Andropauza czy kryzys wieku średniego. Jakość życia mężczyzn 50+ - ebook

Oddawana do rąk czytelnika monografia dotyczy psychologicznych i społecznych skutków zmian hormonalnych doświadczanych w okresie średniej dorosłości – menopauzy, względnie dobrze znanej, i andropauzy, stosunkowo rzadziej będącej przedmiotem badań nauk społecznych. Główny nacisk położono na biologiczne aspekty andropauzy oraz społeczne i psychologiczne uwarunkowania doświadczeń w tym okresie, menopauzę traktując jako kontekst do porównań. Dotyczy to zarówno refleksji teoretycznej prowadzonej w pierwszej części monografii, jak i wyników badań własnych, przedstawionych w części drugiej.

Wstęp 9

I. Andropauza – efekt zmian w drugiej połowie życia 11

1. Uwarunkowania andropauzy 14

1.1. Hipogonadyzm pierwotny i wtórny 15

1.2. Testosteron i inne hormony a andropauza 16

2. Objawy andropauzalne 19

2.1. Niedobór testosteronu 19

2.2. Objawy hipogonadyzmu i ich klasyfikacje 20

3. Stany chorobowe związane z niedoborem testosteronu 24

4. Andropauza a zdolność do prokreacji 26

4.1. Andropauza a aktywność seksualna 27

4.2. Andropauza a możliwości zapładniające nasienia 29

II. Andropauza a menopauza 31

1. Menopauza – uwarunkowania i skutki 31

1.1. Terminologia i wiek wystąpienia menopauzy 31

1.2. Hormonalne uwarunkowania menopauzy 32

1.3. Objawy związane z menopauzą 34

1.4. Psychologiczne koncepcje menopauzy 34

1.5. Menopauza a funkcjonowanie seksualne 35

2. Skutki zmian hormonalnych u mężczyzn i kobiet – podobieństwa i różnice 36

III. Jakość życia 41

1. Interdyscyplinarne ujęcie jakości życia 41

2. Uwarunkowania jakości życia 45

2.1. Czynniki genetyczne 45

2.2. Indywidualne właściwości człowieka i wiek 46

2.3. Warunki życia 46

2.4. Intencjonalne działania i role społeczne 47

3. Jakość życia w okresie andropauzalnym i menopauzalnym – wybrane korelaty 50

3.1. Percepcja i ocena andropauzy i menopauzy 50

3.1.1. Percepcja i ocena andropauzy 50

3.1.2. Percepcja i ocena menopauzy 52

4. Kryzys połowy życia i lęk 55

4.1. Poczucie własnej atrakcyjności i samoocena 58

4.1.1. Obraz własnego ciała i atrakcyjność fizyczna 58

4.1.2. Seksualność i atrakcyjność seksualna 61

4.2. Relacje w związku trwałym 66

IV. Zdrowie i jakość życia mężczyzn 50+. Badania własne 69

1. Cel badań, pytania i hipotezy badawcze 71

2. Charakterystyka grupy badanej i procedura 74

3. Operacjonalizacja zmiennych 77

4. Metody analizy statystycznej 84

5. Andropauza a menopauza – podobieństwa czy różnice 84

5.1. Objawy andropauzalne i menopauzalne u badanych mężczyzn i kobiet 85

5.2. Czynniki ryzyka objawów andropauzalnych i menopauzalnych 91

5.2.1. Cechy indywidualne a objawy zmian hormonalnych 91

5.2.1.1. Wiek a objawy andropauzalne i menopauzalne 91

5.2.1.2. Masa ciała a objawy andropauzalne i menopauzalne 93

5.2.1.3. Choroby przewlekłe a objawy andropauzalne i menopauzalne 95

5.2.2. Styl życia a ryzyko objawów zmian hormonalnych 98

5.2.2.1. Odżywianie się a objawy andropauzalne i menopauzalne 98

5.2.2.2. Palenie tytoniu a objawy andropauzalne i menopauzalne 102

5.2.2.3. Aktywność fizyczna a objawy andropauzalne i menopauzalne 107

5.2.3. Psychospołeczne czynniki ryzyka objawów zmian hormonalnych 111

5.2.3.1. Obecność i zaangażowanie w rolach a objawy andropauzalne i menopauzalne 111

5.2.3.2. Bliski związek emocjonalny i jego staż a objawy andropauzalne i menopauzalne 115

5.2.3.3. Zmiany psychosomatyczne u partnera a objawy andropauzalne i menopauzalne 119

5.2.3.4. Własna postawa wobec andropauzy i menopauzy 123

5.3. Czynniki ryzyka objawów andro- i menopauzalnych – analiza porównawcza 126

6. Charakterystyka psychologiczna mężczyzn 50+ 132

6.1. Lęk jako stan i lęk jako cecha u mężczyzn 50+ 132

6.2. Poczucie własnej atrakcyjności u mężczyzn 50+ 134

6.3. Jakość bliskiego związku u mężczyzn 50+ 136

6.4. Lęk, poczucie atrakcyjności i jakość związku z partnerką a objawy andropauzalne 138

6.4.1. Lęk a objawy andropauzalne 138

6.4.2. Poczucie własnej atrakcyjności a objawy andropauzalne 140

6.4.3. Jakość związku z partnerką a objawy andropauzalne 144

7. Jakość życia mężczyzn 50+ 147

7.1. Jakość życia mężczyzn w perspektywie wybranych charakterystyk psychologicznych, czynników ryzyka objawów oraz zmian właściwych dla andropauzy 149

8. Podsumowanie i dyskusja wyników badań 158

8.1. Występowanie i nasilenie objawów zmian hormonalnych i ich czynniki ryzyka 158

8.2. Kryzys wieku średniego – zmiany hormonalne i funkcjonowanie psychologiczne mężczyzn 50+ 170

8.3. Jakość życia mężczyzn 50+ w perspektywie doświadczanych zmian 176

Zakończenie 179

Bibliografia 183

Wyjaśnienia terminów przyjętych w pracy 199