Asesor sądowy w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości - ebook

Monografia traktuje o ustrojowo-prawnych podstawach funkcjonowania asesora sądowego w polskim wymiarze sprawiedliwości po przywróceniu tego urzędu w 2016 roku. Autorzy poszukują odpowiedzi na pytanie, czy założony przez polskiego ustawodawcę model ustrojowo-prawny asesury sądowej odpowiada standardom konstytucyjnym. W publikacji przeanalizowano następujące zagadnienia: ewolucję statusu prawnego asesora sądowego w prawie polskim; ustrojowe zasady funkcjonowania asesorów sądowych, ze szczególnym uwzględnieniem zgodności z konstytucyjną zasadą sądowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości oraz realizacji prawa do sądu z art. 45 Konstytucji RP; stosunek służbowy asesora sądowego w sądach powszechnych i administracyjnych; niezawisłość, bezstronność i niezależność asesora sądowego oraz ich gwarancje ustrojowe i procesowe; odpowiedzialność dyscyplinarną i odpowiedzialność za wykroczenia.

Wykaz skrótów 9

Wstęp 13

Rozdział 1. Rys historyczny asesora sądowego w prawie polskim 19

1.1. Początki urzędu asesora sądowego na ziemiach polskich 19

1.2. Asesorzy sądowi w sądownictwie powszechnym 21

1.2.1. Urząd asesora sądowego w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych 21

1.2.2. Model asesury sądowej w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych 29

1.2.3. Model asesury sądowej w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych z 2001 r. – do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007 r. 31

1.3. Asesorzy sądowi w sądownictwie administracyjnym 38

1.4. Asesorzy sądów wojskowych 43

1.5. Przywrócenie asesury sądowej w 2016 r. 47

Rozdział 2. Stosunek służbowy asesora sądowego 53

2.1. Uwagi ogólne 53

2.2. Wymagania wobec kandydata na stanowisko asesora sądowego 54

2.2.1. Wymagania przewidziane w sądach powszechnych 54

2.2.2. Wymagania przewidziane w sądach administracyjnych 62

2.3. Stosunek służbowy asesora w sądzie powszechnym 64

2.3.1. Nawiązanie stosunku służbowego 64

2.3.2. Podział czynności oraz przydział asesora sądowego do wydziałów sądów 74

2.3.3. Przeniesienie asesora sądowego na inne miejsce służbowe 76

2.3.4. Wygaśnięcie i rozwiązanie stosunku służbowego 81

2.4. Stosunek służbowy asesora w sądzie administracyjnym 84

2.4.1. Zgłoszenie kandydatur na wolne stanowiska asesorskie 84

2.4.2. Ocena kwalifi acji kandydata na wolne stanowisko asesorskie 88

2.4.3. Nawiązanie stosunku służbowego 95

2.5. Odstąpienie od przeprowadzania postępowania sprawdzającego 97

Rozdział 3. Szczególne uprawnienia i obowiązki asesora sądowego 99

3.1. Uwagi ogólne 99

3.2. Strój urzędowy i legitymacja służbowa asesora sądowego 100

3.3. Miejsce zamieszkania asesora sądowego 101

3.4. Czas pracy asesora sądowego 103

3.5. Wynagrodzenie asesora sądowego 105

3.6. Prawo do urlopu dla poratowania zdrowia i bezpłatnego urlopu na czas kampanii wyborczej 107

3.7. Prawo wnioskowania o powołanie na stanowisko sędziego 109

3.8. Udział w organach samorządu sędziowskiego 112

3.9. Obowiązek postępowania zgodnie ze ślubowaniem 114

3.10. Obowiązek zachowania tajemnicy 117

3.11. Obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego 119

3.12. Obowiązek wykonywania poleceń z zakresu czynności administracyjnych i zachowania drogi służbowej 121

3.13. Obowiązek informowania o sprawach sądowych 123

3.14. Obowiązek podnoszenia kwalifi acji zawodowych 123

Rozdział 4. Niezawisłość, niezależność i bezstronność asesora sądowego 125

4.1. Niezawisłość i niezależność asesora sądowego 125

4.2. Gwarancje niezawisłości i niezależności asesora sądowego 134

4.2.1. Powoływanie asesora sądowego 136

4.2.2. Nieusuwalność 139

4.2.3. Zasada apolityczności 140

4.2.4. Zasada niepołączalności 143

4.2.5. Immunitet i nietykalność osobista 147

4.3. Bezstronność asesora sądowego i jej gwarancje 149

4.3.1. Wyłączenie asesora sądowego 153

4.3.2. Przyczyny wyłączenia z mocy ustawy 157

4.3.3. Przyczyny wyłączenia na żądanie asesora sądowego lub na wniosek strony 159

4.3.4. Właściwość organu rozstrzygającego o wyłączeniu asesora sądowego 165

Rozdział 5. Zadania wykonywane przez asesorów sądowych 173

5.1. Zadania asesora sądowego z zakresu wymiaru sprawiedliwości 173

5.2. Zadania asesora sądowego z zakresu ochrony prawnej 181

5.3. Zadania i funkcje powierzone asesorom sądowym przez prezesa sądu 186

5.3.1. Funkcja przewodniczącego wydziału 186

5.3.2. Powierzenie czynności z zakresu wewnętrznego nadzoru administracyjnego 188

Rozdział 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna asesora sądowego i odpowiedzialność za wykroczenia 193

6.1. Uwagi ogólne 193

6.2. Zakres odpowiedzialności dyscyplinarnej asesora sądowego 196

6.2.1. Uwagi ogólne 196

6.2.2. Katalog przewinień dyscyplinarnych 202

A. Oczywista i rażąca obraza przepisów prawa 202

B. Odmowa wykonywania wymiaru sprawiedliwości 203

C. Działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie organu wymiaru sprawiedliwości 204

D. Działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego, skuteczność powołania sędziego, lub umocowanie konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej 205

E. Działalność publiczna nie dająca się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów 206

F. Uchybienie godności urzędu 206

G. Postępowanie asesora sądowego przed objęciem stanowiska, jeżeli przez nie okazał się niegodny urzędu 207

6.2.3. Zbiór Zasad Etyki Zawodowej Sędziów i Asesorów Sądowych a odpowiedzialność dyscyplinarna 207

6.2.4. Przedawnienie przewinień dyscyplinarnych 210

6.3. Organy w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej 214

6.3.1. Rzecznicy dyscyplinarni 214

6.3.2. Sądy dyscyplinarne 217

6.4. Postępowanie wyjaśniające 220

6.5. Zawieszenie i przerwa w czynnościach służbowych 227

6.6. Przebieg procedury dyscyplinarnej asesorów sądowych 229

6.6.1. Postępowanie przed sądem dyscyplinarnym I instancji 229

6.6.2. Postępowanie przed sądem dyscyplinarnym II instancji 236

6.6.3. Wznowienie postępowania dyscyplinarnego 238

6.7. Kary dyscyplinarne 240

6.7.1. Katalog kar dyscyplinarnych 240

6.7.2. Podanie orzeczenia do publicznej wiadomości 246

6.7.3. Wykonanie kary dyscyplinarnej 248

6.7.4. Zatarcie skazania 248

6.8. Odpowiedzialność asesora sądowego za wykroczenia 249

Zakończenie 253

Bibliografia 261

Literatura 261

Orzecznictwo 269

Akty prawne 277

Inne źródła 279