Apolityczność stosowana. Moje lata ze służbą cywilną - ebook

SŁOWO WSTĘPNE

Bogata w szczegóły i kontekst historyczny opowieść o powstaniu i funkcjonowaniu Krajowej Szkoły Administracji Publicznej w książce profesor Marii Gintowt-Jankowicz stała się kanwą szerszych rozważań o niezwykle ważnym problemie racjonalnej budowy instytucji kluczowych dla stabilności demokratycznego państwa. Sprawne funkcjonowanie istniejącej od ponad trzydziestu lat rządowej instytucji w opisie Autorki – jej dyrektora przez niemal siedemnaście lat – jawi się jako niezwykle ciekawy przykład fundamentalnych problemów i wyzwań, którym musieliśmy stawiać czoła w toku transformacji ustrojowej. Ideą przewodnią książki jest dobitne wskazanie na misję służby cywilnej jako działania, którego sednem jest profesjonalizm i rzetelność oraz bezstronność z zachowaniem neutralności politycznej. Zawarty tu apel o przestrzeganie tych zasad, stanowiących kluczowy element umożliwiający dobre rządzenie, jest dla czytelnika całkowicie przekonujący. Są one bowiem niezbywalnym warunkiem realizacji głównego przesłania książki, którym jest klarownie przedstawiony pogląd o fundamentalnej roli administracji w demokratycznym państwie prawa. Administracji będącej filarem państwowości, ale wymagającej holistycznej wizji zarówno statusu prawno-organizacyjnego jej pracowników, jak i podziału zadań oraz tworzonych do tego celu struktur. W końcowej – podsumowującej i sięgającej w przyszłość – części wyraźnie wyartykułowana została teza o konieczności unikania przez administrację działań niepoprzedzonych precyzyjną analizą zasad gwarantujących najlepsze wypełnianie jej zaszczytnej misji służebności wobec państwa i obywateli. Przedstawione w książce starania o wprowadzenie w życie po 1989 roku tak rozumianej idei służby cywilnej ukazują złożoność warunków niezbędnych do skutecznego wypełniania jej zadań od strony regulacji prawnej, a przede wszystkim w kontekście naszej rzeczywistości społeczno-politycznej. Interesujący opis historii Krajowej Szkoły Administracji Publicznej dobitnie ukazuje najróżniejsze aspekty tej złożoności, mającej zresztą przełożenie na wiele innych obszarów naszego życia.

Niezależnie od widocznego w książce długoletniego i niezwykle konstruktywnego zaangażowania profesor Marii Gintowt-Jankowicz w tworzenie struktur administracji Autorka nie unika także jasnego wskazania w tekście na zbyt małą wagę przywiązywaną przez kolejne rządy do znaczenia administracji w państwie i na wciąż obecne w tym obszarze nieracjonalne regulacje prawno-organizacyjne. A także na swoiste wyczerpywanie się politycznego przekonania o roli nowocześnie funkcjonującej administracji, widoczne chociażby w tendencji do ograniczania liczby urzędów i stanowisk objętych służbą cywilną. W imię troski o nasze wspólne dobro Autorka podkreśla w tym kontekście pilną potrzebę przystąpienia do poważnej weryfikacji i systematycznego porządkowania obecnego stanu administracji państwowej.

Wielką zaletą książki jest fakt, iż – wbrew może pierwszemu wrażeniu odnoszonemu przy jej przeglądaniu – nie tylko dotyczy ona procesu tworzenia administracji publicznej, ale także zawiera głęboko przemyślaną analizę wydarzeń i działań towarzyszących odradzaniu się naszej państwowości. Innymi słowy, historia tworzenia i funkcjonowania Krajowej Szkoły Administracji Publicznej stała się znakomitą okazją do podzielenia się z czytelnikiem doświadczeniem z bogatej i owocnej współpracy międzynarodowej oraz obserwacjami związanymi z rozwojem całej polityczno-społecznej sytuacji w naszym kraju. Ten szeroki kontekst – nie tylko krajowy, ale i międzynarodowy – a w szczególności wielokrotne podkreślanie kluczowej dla funkcjonowania państwa konieczności odpolitycznienia wielu jego instytucji, z pewnością okaże się inspirujący także dla osób niezwiązanych bezpośrednio z problematyką pracy dla państwa i działania naszej administracji.

Profesor Michał Kleiber------------------------------------------------------------------------

¹ Piszę o tym w artykule Samorząd terytorialny w ustroju politycznym RP zamieszczonym w księdze pamiątkowej poświęconej sędziemu Trybunału Konstytucyjnego, profesorowi Henrykowi Ciochowi: Państwo. Konstytucja. Prawo, Warszawa 2018, s. 121–135.

² Ten rodzaj niepewności dobrze ilustruje refleksja, którą – z przymrużeniem oka – opowiedział nam profesor Andrzej Stelmachowski. Mianowicie gdy po wyborze na marszałka Senatu udał się do swojego gabinetu, towarzyszył mu pracownik Biura Ochrony Rządu, który dyskretnie szedł o krok za nim. Marszałek Stelmachowski odruchowo podszedł do okna gabinetu, sprawdzając, czy da radę przez to okno wyskoczyć. Nie mógł bowiem uwolnić się od myśli, że towarzyszący mu funkcjonariusz za chwilę położy mu mocną dłoń na ramieniu i powie: „Dość już tych żartów, teraz pójdziesz ze mną”.

³ Uchwała nr 74 Rady Ministrów z dnia 30 maja 1990 roku w sprawie utworzenia Krajowej Szkoły Administracji Publicznej (M.P. 1990, nr 21, poz. 167; dalej: uchwała nr 74/90 RM).

⁴ Uchwała nr 73 Rady Ministrów z dnia 30 maja 1990 roku w sprawie likwidacji Instytutu Administracji i Zarządzania (M.P. 1990, nr 21, poz. 166).

⁵ Uchwała nr 74/90 Rady Ministrów, § 1.1.

⁶ Uchwała nr 175/90 Rady Ministrów z dnia 31 października 1990 roku w sprawie wyposażenia Krajowej Szkoły Administracji Publicznej w środki rzeczowe.