Batutą i skalpelem. Ciało w zawodach wysokospecjalistycznych - ebook

Kim jest ufalny pacjent? Jaka część mózgu jest nazywana kochanką neurochirurgów? Czym różni się dyrygowanie w filharmonii od dyrygowania w operze? W jakich utworach frak dyrygenta się nie marszczy?

Dominika Byczkowska-Owczarek analizuje rolę ciała w zawodach wysokospecjalistycznych – neurochirurga i dyrygenta orkiestrowego, które zazwyczaj kojarzą się z rozległą wiedzą teoretyczną. Jak się jednak okazuje, za sukcesem w tych dziedzinach stoją tysiące godzin pracy, w tym fizycznej, polegającej na kontroli własnych ruchów i mimiki twarzy, a także umiejętnej współpracy z innymi bez użycia słów. W publikacji został przedstawiony proces pracy poprzez ciało w obu badanych profesjach, ze szczególnym uwzględnieniem takich jego aspektów, jak: przywództwo, tożsamość zawodowa, technologia, praca w zespole, komunikowanie, sytuacja kobiet wykonujących te zawody czy samotność. Pokazano także, jak w profesjach o kilkusetletniej historii i unikalnej kulturze pracy tworzeni są indywidualiści.

Na podstawie prowadzonych przez sześć lat jakościowych badań socjologicznych autorka proponuje koncepcję społecznego konstruowania cielesności w obszarze roli zawodowej. Stawia ciało w centrum socjologicznego zainteresowania oraz omawia sposoby jego przekształcania i używania podczas pracy.

Autorka od wielu lat zajmuje się badaniem ciała i cielesności oraz jest bez wątpienia ekspertką w tym obszarze. Jej książka zdecydowanie wykracza poza ramy socjologii ciała/ucieleśnienia. Sytuuje się na styku różnych subdyscyplin: socjologii ciała, socjologii pracy oraz workplace studies, co wskazuje na jej interdyscyplinarny charakter, ale również na umiejętność łączenia przez autorkę perspektyw wywodzących się z różnych studiów. Publikacja dostarcza wielu informacji, począwszy od historii zawodów po funkcjonowanie środowiska, męską dominację i rozwój kariery. Można zatem powiedzieć, że praca poprzez ciało jest tylko jednym z elementów opisywanych w niej światów społecznych.

Z recenzji dr hab. Honoraty Jakubowskiej, prof. UAM

1. Wprowadzenie 9

2. Praca w zawodzie neurochirurga 40

2.1 Kontekst historyczny i kulturowy zawodu chirurga 40

2.1.1 Historia i kontekst zawodu chirurga a kultura zawodu 42

2.1.2 Kontekst historyczny i specyfika neurochirurgii jako subdziedziny medycznej 45

Zarys historii neurochirurgii 45

Specyfika neurochirurgii jako dziedziny medycznej 47

Neurochirurgia i inne specjalności lekarskie 49

Technologia w pracy neurochirurgicznej 54

Socjalizacja w zawodzie neurochirurga 56

2.2 Kontekst organizacyjny pracy neurochirurgów 59

2.3 Praktyka pracy neurochirurgicznej na badanym oddziale 61

2.4 Proces pracy neurochirurgicznej 66

2.4.1 Subprocesy pracy neurochirurgicznej 67

Subproces kwalifikacji 67

Subproces przygotowania do operacji 70

Subproces realizacji operacji 72

Subproces opieki pooperacyjnej 74

Subproces opieki poszpitalnej 74

2.4.2 Praca na sali operacyjnej 75

Sala operacyjna 75

Zespół operacyjny 80

Ciało pacjenta 84

2.4.3 Podejmowanie decyzji w pracy neurochirurgicznej 87

Podejmowanie decyzji w kolejnych subprocesach pracy neurochirurgicznej 90

2.4.4 Niepewność w pracy neurochirurgów 91

Źródła niepewności 93

2.4.5 Błędy w pracy neurochirurgicznej 96

2.4.6 Strategie asekuracyjne 98

2.4.7 Sytuacja kobiet w zawodzie neurochirurga 101

2.5 Praca poprzez ciało w zawodzie neurochirurga – dostosowywanie się (adjusting) 108

2.5.1 Używanie ciała jako narzędzia pracy 110

Uwarunkowania indywidualnej cielesności operatora 110

Ostrzenie narzędzia 112

Usamodzielnienie ciała 118

Nabywanie warsztatu 119

Scaffolding jako metoda nauczania 122

Zmysły w pracy neurochirurga 127

Przeszkody w pracy poprzez ciało 132

Zarządzanie ciałem – efektywne wykorzystanie zasobów ciała i zaspokajanie jego potrzeb 135

Zmęczenie 139

Emocje w pracy neurochirurga 141

2.5.2 Dostosowywanie innych osób i obiektów do ciała operatora 144

Współpraca z instrumentariuszką 144

Dostosowywanie obiektów 147

Dostosowywanie przestrzeni 148

Używanie narzędzi neurochirurgicznych 148

Realizowanie różnych rodzajów wiedzy w zawodzie neurochirurga 151

2.5.3 Podsumowanie 153

3 Praca w zawodzie dyrygenta orkiestrowego 154

3.1 Historia i przemiany zawodu dyrygenta 154

3.2 Proces pracy dyrygenta 156

3.2.1 Specyfika pracy dyrygenckiej 156

3.2.2 Autodefinicja w zawodzie dyrygenta 158

3.2.3 Aspekty dyrygowania 162

3.2.4 Konteksty pracy dyrygenta 164

Próba i koncert 164

Filharmonia 165

Opera 165

Nagranie 167

3.2.5 Subprocesy pracy dyrygenta 167

Subproces interpretacji dzieła 168

Subproces prezentacji interpretacji i (pozornych) negocjacji z orkiestrą 171

Subproces przygotowania dzieła z orkiestrą 172

Subproces wykonywania dzieła podczas koncertów 172

3.2.6 Dobre praktyki w pracy dyrygenta 174

3.2.7 Technologia 175

3.2.8 Emocje w pracy dyrygenta 176

3.2.9 Błędy w pracy dyrygenta 179

3.3 Konstruowanie roli społecznej dyrygenta 181

3.3.1 Kompozytor i partytura muzyczna 182

3.3.2 Orkiestra 183

3.3.3 Chór 187

3.3.4 Soliści 188

3.3.5 Balet 190

3.3.6 Publiczność 191

3.3.7 Inne uwarunkowania realizowania roli dyrygenta 193

3.4 Kariera dyrygenta 198

3.4.1 Dyspozycje do wykonywania zawodu dyrygenta 198

3.4.2 Stawanie się dyrygentem 200

3.4.3 Punkty zwrotne 203

3.4.4 Zarządzanie karierą 206

3.4.5 Sprzężenie zwrotne karier mistrza i ucznia 207

3.4.6 Wpływ płci dyrygenta na rozwój kariery 209

3.4.7 Uwarunkowania instytucjonalne kariery dyrygenta 214

3.5 Praca poprzez ciało w zawodzie dyrygenta – uzewnętrznianie (externalizing) 216

Predyspozycje 218

Czerpanie z własnych doświadczeń 219

Nabywanie warsztatu 222

Podział symboliczny i funkcjonalny ciała 222

3.5.1 Proces socjalizacji wtórnej w zawodzie dyrygenta – aspekt cielesny 232

Proces edukacji formalnej – socjalizowanie do ekspresji 232

Przychodzenie 237

Ciało mistrza 238

Adresaci działania głównego 239

Zarządzanie ciałem w zawodzie dyrygenta 240

Doskonalenie ciała jako narzędzia przekazu 241

Utrzymanie ciała w formie 242

Ciało nie w pełni sprawne 243

Używanie przedmiotów – ubiór i batuta 245

3.5.2 Podsumowanie 249

4 Charakterystyka pracy poprzez ciało w badanych zawodach 250

4.1 Praca poprzez ciało w zawodach neurochirurga i dyrygenta orkiestrowego
– analiza i porównanie 250

4.1.1 Nabywanie warsztatu – nauczanie umiejętności cielesnych 258

4.1.2 Przywództwo realizowane poprzez ciało 269

Rola współpracowników – osoby podlegające przywódcy 270

Modele realizowania roli przywódcy 271

4.1.3 Specyfika zadania a praca poprzez ciało 274

Praca z obiektami zróżnicowanymi wewnętrznie 275

Wchodzenie w interakcje z obiektami pracy 276

Dobra robota – wymiar prakseologiczny 279

5 Podsumowanie – społeczne konstruowanie cielesności w zawodach wysokospecjalistycznych 283

5.1 Wnioski z badań 283

5.2 Społeczne konstruowanie cielesności w obszarze roli zawodowej 287

6 Metodologia i naturalna historia badania 296

Bibliografia 311

Spis rysunków 325

Spis tabel 327