisy, dzienniki, zliczenia
Łowcy i zbieracze – praktycy niemocy

Część V
Zakończenie

„Badanie rzeczywistości”
Konsekwencje
Poza antropologię
Przypisy
Bibliografia
Materiały wykorzystane w pracy

Podziękowania