Aktywny senior. Człowiek spełniony - ebook

1. Wstęp Anna Skrzek

Okres po 60. roku życia może być czasem nowych wyzwań, spełnienia swoich oczekiwań i marzeń, intelektualnej przygody z wiedzą, korzystania z różnych form aktywności fizycznej. Wszystko po to, aby poprawić jakość życia, korzystając z wszystkich jego barw. Działania te wspomagają różne organizacje, których celem jest koordynacja, wymiana pomysłów i łączenie sił w ich realizacji oraz wspieranie aktywności seniorów w życiu publicznym, kulturalnym, działalności wolontariackiej, wydłużaniu aktywności zawodowej. Dzięki temu buduje się pozytywny wizerunek społeczny osób starszych, wzmacnia więzi międzypokoleniowe, podkreśla rolę seniora w rodzinie.

Promocja pozytywnego wizerunku starzenia się, jako okresu aktywności i rozwoju, powinna być ukierunkowana na media, pracodawców, środowiska lokalne, a przede wszystkim na samych zainteresowanych. Bierna postawa osób starszych w działaniach podejmowanych na ich rzecz jest istotnym problemem. Często obserwuje się brak współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz seniorów, także wieloma organizacjami pozarządowymi, funkcjonującymi w tym obszarze. Nie sprzyja to kształtowaniu pozytywnego wizerunku osób starszych. Zaangażowanie seniorów w społecznościach lokalnych przyczynia się do poprawy jakości ich życia. Poziom tego zaangażowania zależy nie tylko od zdrowia, zasobów ekonomicznych, pozycji w społeczeństwie, lecz także od własnej aktywności edukacyjnej, kulturalnej i rekreacyjnej oraz całego splotu warunków, które wzajemnie się przenikają i stymulują. Ma to kluczowe znaczenie dla zapewnienia pełnej integracji seniorów ze wspólnotą.

Starzenie się pociąga za sobą ograniczenia różnej natury. W świadomości społecznej jawi się często jako spadek sił fizycznych i psychicznych, stan schorowania i ułomności, zniedołężnienia i niezdolności do samodzielnego życia. Wiele stereotypów związanych jest z błędnymi przekonaniami na temat starości, szczególnie tymi związanymi z umiejętnością uczenia się i rozwoju ludzi starszych. Należy jednak unikać kierowania się nimi w podejściu do seniorów, bowiem populacja tej grupy osób jest niejednorodna. Musimy więc zmieniać stereotypy poprzez wykazywanie różnych potrzeb i możliwości w zakresie potencjału każdego seniora.

W procesie starzenia obserwuje się często zmniejszenie aktywności zewnętrznej człowieka, co wcale nie musi eliminować jego aktywności wewnętrznej. Rozwój osoby dorosłej może przebiegać zarówno na drodze szerokich przemian osobowości, jak i wąsko profilowanej działalności. Dotyczy on obszaru psychofizycznego, intelektualnego, społecznego i duchowego, współwystępuje z rozwojem historii człowieka, która z wiekiem staje się coraz bardziej złożona. Ukierunkowuje się na poszukiwanie sensu własnego życia i otaczającego świata, syntezę własnych doświadczeń i dokonywanie podsumowań życiowych. Refleksja nad własnym życiem jest naturalną potrzebą każdej osoby, jest jej dojrzewaniem w społeczeństwie i stanowi podstawę do dalszego rozwoju (ryc. 1.1).

Uczymy się skutecznie przez całe życie. Procesy poznawcze w wyniku doświadczeń życiowych są na ogół bogatsze i pełniejsze, a uczenie jest związane przede wszystkim z jego użytecznością. Autorozwój jest możliwy dzięki odpowiednim do wieku formom kształcenia się, rozwijania własnych zainteresowań i umiejętności. Edukacja ułatwia poszczególnym osobom własny rozwój, skutecznie przeciwdziała wykluczeniu i marginalizacji w grupach społecznych, przygotowuje do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym oraz do reagowania na zmiany związane z postępem technologicznym.

Obserwowane zmiany demograficzne, które charakteryzują się między innymi starzeniem społeczeństwa polskiego, niosą ze sobą wiele problemów natury medycznej, psychologicznej, społecznej, ekonomicznej czy kulturowej. Nowoczesne podejście do procesów starzenia wymaga wielu zmian związanych z jakością usług i charakterem opieki wobec osób starszych. Istnieje potrzeba wypracowania rozwiązań systemowych dla poprawy jakości i poziomu życia seniorów oraz tworzenia warunków dla wszelkiego rodzaju aktywności.

Celem polityki senioralnej realizowanej w Polsce według „Założeń Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce” jest wspieranie i zapewnienie możliwości aktywnego starzenia się w zdrowiu oraz prowadzenia w dalszym ciągu samodzielnego, niezależnego i satysfakcjonującego życia, nawet przy pewnych ograniczeniach funkcjonalnych. Aktywne starzenie się definiowane jest jako proces umożliwiający zarówno jednostkom, jak i grupom społecznym zagospodarowanie ich potencjału z perspektywy całego życia, zachowania zarówno dobrostanu psychicznego i fizycznego, jak i aktywności zawodowej, społecznej oraz niezależności i samodzielności.

Rycina 1.1. Refleksja nad własnym życiem – podstawą dalszego rozwoju.

Źródło: Fotolia.