Szkoła macierzyństwa - ebook

Od autorki

Szkoła macierzyństwa została zainspirowana praktyką pracy psychologicznej z młodymi mamami, które właśnie wkroczyły na drogę macierzyństwa lub odbywały przygotowania do tej roli w szkole rodzenia. Podjęcie zadań mamy małego dziecka często oprócz radości młodych kobiet niosło ze sobą wiele trudności natury psychologicznej. Mamy skarżyły się, że nie są w stanie zadowolić wszystkich sposobem realizowania macierzyństwa. Czasami były przygniecione krytyką, niezależnie od tego, w jaki sposób postępowały. Pracując w domu i opiekując się dzieckiem, czuły się niedoceniane, gdy zaś powracały do pracy zawodowej – bywało, że krytykowano je i uważano za wyrodne matki. Wielka radość wynikająca z przyjścia na świat wymarzonego maleństwa mieszała się z lękiem o własny rozwój, trudnościami związanymi z wahaniami nastroju, niewiarą w siebie i zagubieniem w nowej roli.

Wyjątkowo ważna w pracy nad książką była konfrontacja wiedzy psychologicznej z moim osobistym doświadczeniem związanym z urodzeniem i wychowaniem pięciorga dzieci na przestrzeni kilkunastu lat. Każdy z maluszków, przyjmowany z miłością i radością, jednocześnie znacząco wpływał na wiele aspektów codziennego życia, od jego rytmu, po charakter podejmowanej przeze mnie pracy zawodowej. Pod wpływem doświadczeń zmianom uległy także moje wyobrażenia o roli macierzyńskiej. Setki codziennych obserwacji samej siebie w procesie stawania się mamą, próby łączenia życia domowego z zawodowym, okresy budowania siebie jako kobiety domowej, a także te, kiedy praca zawodowa wysuwała się na pierwszy plan, pozwoliły mi z rzetelnością i odpowiedzialnością postawić tezę, iż to właśnie macierzyństwo jest zadaniem o ogromnym potencjale dla rozwoju osobistego kobiety.

Warto, aby mamy wychowywały swoje dzieci z pełną świadomością wartości tej roli i jej wpływu na własny rozwój, w takich obszarach jak wzbogacanie kompetencji osobistych, kształtowanie osobowości czy rozwijanie umiejętności organizacyjnych. Szkoda, że tak wiele młodych kobiet gubi się w tym procesie i jako szansę na rozwój własnej osoby widzi jedynie karierę zawodową lub realizację hobby. Powtarzają mity, iż macierzyństwo zubaża i zawęża horyzonty. Nie dostrzegają złożoności i bogactwa tej roli. Sądzą, że rola mamy stoi w opozycji do samorozwoju, pozytywnego wizerunku aktywnej bizneswoman czy osoby inwestującej w siebie. Między innymi przez taką perspektywę adaptacja do nowego trybu życia jest dla wielu z nich niezwykle trudna.

Czasami kobiety potrzebują wsparcia, aby umiały oprzeć się silnej presji lub niechęci szczególnie tych osób, które nie zdecydowały się na urodzenie dziecka lub podjęły się pracy zawodowej, uciekając od zadań macierzyńskich. Inne młode mamy potrzebują się określić i zrozumieć, czy bycie mamą to wyłącznie ich prywatna sprawa, czy też mają prawo oczekiwać specjalnego traktowania. „Napisanie nowej historii o sobie samej” w tej szczególnej roli to zadanie każdej świeżo upieczonej mamy małego dziecka.

Chciałabym, aby ta książka pomogła mamom czerpać ogromną radość z macierzyństwa, była tarczą przy realizacji ich życiowej roli i wskazówką dla ich rozwoju osobistego, w czasie kiedy wychowują dziecko. Aby wyraźnie poczuły i mogły z pełnym przekonaniem stwierdzić, że macierzyństwo to najpiękniejszy dar, że dzięki niemu stały się w pełni osobami – kobietami i udało im się wydobyć z siebie najwartościowsze cechy osobowości, doskonalić umiejętności i w szczególny sposób wzbogacić swoją osobę i swoje życie.Wstęp

Stojąc u progu macierzyństwa, mamy małych dzieci otrzymują wiele informacji o tym, co je czeka podczas porodu, w jaki sposób mogą przygotować się od strony fizycznej do tego ważnego wydarzenia. Z momentem przyjścia na świat dziecka uwaga przesuwa się na maleństwo, na jego potrzeby i rozwój. Wszelkie otrzymywane wsparcie służy przede wszystkim czynnościom pielęgnacyjnym poświęconym dziecku, trosce o to, aby kobieta poradziła sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed nią nowy człowiek. Tymczasem mama znajduje się w zupełnie nowej sytuacji. Jej dotychczasowy świat, funkcjonowanie, a nawet sposób myślenia o sobie samej może zmienić się diametralnie. Potrzeba czasu oraz celowego działania, aby na nowo się zorganizować w wymagającej codzienności, a także aby na nowo zbudować siebie w sensie psychologicznym. Niepogodzenie się lub poczucie nieprzystosowania do roli rodzicielskiej, borykanie się z trudnościami w odnalezieniu się w nowej sytuacji może negatywnie odbić się na jakości opieki nad dzieckiem oraz na wartościowaniu samego macierzyństwa.

Szkoła macierzyństwa to propozycja dla kobiet, które z różnych przyczyn podjęły się pracy w domu, związanej z wychowywaniem dzieci. Współcześnie bycie mamą pełnoetatową nie jest sytuacją oczywistą, czasami jest wyborem przejściowym z racji przebywania na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, innym razem stanowi decyzję podjętą na kilka, kilkanaście lat, a nawet na całe życie. Myśląc o macierzyństwie jako o drodze z wyboru, często zapomina się, że ta doniosła rola została kobiecie przypisana przez naturę. Kobiety chcące realizować się jako matki wymagają wszelkiego wsparcia w tym zadaniu, zarówno od ojca dziecka i rodziny, jak i ze strony rozwiązań systemowych i ekonomicznych, a nie namowy, aby rolę tę porzucić lub przekazać do realizacji innym, traktując jako jałową, gorszą czy niegodną inteligentnej kobiety.

Czas spędzony z dzieckiem w domu nie powinien być rozumiany jako poświęcanie się dla dziecka ani jako rezygnacja z siebie, ale właśnie jako wybór trudnego, często wyczerpującego zadania, jakim jest kształtowanie nowego człowieka. Jest to droga życiowa wynikająca ze świadomego podjęcia decyzji o posiadaniu dziecka, angażująca bez reszty i wielokrotnie bardziej wyczerpująca niż angaż w firmie na wysokim stanowisku. To ogromna praca i odpowiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój dziecka, ale też za jego osobowość i psychologiczne konsekwencje własnego wpływu na potomka. Próżno szukać równie ważnego zadania poza tym obszarem.

Jednak w świadomości wielu ludzi osoba, która wykonuje pracę nauczyciela, lekarza czy księgowego – rozwija się, natomiast kobieta, która sprawuje opiekę nad własnymi dziećmi i zajmuje się organizacją życia domowego – poświęca się. Mało kto znosi fakt wieloletniego „poświęcania się” i rezygnacji z siebie, a myślenie o sobie w ten sposób podcina skrzydła niejednej mamie. Co gorsza, często sugeruje się młodym mamom, iż pozostając w domu z maluszkiem, zaczną cofać się w rozwoju. A przecież to, czy rozwijamy się, pracując zawodowo, czy pracując w domu, nie jest wynikiem samego zajęcia jako takiego, ale skutkiem naszego do niego podejścia.

Okres macierzyństwa i pracy w domu to fantastyczna szansa na rozwój osobowości przez wejście w nową, pasjonującą rolę oraz wypracowanie i doskonalenie szeregu kompetencji osobistych. Świadomość odnoszonych korzyści nie tylko dla dziecka, lecz także dla siebie samej, w kontekście rozumienia i akceptacji wszelkich idących w parze z tą rolą niedogodności, są fundamentem budowania nowej siebie w dobrym wydaniu.

W Szkole macierzyństwa nie znajdziesz analizy metod wychowawczych ani sposobów na trudne lub zdolne dziecko. Nie dowiesz się, jak pielęgnować maluszka i jak dbać o jego rozwój. Przyjrzysz się natomiast sobie samej jako matce, będziesz miała okazję spróbować świadomie zbudować swoją nową rolę oraz ukształtować swoje macierzyńskie mocne strony.

W książce zawarłam liczne propozycje krótkich ćwiczeń zatytułowanych: „Przyjrzyj się sobie”, które pomogą ci w skonfrontowaniu danego tematu z własnym doświadczeniem, pozwolą na pogłębienie refleksji lub przyjrzenie się zagadnieniu z innej perspektywy. Dadzą ci też okazję do zapoznania się z doświadczeniami innych kobiet.

W Szkole macierzyństwa zapoznasz się z metodami organizacji życia domowego połączonego z opieką nad małym dzieckiem w formie „biznesplanu mamy domowej”. Ma on na celu w taki sposób pomóc zorganizować codzienność, aby stała się dla ciebie polem do rozwoju osobistego i dzięki osiąganiu zamierzonych celów przynosiła jak najwięcej osobistej satysfakcji.

Z lektury książki dowiesz się także, w jaki sposób opieka nad dzieckiem wpływa na stałe podnoszenie twoich kompetencji osobistych i które z umiejętności możesz trenować, aby pewniej poczuć się w roli matki. Poznasz metody radzenia sobie ze stresem, nauczysz się, jak oddziaływać na swoje emocje, aby wyeliminować te negatywnie wpływające na twoją codzienność. Będziesz też miała okazję zmierzyć się z tematem depresji okołoporodowej.

Kobieta silna i pewna wartości swoich macierzyńskich zadań jest w stanie podejmować dobre decyzje dotyczące własnego dziecka, w sytuacjach codziennych oraz tych trudniejszych. Taka mama może wychować szczęśliwego człowieka, dając mu to, co najważniejsze: miłość i zaangażowanie matki o silnym poczuciu własnej wartości, która opiekę nad potomstwem traktuje jako ważne zadanie. Ma ona ogromne szanse na zbudowanie pięknej i wartościowej relacji ze swoim dzieckiem.

Szkoła macierzyństwa, choć jest zaadresowana do młodych mam, z równym powodzeniem może zainspirować ojców na ich rodzicielskiej ścieżce, babcie i dziadków zajmujących się wnukami na pełen etat oraz każdą inną osobę, która podjęła się opieki nad małym dzieckiem.Rozdział pierwszy

Mama domowa – twoja nowa rola

Współczesny wizerunek mamy domowej.
Czy jest prawdziwy?

Choć praca związana z wychowaniem dziecka i budowaniem jego świata należy do pięknych, odpowiedzialnych i trudnych zarazem, paradoksalnie we współczesnym świecie wizerunek kobiety, która zdecydowała się na pracę w domu i związane z tym wychowanie swojego dziecka, nie należy do najcieplejszych. Niełatwo spotkać się z takimi określeniami mamy wychowującej dziecko, które wskazywałyby na jej rozwój osobisty, zdobywanie kwalifikacji czy intensywne (bo całodobowe) trenowanie umiejętności interpersonalnych. Przytoczę najpopularniejsze stwierdzenia, które pojawiają się zarówno w potocznych rozmowach, jak i w mediach:

- siedzi w domu z dzieckiem,
- nie pracuje,
- jest na urlopie,
- nic nie robi dla siebie,
- nie rozwija się,
- utknęła w domu z dzieckiem,
- kura domowa,
- nie zarabia,
- wózkowa,
- matka Polka,
- poświęca się dla dziecka i rodziny,
- marnuje się w domu,
- nie ma swojego życia,
- jedyne, co umie, to rodzić dzieciaki,
- patologia, rozmnażają się jak króliki (przy większej liczbie dzieci).

Określenia te są smutne, deprymujące i naprawdę mocno zniechęcające. Chyba nie sposób znaleźć takiej osoby, która z własnej woli chciałaby „zmarnować życie w domu”. W społecznym obiegu zdecydowanie brakuje takich określeń, które uczciwie podkreślałyby wartość roli mamy małego dziecka:

- pracuje na rzecz rodziny,
- aktywnie opiekuje się dziećmi,
- pani domu (trochę zapomniane),
- realizuje macierzyński priorytet,
- wypełnia życiową rolę/powołanie,
- żyje prawdziwie i ciekawie,
- wie, co w życiu najważniejsze,
- postawiła na rozwój osobisty,
- inwestuje w swoje życie osobiste,
- inwestuje w swoją rodzinę,
- nabywa kompetencji osobistych,
- rozwija kompetencje rodzicielskie,
- zarządza domem i rodziną.

Można by powiedzieć: epitety opisujące kobietę pracującą w domu to tylko mało znaczące określenia, żartobliwe słowa. Jednak na słowach budowane jest postrzeganie zarówno innych osób w danej roli, jak i swojej własnej sytuacji. Myślenie o sobie czy o innych ludziach w określonych kategoriach (np. negatywnych) wpływa na konkretne nastawienie lub działania wobec tych osób. Natomiast osoby te zachowują się zgodnie z oczekiwaniami innych i błędne koło się zamyka; psychologiczne zjawisko samospełniającego się proroctwa mamy gotowe. Dlatego nie powinno się pozwalać na niszczenie wizerunku kobiety wychowującej dziecko, pracującej w domu. Wpływa to negatywnie nie tylko na nastawienie wobec niej innych ludzi, lecz także na jej osobistą motywację do działania. Poza tym negatywne określenia kobiety pracującej w domu są niesprawiedliwe i krzywdzące, zniekształcają obraz matki i odbierają jej naturalne prawo do samorealizacji na polu macierzyństwa.

Przyjrzyj się sobie: Twój wizerunek jako kobiety
domowej

Jeśli jesteś mamą domową lub niedługo przyjmiesz tę rolę, wypisz pozytywne określenia, które najlepiej opisują ciebie jako kobietę domową, albo takie, o których sądzisz, że będą pasować do opisania ciebie w przyszłości. Zastanów się, w jaki sposób chciałabyś być spostrzegana przez innych oraz przez siebie samą? Może znajdziesz nowe, a jednocześ­nie pozytywne określenia młodej matki, kształtujące świadomość społeczną?

+------------------------------------------------+
| Ja, jako mama domowa, to... |
+------------------------------------------------+
| - Nowoczesna kobieta spełniona |
+------------------------------------------------+
| - Bogini ogniska domowego |
+------------------------------------------------+
| - Kobieta ciepła, gotowa podejmować wyzwania |
+------------------------------------------------+
| - ... |
+------------------------------------------------+
| - ... |
+------------------------------------------------+
| - ... |
+------------------------------------------------+

Na każdą sytuację można spojrzeć na różne sposoby. Te same zajęcia jesteśmy w stanie opisywać w kategoriach pozytywnych oraz negatywnych. Przykładowo, w licznych popularnych obecnie w Polsce i na świecie reality show możemy podziwiać tzw. gotowanie na ekranie. Zawodowi kucharze, aktorzy, mniej lub bardziej popularne gwiazdy prezentują nam swoje ulubione przepisy kulinarne, dania szybkie oraz wymagające większej wprawy, okolicznościowe i codzienne, sałatki, ciasta i desery. Gotowanie w tym wydaniu jest elitarne, modne, wręcz ekstrawaganckie. Tymczasem o kobiecie domowej mówi się czasem, że „stoi przy garach”, „utknęła w kuchni”. Na tym przykładzie wyraźnie widać, jak mocne mogą być stereotypy przypisane danej roli życiowej. Przecież w jednym i drugim przypadku chodzi o przygotowywanie posiłków!

Inna sytuacja: kobieta pracująca na etacie w przedszkolu zajmuje się małymi dziećmi, realizuje program przedszkolny. W rozumieniu opinii publicznej: pracuje zawodowo, rozwija się i pokonuje etapy awansu zawodowego. Kobieta wykonująca niemalże identyczne czynności w domu, w odniesieniu do swojego potomstwa, w opinii wielu nie robi nic! A przecież zajmowanie się własnymi dziećmi, dbanie o ich rozwój, pokonywanie trudności i towarzyszenie w przechodzeniu kolejnych etapów rozwoju swojego dziecka, to równie trudna i absorbująca praca, która nie kończy się po godzinie szesnastej.

Matki wychowujące dzieci bez udziału ojca dziecka wywalczyły sobie zmianę nomenklatury w swojej sprawie. „Nie jesteśmy samotne! – zawołały. – Jesteśmy samodzielne!”. Matki samodzielnie wychowujące dzieci – czy nie brzmi to znacznie lepiej? Przecież nasuwają się nam zupełnie inne skojarzenia. Kobiety zaradnej życiowo, niezależnej, pozytywnej, optymistycznej, w przeciwieństwie do matki samotnej – smutnej, zagubionej, pozbawionej wsparcia, niezaradnej, spędzającej czas w czterech ścianach.

Myślenie o kobietach pracujących w domu przy wychowaniu dzieci w kategoriach negatywnych to syndrom naszych czasów, który wprowadza ogromny zamęt w głowach młodych mam. Nikt przecież nie chce być pasożytem ani kurą domową! Większość kobiet chce się rozwijać! Konflikt pomiędzy potrzebą bycia z własnym dzieckiem a lękiem o zaniechanie samorozwoju przeżywa niejedna mama. Pora zacząć zmieniać myślenie o trudnej, wielowymiarowej, wymagającej wielu kompetencji pracy, jaką jest macierzyństwo. Inwestowanie w rodzinę i rozwój osobisty przez świadome rodzicielstwo powinno stać się modne i doceniane, aby ostatecznie nikomu nie przyszło do głowy, że zajmowanie się dzieckiem stoi w sprzeczności z samorozwojem. Kobieta, która wychowa dziecko, staje się inną osobą. Nabywa kompetencji, o które trudno na innej drodze życiowej. Gdy twórczo przejdziemy ten nowy etap w życiu, stanie się on doniosłym doświadczeniem, zmieniającym kobietę na zawsze. Warto zatem poznać macierzyństwo z pierwszej ręki i nie wycofywać się z podjęcia tego trudnego doświadczenia z powodu stereotypów, lęku czy pojawiających się okresowo trudności natury emocjonalnej.

W jaki sposób ty sama możesz przyczynić się do promowania pełnoetatowego macierzyństwa? Warto, abyś zwróciła szczególną uwagę na kilka obszarów życia.

- Właściwa komunikacja własnych potrzeb związanych z pracą w domu (potrzeba bycia docenianą, potrzeba właściwego wartościowania czynności domowych, w tym zadań, które podejmuje się z myślą o innych). Możesz to osiągnąć dzięki szczerym rozmowom z najbliższymi.
- Wyrażanie pozytywnych opinii na temat matek domowych (pozytywne wyrażanie się o innych i o sobie samej w sytuacji pracy w domu, stanowcze i głośne przeciwstawianie się negatywnym sformułowaniom i opiniom na temat własnego macierzyństwa oraz na temat innych mam domowych). Czasami zupełnie automatycznie i bezrefleksyjnie powtarzamy stereotypy o bezwartościowości pracy na rzecz rodziny, dlatego tak ważne jest, abyś się zastanowiła, co tak naprawdę myślisz o kobietach wychowujących własne dzieci i odważnie wygłaszała swoje opinie.
- Docenianie koleżanek podejmujących się osobistego wychowania dzieci (wsparcie słowne i emocjonalne, poparcie publiczne).
- Rozumienie swoich zadań związanych z wychowaniem malucha (np. umiejętność argumentacji za powagą czasu spędzonego w domu z małym dzieckiem).
- Traktowanie czasu spędzonego w domu jak zadania biznesowego (proponowane w rozdziale 8 „Biznesplan mamy domowej” aktywne i twórcze podejście do każdego dnia spędzanego z dzieckiem). Postrzeganie pracy na rzecz rodziny jako ważnej inwestycji, które ułatwia promowanie zaangażowania w wychowanie dzieci.

Możesz zastanowić się także, w jaki sposób zareagujesz na pytanie napotkanej przypadkiem dawnej znajomej: „Czym się zajmujesz?”. Radośnie i pewnie odpowiesz, że wychowujesz dziecko? Z entuzjazmem opowiesz o swoich codziennych zadaniach? A może skulisz się w sobie, poczujesz się gorsza, niedowartościowana i powiesz: „U mnie nic ciekawego, siedzę w domu, zmieniam pieluchy…”?

Pamiętaj, że taka odpowiedź kształtuje nie tylko twój wizerunek i wpływa na twoją motywację do pracy w domu, ale także kładzie się cieniem na inne mamy pracujące w domu i tam okresowo kształtujące swoje kompetencje.

Niektóre kobiety mówią o dotkliwym problemie wynikającym z braku umiejętności opierania się presji nieżyczliwych komentarzy innych ludzi. W pokonaniu takiej trudności może pomóc ci przestudiowanie poniższych, wypracowanych przez mamy domowe, odpowiedzi na takie właśnie sytuacje.

Przyjrzyj się sobie: ty nadal siedzisz w domu?!

Przeanalizuj, jakich odpowiedzi udzieliły mamy domowe na pytania odnośnie do ich wyborów życiowych. Spróbuj sformułować własne.

– Ty ciągle w domu z dzieckiem? Ile można?!

– Tak, inwestuję w swój rozwój osobisty oraz w rodzinę. A ty czym się zajmujesz?

– Pora do pracy! Gnuśniejesz w domu!

– Mój dom jest moim miejscem pracy. Tutaj realizuję swoje plany. Wyglądam według ciebie na zgnuśniałą?

– O rany, ale z ciebie matka Polka!

– Świadomie zdecydowałam się na dziecko i świadomie chcę dla niego wszystkiego, co najlepsze.

– Ty chyba zupełnie dziczejesz w tym domu.

– Sprawnie zarządzam swoim domem i jestem z tego dumna.

Pamiętaj, aby odpowiedzi, których udzielasz, czy inne treści definiujące twoje położenie życiowe, nigdy nie były agresywne. Odpowiedź: „A co cię to obchodzi?”, „Sama dziczejesz!” lub podobne atakujące rozmówcę nie budują pozytywnego wizerunku osoby pewnej swojego położenia. Komunikaty uległe, typu: „Faktycznie, chyba poślę małego do żłobka” albo: „No tak, dałam się wrobić w wychowawczy” również utrwalają niechciane stereotypy. Ważne jest, aby twoje sformułowania były stanowcze i łagodne jednocześnie.

Umiejętność obrony swojego życiowego położenia, własnego stanowiska i przekonań dotyczących pracy w domu oraz osobistego wychowania dziecka to podstawowe kompetencje, które możemy zaliczyć do obszaru zachowania asertywnego (zob. też rozdział 5 „Mama domowa asertywna”). Zachowania i komunikowania się asertywnego (jak przytoczone w powyższych czterech sytuacjach) można się nauczyć. Zanim jednak skoncentrujemy się na asertywnej obronie własnych działań, ważne jest to, aby mieć wewnętrzne przekonanie i dobrze ugruntowaną postawę wobec wyboru ścieżki życiowej.

Co jest trudnego w byciu mamą
domową?

Dla osoby, która dotąd nie miała okazji spędzać czasu z dzieckiem w domu, mówienie o trudnościach związanych z taką życiową perspektywą może wydawać się nieporozumieniem. Zwykle wyobrażenia o własnym przyszłym urlopie macierzyńskim lub o spędzaniu czasu przez inne kobiety, które zdecydowały się na pracę w domu, mijają się z rzeczywistością. Określenie „urlop” dla czasu spędzanego po porodzie z dzieckiem sugeruje beztroskie wakacje od pracy zawodowej, w asyście słodkiego bobasa, niekończących się spacerków w słońcu oraz zakupów uroczych ubranek dla maluszka. Zderzenie wyobrażeń z codziennością może wywołać zaskoczenie, poczucie żalu i rozczarowanie nową sytuacją. Kobiety często mają wrażenie, iż zostały złapane w pułapkę, bez możliwości ucieczki i bez możliwości cofnięcia czasu. Nieprzygotowanie do zmian, jakie są związane z przyjściem na świat dziecka i pracą na rzecz rodziny w domu, powoduje wiele negatywnych następstw, od obniżenia wartości mamy domowej, w tym samej siebie, po przedwczesny powrót do pracy zawodowej, która jest jedyną znaną metodą ucieczki od nowo zaistniałej sytuacji.

Największą trudność stanowi zwykle nagła zmiana dotychczasowego sposobu spędzania czasu: odłożenie na bok pracy zawodowej, osłabienie relacji ze znajomymi z zawodowych kręgów i zmiana rytmu dnia. W początkowym okresie na urlopie przebywa również na ogół tata dziecka, jednak po kilku tygodniach zwykle wraca on do swoich dawnych obowiązków zawodowych. Z doniosłą zmianą w życiu boryka się na co dzień głównie mama. Nie funkcjonujemy już w społecznościach plemiennych, gdzie zaraz po porodzie z dzieciaczkiem w chuście przytroczonym do maminej piersi kobieta podejmuje się swoich codziennych zadań, w zasadzie nie zmieniając dotychczasowego trybu życia. Współczesna mama, często pozbawiona wsparcia, czuje się samotna. Spędzanie dnia w towarzystwie maleństwa nie zaspokaja potrzeby przebywania z innymi ludźmi.

Dotychczas nawet najbardziej wymagająca praca zawodowa zakładała czas na twój wypoczynek. Ostatecznie, zawsze mogłaś odespać skumulowane zmęczenie z całego tygodnia pracy w weekend. Teraz opieka nad dzieckiem to zajęcie całodobowe, nie dosyć, że skrajnie obciążające zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie, to jeszcze bez opcji urlopu czy choćby nieprzerwanego snu. Zmęczenie stanowi zwykle nieodłączny aspekt wczesnego etapu macierzyństwa. Doświadczenia kobiet sprzed narodzenia dziecka są związane z nieprzespaniem jednej, rzadko dwóch nocy z rzędu. Trudno sobie nawet wyobrazić, jak bardzo można być przemęczonym, mając za sobą nieprzespaną czterdziestą lub sto czterdziestą noc z kolei, a podczas każdego dnia wypełniać ważne i odpowiedzialne zadania, nabywając jednocześnie nowych umiejętności.

Budząc się codziennie rano, mama może mieć wrażenie, iż jest w tym samym punkcie swojego życia co dzień wcześ­niej, że na nowo przeżywa „dzień świstaka”. Nie jest ona wtedy w stanie wykrzesać z siebie energii i motywacji do pozytywnego przeżycia kolejnej doby. Poczucie syzyfowej pracy często wiąże się z tym, że kobieta nie potrafi wypracować lub dostrzec osiąganych każdego dnia efektów dodatkowych. Te istotne „efekty dodatkowe pracy” to wszystko to, co zostało wypracowane, czego kobieta się nauczyła lub nauczyła swoje dziecko w danym dniu, jakie pokonała trudności lub jakie zrealizowała cele, zaplanowane wcześniej na dany dzień. Połączenie tych ważnych efektów działania ze świadomością i rozumieniem bycia niezastąpioną w swojej macierzyńskiej roli pozwala z energią i zapałem budować siebie na nowo i intensywnie się rozwijać.

Wielu negatywnych odczuć można by z powodzeniem uniknąć dzięki przygotowaniu się do nowej roli, nauce organizacji czasu pracy w domu, a także dzięki umiejętności psychologicznego przewartościowania tego okresu w swoim życiu.

Chcąc zastanowić się nad swoją własną sytuacją związaną z przebywaniem w domu, możesz skorzystać z poniższego ćwiczenia.

Przyjrzyj się sobie: Trudności w nowej roli

Poniższa tabela przedstawia najczęściej występujące trudności, z którymi borykają się kobiety domowe. Do listy dopisz swoje spostrzeżenia, wszelki dyskomfort, który przeżywasz na co dzień jako mama domowa, ewentualnie opinie zasłyszane od innych mam. Zaznacz w przedostatniej kolumnie wszystko to, co dotyczy ciebie, a w ostatniej to, czego nie odczuwasz jako trudność.

+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Psychologiczne trudności w życiu mamy domowej | TAK | NIE |
| | | |
| | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Brak kontaktu z osobami dorosłymi. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Poczucie braku rozwoju osobistego. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Poczucie, że życie zawodowe ucieka, a samemu stoi się w miejscu, lęk przed „wypadnięciem z obiegu”. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Nieprzewidywalność / niemożliwość dokładnego zaplanowania codzienności (zachowanie dziecka, choroby, rozwój, gorsze dni). | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Przytłoczenie odpowiedzialnością za dziecko. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Stres. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Finanse (niższe z powodu rezygnacji z pracy zawodowej, poczucie uzależnienia od zarobków męża, obawy przed wysokością przyszłej emerytury). | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Życie w niedoczasie. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Presja otoczenia. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Nieustanne poczucie bycia ocenianym w nowej roli przez osoby bliskie lub postronne. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Okresy zniechęcenia. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Brak snu / niedospanie / zmęczenie. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Powtarzalność czynności i rutyna, nieodróżnianie dni tygodnia. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Wycofanie się z dotychczasowego sposobu spędzania czasu. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Problemy z emocjami / depresja / labilność emocjonalna. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Poczucie bycia uwiązanym do dziecka. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Niedostrojenie się do nowej sytuacji wraz z mężem. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Niedowartościowanie. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Konflikty z otoczeniem dotyczące sposobu organizacji własnego czasu. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Poczucie rezygnacji z siebie i poświęcenia własnych aspiracji dla dziecka. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Konflikty małżeńskie po narodzeniu dziecka. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+
| Poczucie bycia niezrozumianą. | | |
+---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+-----------+-------+

Wiele spośród trudności wymienianych przez mamy domowe jest naturalną konsekwencją wyborów, jakie zostały poczynione wcześniej. Warto mieć tego świadomość, aby ułatwić sobie akceptację niedogodności.