Biblia Ekumeniczna. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu z księgami deuterokanonicznymi - ebook

SŁOWO WSTĘPNE

„Bracia! Jeden jest tylko Bóg, a poznajemy Go nie skądinąd, ale z Pisma świętego. Cokolwiek więc ono głosi, w to powinniśmy wierzyć, i cokolwiek uczy, to przyjąć. Mamy tak wierzyć w Ojca, jak On chce, aby weń wierzono, i tak wysławiać Syna, jak Ojciec chce, aby Go sławiono, i tak przyjąć Ducha Świętego, jak On chce, aby był dany. Nie godzi się iść za własnym pragnieniem i własnym rozumieniem, ani też przeinaczać tego, co od Boga pochodzi, ale pojmować Jego naukę tak, jak On ją zechciał podać w Piśmie świętym” (św. Hipolit, Przeciw błędom Noeta, 9-12).

Cieszę się ogromnie z tego, iż pierwsze całościowe, jednotomowe wydanie Biblii Ekumenicznej doszło do skutku. Dziękuję jak najserdeczniej wszystkim, którzy brali udział w procesie tłumaczenia i redagowania tego tomu. W tym wieloletnim projekcie uczestniczyli przedstawiciele jedenastu Kościołów, które żyją w Polsce, w tym także Kościoła Rzymskokatolickiego. Polskojęzyczny czytelnik otrzymuje wreszcie jednolity tekst, na który zgadzają się te Kościoły. Z pewnością ułatwi to nić ekumenicznego porozumienia i przyśpieszy czas jedności.

Inicjatywa jest całkowicie zgodna z myślą Soboru Watykańskiego II: „Pismo święte jest w owym dialogu w potężnym ręku Boga znakomitym narzędziem do osiągnięcia tej jedności, którą Zbawca ukazuje wszystkim ludziom” (Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio, 21).

Posynodalna Adhortacja poświęcona Słowu Bożemu (Verbum Domini) w punkcie poświęconym sprawie Biblii i ekumenizmu mówi z kolei, że fundamentem Kościoła jest Chrystus, Słowo Boże, które stało się ciałem: „Ponadto chciałbym podkreślić to, co powiedzieli ojcowie synodalni o znaczeniu tłumaczeń Biblii na różne języki w tej pracy ekumenicznej. Wiemy bowiem, że tłumaczenie tekstu nie jest zabiegiem czysto mechanicznym, ale w pewnym sensie jest częścią procesu interpretacji. Odnośnie do tego czcigodny Jan Paweł II stwierdził: «Kto pamięta, że dysputy wokół Pisma świętego bardzo przyczyniły się do podziałów, zwłaszcza na Zachodzie, potrafi zrozumieć, jak ważny krok naprzód stanowią te wspólne przekłady». Dlatego wspieranie wspólnych przekładów Biblii należy do działalności ekumenicznej. Pragnę tu podziękować wszystkim, którzy angażują się w tę ważną działalność i zachęcić ich do kontynuowania dzieła” (Verbum Domini, 46).

Wspólne słuchanie i rozważanie Pisma pozwala nam żyć w rzeczywistej komunii, choć jeszcze nie jest ona pełna. Wspólne rozważanie Biblii ułatwia nam kierowanie próśb do Boga o przyśpieszenie nadejścia upragnionego dnia, w którym wszyscy będziemy mogli przystąpić do tego samego stołu i pić z jednego kielicha.

Niech w tym rozważaniu nie zabraknie modlitwy o umiłowanie Pisma świętego: „Panie Boże mój, zważ na modlitwę moją... niech Pisma Twoje darzą mnie czystą rozkoszą, niech się sam w nich nie mylę i niech drugich w błąd nie wprowadzam... Boże mój, Światło ślepych, Siło słabych, a zarazem Światło widzących i Siło mocnych, wejrzyj na moją duszę i usłysz wołającego z przepaści. Nie na próżno chciałeś, aby spisano tyle kart o niezgłębionych tajemnicach... O Panie, dopełnij swego dzieła we mnie i odsłoń je przede mną. Oto głos Twój radością moją, głos Twój przewyższa obfitość wszelkich rozkoszy. Daj to, co kocham; kocham bowiem, a tę miłość Ty mi dałeś. Nie zaniedbuj swego daru i nie pogardzaj spragnioną rośliną Twoją. Spraw, niech wyznaje przed Tobą wszystko, cokolwiek znajdę w Twych księgach, i niech słucham głosu chwały, niech wchłaniam Ciebie i rozważam cuda prawa Twego od samego początku, kiedy uczyniłeś niebo i ziemię, aż do wiekuistego królowania z Tobą w świętym mieście Twoim” (św. Augustyn, Wyznania XI,2,3).

SŁOWO WSTĘPNE DO BIBLII EKUMENICZNEJ

„Następnie zaczynając od Mojżesza i wszystkich proroków, wyjaśnił im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego.”

Łk 24,27

Po ponad dwudziestu latach wytężonych wysiłków i żmudnych prac Towarzystwa Biblijnego w Polsce z radością witamy ich owoc w postaci Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu — Biblii Ekumenicznej.

Znamiennym jest fakt, że ukazuje się ona w jednym tomie, potwierdzając w ten sposób jedność i komplementarność Starego i Nowego Przymierza Boga z ludzkością.

Niniejszy przekład, który jest wspólnym dziełem jedenastu polskich Kościołów chrześcijańskich, niewątpliwie posiada cechy wielkiego wydarzenia o wymiarze religijno-ekumenicznym, kulturowym oraz historycznym. Jest też swoistym kamieniem milowym w dziejach polskiej biblistyki i translatoryki biblijnej, albowiem w procesie jego powstawania brali aktywny udział przedstawiciele różnych tradycji chrześcijańskich.

Nowy przekład cechuje przede wszystkim komunikatywny, współczesny język, który stara się wiernie oddać sens i przesłanie hebrajskiego i greckiego tekstu biblijnego, wykorzystując w tym celu piękną polszczyznę. Fakt ten z pewnością będzie sprzyjać rozpowszechnianiu się Biblii Ekumenicznej wśród polskich chrześcijan, lecz również wśród tych, którzy dopiero szukają „źródła wody żywej” (zob. J 4,7-15).

Kościół prawosławny z zadowoleniem odnotowuje fakt obecności w obecnym ekumenicznym przekładzie Pisma Świętego tzw. „Ksiąg deuterokanonicznych”, które są integralną częścią greckiego przekładu Starego Testamentu (Septuaginty) — pierwszej Biblii Kościoła, będącej jego tekstem kanonicznym i liturgicznym.

Wyrażając Wszechmogącemu Bogu naszą ogromną wdzięczność za to, że raczył pobłogosławić dziełu ekumenicznego przekładu Pisma Świętego, pragniemy jednocześnie pogratulować Towarzystwu Biblijnemu w Polsce oraz wszystkim tym, którzy brali w nim aktywny udział, pomyślnego doprowadzenia do końca dzieła niniejszego tłumaczenia Słowa Bożego.

Niech aktualne słowa św. Bazylego Wielkiego: „zawsze więc nauka Pisma jest pożyteczna, szczególnie zaś w obecnych czasach” (Epistoła CCLXIX, Ad conjugem Arinthcei ducis consolatoria, PG 32, 1000 B) towarzyszą wszystkim tym, którzy pochylą się nad stronicami niniejszego Pisma Świętego w poszukiwaniu „Drogi, Prawdy i Życia” (J 14,6).

PRZEDMOWA DO BIBLII EKUMENICZNEJ

Któż nie chciałby być świadkiem historycznego wydarzenia? Historia wciąż rozgrywa się na naszych oczach i w naszym życiu. Historia to część indywidualnej i zbiorowej tożsamości. Małe i wielkie historie łączą się w ciąg wydarzeń, budując scenerię życia. Gdy patrzymy na rozdarty świat, niełatwe dzieje chrześcijaństwa, mozolne próby przełamania podziałów i wrogości to chwile jedności, przy których możemy się zatrzymać, stają się przywilejem i powodem do wdzięczności. Takim jest bez wątpienia historyczne wydarzenie: wydanie jednotomowej Biblii Ekumenicznej w Roku Pańskim 2017.

Pismo Święte jest ogniwem łączącym wszystkich chrześcijan. Nawet jeśli inaczej rozumiemy rolę Biblii w naszych Kościołach i odmiennie interpretujemy niektóre fragmenty to jednak wspólnie możemy wyznać za św. Hieronimem: Kto nie zna Pisma Świętego, ten nie zna Chrystusa. Pismo Święte i jego znajomość to jednak coś więcej niż wpojone cytaty, gdyż Pismo jest żywym przesłaniem, które dzieje się na naszych oczach w liturgii, w osobistej lekturze i przenika do naszego życia choć nie zawsze tak, jakbyśmy tego chcieli. Jako chrześcijanie wierzymy, że Bóg wciąż do nas przemawia — czyni to poprzez Ducha Świętego, który sprawia, że Słowo staje się żywą ikoną Bożej komunikacji i organiczną częścią duchowego życia — wzbudza je, umacnia i chroni. Luterański kaznodzieja ze Wschowy, ks. Valerius Herberger, odwołując się do świadectwa Ojców Kościoła, powiedział, że sam Jezus jest Księgą Żywota (Iesus Liber Vitae) zapisaną wewnątrz i zewnątrz pięknymi literami miłości. I rzeczywiście Pismo Święte jest przesłaniem miłości, choć niełatwym, które w chrześcijańskim orędziu wypełniło się w Jezusie Chrystusie, Przyjacielu i Zbawcy Człowieka.

Wydanie Biblii Ekumenicznej jest potężnym i historycznym świadectwem miłości, która przełamuje podziały. Dzięki inspiracji Ducha Świętego staje się ona zaczynem głębszej wspólnoty, lepszego zrozumienia świętych tajemnic, a nade wszystko Bożego Miłosierdzia dla całego świata. Biblia Ekumeniczna jest klamrą spinającą wielkie przekłady Pisma Świętego w języku polskim począwszy od Biblii Królowej Zofii poprzez Biblię Leopolity, Biblię Brzeską, Biblię Jakuba Wujka, Biblię Gdańską, a skończywszy na bardziej współczesnych tłumaczeniach Biblii wg Przekładu Mariawickiego, Biblii Tysiąclecia, Biblii Warszawskiej („Brytyjka”), Biblii Warszawsko-Praskiej, Biblii Paulistów czy fragmentów Pisma w postaci Ekumenicznego Przekładu Przyjaciół. Biblia Ekumeniczna nie jest unieważnieniem ani tym bardziej korektą poprzednich tłumaczeń — jest ona ich pogłębieniem i szczególnym, bo ekumenicznym świadectwem wiary. Jednocześnie jest też wezwaniem i wyzwaniem dla nas, abyśmy wspólnie zagłębili się w strumień żywego Słowa.

Ogromnie się cieszę i jestem wdzięczny, że w ważny dla ewangelików i innych chrześcijan jubileusz 500 lat Reformacji, która na nowo skierowała uwagę na rolę Pisma Świętego w nauce i praktyce Kościoła Chrystusowego, możemy przeżywać historyczny moment. Wyrazy podziękowania należą się Towarzystwu Biblijnemu w Polsce oraz Tłumaczom, żyjącym i którzy już stoją przed obliczem Pana. Dziękuję wszystkim Zaangażowanym, Znanym i Bezimiennym, dziękuję także wszystkim, którzy wezmą Biblię Ekumeniczną do ręki, będą ją czytać, rozważać i używać nie tylko podczas ekumenicznych nabożeństw.

Z życzeniami Bożego błogosławieństwa

OD WYDAWNICTWA

„Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, przekonywania, upominania, do wychowywania w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był doskonały, przygotowany do czynienia wszelkiego dobra.”

2 Tm 3,16-17

Towarzystwo Biblijne w Polsce oddaje do rąk PT Czytelników jednotomowe wydanie Biblii Ekumenicznej, poprawione w porównaniu z tomami, które ukazywały się sukcesywnie w latach 2001-2016. Ten owoc ponad dwudziestoletniej pracy biblistów i językoznawców z jedenastu Kościołów w naszym kraju jest wynikiem działań i modlitw, a także wsparcia materialnego wielu ludzi. Ekumeniczny przekład Pisma Świętego to wielkie osiągnięcie na drodze ekumenicznej współpracy chrześcijan z Kościołów członkowskich Towarzystwa Biblijnego w Polsce. Za modlitwy, za ciężką pracę i za przekazane środki finansowe składamy wszystkim bardzo serdeczne podziękowania.

Nasze dziękczynienie wyrażamy jednak przede wszystkim Bogu Wszechmogącemu, który sprawia, że pragniemy i działamy według Jego upodobania (Flp 2,13), wysłuchiwał modlitw i błogosławił niełatwej pracy nad Biblią Ekumeniczną. Wszyscy zaangażowani w ten projekt są przekonani o tym, że bez Bożej łaski nic nie byłoby możliwe. Wszyscy pracowali z wiarą, nadzieją i miłością, pamiętając, że przekazują tekst Księgi, która dla niemal wszystkich Jej odbiorców jest Pismem Świętym.

Wydanie Biblii Ekumenicznej otwiera trzecie stulecie działalności Towarzystwa Biblijnego w Polsce (zał. 1816) i uświetnia jubileusz 500-lecia Reformacji (1517). Obie te rocznice są ściśle związane z przekładami Biblii na języki narodowe i jej rozpowszechnianiem.

Niniejsze wydanie zawiera księgi deuterokanoniczne, które przez Kościoły katolickie i prawosławne są uznawane za natchnione, na równi z księgami protokanonicznymi. Te księgi umieszczone zostały pomiędzy Starym a Nowym Testamentem, zgodnie z Wytycznymi do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii (1987), opracowanymi przez ówczesny Sekretariat (obecnie: Papieska Rada) ds. Popierania Jedności Chrześcijan i Zjednoczone Towarzystwa Biblijne.

Oddając w ręce PT Czytelników jednotomową Biblię Ekumeniczną, zachęcamy do poznawania Słowa Bożego, które daje wierzącym siłę i mądrość, wiarę i nadzieję. Daje też najważniejsze przykazanie: miłości Boga i miłości bliźniego. Nie jest to proste, wiemy przecież, ilu ludzi na świecie przyznaje się do chrześcijaństwa i jak — mimo to — ten świat wygląda. Brat Roger z Taizé, formułując na początku lat czterdziestych XX w. zasady życia członków przyszłej wspólnoty, napisał m. in.: Niechaj w twoim dniu pracę i odpoczynek ożywia Słowo Boże. Zróbmy więc Bogu i Jego Słowu miejsce w naszej, często niełatwej codzienności, i z Jego pomocą starajmy się miłością zmieniać ten świat.

Prezydium Komitetu Krajowego Towarzystwa Biblijnego w Polsce

SŁOWO WSTĘPNE REDAKCJI NAUKOWEJ

„I uwierzyli Pismu i słowom, które Jezus powiedział.”

J 2,22

Idea przekładu

Ideą przewodnią ekumenicznego tłumaczenia Pisma Świętego jest osiągnięcie przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie w Polsce, partycypujące w tym dziele, wspólnego i zaakceptowanego przez wszystkie środowiska chrześcijańskie tekstu biblijnego w języku polskim, jednocześnie wiernego treści oryginałów hebrajskiego (i aramejskiego) oraz greckiego.

Jest to więc wspólne dzieło jedenastu polskich Kościołów chrześcijańskich: Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Kościoła Chrystusowego, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Polskokatolickiego, Kościoła Rzymskokatolickiego, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Kościoła Zielonoświątkowego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Jego inicjatorem, realizatorem i wydawcą jest Towarzystwo Biblijne w Polsce, które od 1995 roku patronowało temu gigantycznemu wysiłkowi, troszcząc się o odpowiedni dobór wykwalifikowanych tłumaczy i członków komisji redakcyjnych, odzwierciedlający międzywyznaniowy charakter tego przedsięwzięcia, jak również o sukcesywne wydawanie kolejnych tomów ekumenicznego przekładu Pisma Świętego.

Kanon Pisma Świętego

Z uwagi na fakt, że w ekumenicznym przekładzie Pisma Świętego uczestniczą Kościoły z różnych tradycji chrześcijańskich, które uznają różne kanony ksiąg Pisma Świętego, podjęto decyzję o zawarciu w nim możliwie jak największej ilości ksiąg, uznawanych przez te Kościoły za natchnione. Dotyczy to wyłącznie ksiąg Starego Testamentu, których w niniejszym tłumaczeniu jest dokładnie 50.

Na tę liczbę składa się 39 ksiąg tzw. protokanonicznych, czyli obecnych w kanonie Biblii Hebrajskiej i w kanonach Kościołów protestanckich, oraz 9 ksiąg tzw. deuterokanonicznych (wśród protestantów znanych też pod nazwą apokryfów), jak również greckie (deuterokanoniczne) wersje 2 ksiąg protokanonicznych: Księgi Estery i Księgi Daniela. Ponadto, w przypadku Księgi Daniela, z powodu dużych różnic między dwoma podstawowymi greckimi wersjami tej księgi, konieczne stało się uwzględnienie również tzw. Recenzji Teodocjona na tle tłumaczenia z Septuaginty. Nowością jest także obecność w niniejszym tłumaczeniu Trzeciej Księgi Machabejskiej, którą za natchnioną uznaje Kościół Prawosławny.

W przypadku kanonu Nowego Testamentu wszystkie Kościoły, partycypujące w ekumenicznym przekładzie Pisma Świętego, zgodnie uznają za natchnione 27 ksiąg.

Podstawy przekładu

Zgodnie z zasadami, określonymi w Wytycznych do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii i przyjętymi przez Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan oraz Zjednoczone Towarzystwa Biblijne w 1987 r., ekumeniczne tłumaczenie Pisma Świętego zostało dokonane z języków oryginalnych: hebrajskiego (i aramejskiego) oraz greckiego. Podstawę tłumaczenia ksiąg Starego Testamentu stanowiły: Biblia Hebraica Stuttgartensia, ed. R. Kittel, Stuttgart 1990 (w przypadku ksiąg tzw. protokanonicznych) oraz Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes, ed. A. Rahlfs, vol. 1-2, 8 ed., Stuttgart 1965 (w przypadku ksiąg tzw. deuterokanonicznych). Tłumaczenia ksiąg Nowego Testamentu dokonano natomiast z The Greek New Testament, ed. K. Aland, C. M. Martini, B. M. Metzger, Stuttgart 1994.

W pracach redakcyjnych wykorzystywano także najnowsze edycje krytyczne tekstów biblijnych, m.in.: Biblia Hebraica Quinta, ed. A. Schenker et al., Stuttgart 2004-, Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes, ed. A. Rahlfs. Editio altera, quam recognovit et emendavit Robert Hanhart, Stuttgart 2006, oraz Novum Testamentum Graece, ed. B. Aland et K. Aland, J. Karavidopoulos, C. Martini, B. Metzger, Stuttgart 1993 (i późn.).

Główne zasady przekładu

Podstawową zasadą ekumenicznego przekładu Pisma Świętego była wierność tekstowi oryginału hebrajskiego (i aramejskiego) oraz greckiego, a jednocześnie przekazanie jego treści w polszczyźnie zrozumiałej dla współczesnego Czytelnika. Wymagało to z jednej strony unikania dosłownego, mechanicznego tłumaczenia określonych terminów czy też całych fraz, które w czasach autorów biblijnych mogły oznaczać coś zupełnie innego, niż obecnie, a z drugiej strony nieulegania pokusie rozwiązań zbyt dynamicznych, wręcz parafrastycznych.

Biorąc pod uwagę specyfikę tekstów biblijnych, która między innymi polega (oprócz naturalnego i podstawowego faktu dużego dystansu chronologicznego, jaki dzieli współczesnego Czytelnika od czasu ich napisania) na ich odmiennej strukturze językowej, należało zastosować szereg zasad translatorskich i redakcyjnych.

Przede wszystkim starano się więc unikać w niniejszym przekładzie niezrozumiałych semityzmów oraz związków frazeologicznych, charakterystycznych dla języka greckiego, stosując ich polskie równoważniki. Również obfite użycie zarówno hebrajskich jak i greckich zaimków dzierżawczych wymagało znaczącego ich zredukowania w tłumaczeniu na współczesny język polski, który w zdecydowanej większości przypadków ich nie potrzebuje. Starano się również ograniczyć ilość długich zdań, wielokrotnie złożonych, które są w tekstach biblijnych nader często spotykane, dzieląc je na zdania krótsze a przez to bardziej zrozumiałe. Nie zawsze jednak taki zabieg był możliwy, ponieważ czasami np. struktura argumentacji lub logicznego wynikania powodowała, że takie zdanie musiało zachować swoją specyficzną długość, aby sens tekstu nie został utracony lub zniekształcony.

Kolejnym ważnym elementem była troska o uwspółcześnienie brzmienia niektórych archaicznych już terminów czy zwrotów, które są dla współczesnego Czytelnika niezrozumiałe. Nie poszukiwano jednakże przy tym rozwiązań zbyt awangardowych, preferując swego rodzaju umiarkowaną modernizację. W niektórych przypadkach było to jednak zupełnie niemożliwe, gdyż dotyczyło np. słów charakterystycznych dla określonego gatunku literackiego ksiąg biblijnych lub też sfer starożytnej obyczajowości.

W odniesieniu do ksiąg Starego Testamentu napisanych po hebrajsku przyjęto zasadę, zgodnie z którą występujący tam tetragram imienia Bożego (JHWH) jest zapisywany kapitalikami jako „Pan” lub „Pan Bóg” (w przypadku zapisu „Adonaj JHWH”), natomiast w księgach tzw. deuterokanonicznych oraz w Nowym Testamencie grecki termin Kýrios jest zapisywany bez użycia kapitalików („Pan”).

Większość imion postaci biblijnych, i ogólnie nazw własnych występujących w niniejszym przekładzie, w zasadzie nie odbiega od form najczęściej występujących w języku polskim, choć w przypadku niektórych, np. rzadziej spotykanych, zastosowano formy bardziej zbliżone do brzmienia w języku hebrajskim.

W przypadku problemów z zakresu tekstologii hebrajskiej (i aramejskiej) oraz greckiej korzystano z sugestii aparatu krytycznego, zawartego w wyżej wymienionych krytycznych edycjach tekstu Pisma Świętego, co zostało zasygnalizowane w przypisach. Do przypisów zostały również przeniesione (zgodnie z sugestią aparatu krytycznego) niektóre wersety określonych ksiąg biblijnych.

W przypisach, oprócz odnośników do tekstów paralelnych, znalazły się więc tylko informacje o charakterze tekstologicznym, filologicznym, geograficznym, historycznym, kulturowym itp. Natomiast co do zasady unikano umieszczania w przypisach treści o charakterze egzegetyczno-teologicznym. Nieliczne zaś przypadki przypisów o takim charakterze cechuje daleko idąca powściągliwość i duża doza ogólności, co umożliwiło – za pośrednictwem oficjalnych przedstawicieli w Komisjach Konsultantów Kościelnych − zaakceptowanie ich treści przez wszystkie Kościoły uczestniczące w ekumenicznym przekładzie Pisma Świętego.

Na koniec należy zaznaczyć, że podczas prac tłumaczeniowych oraz redakcyjnych brano też pod uwagę aktualne tendencje i rozwiązania translatorskie, publikowane w specjalistycznej prasie oraz propagowane w bogatej literaturze przedmiotu.

Podsumowanie

Wydanie ekumenicznego przekładu Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu kończy długi „bieg” (zob. 2 Tm 4,7) wielu ludzi, którzy na różne sposoby trudzili się przy jego powstawaniu. Niech Biblia Ekumeniczna, która jest dzisiaj oddawana w ręce Czytelników, będzie dla wszystkich zaangażowanych najlepszą nagrodą za ten wysiłek.

Wszyscy zaś, którzy po nią sięgną niech się budują w wierze i rozwijają swoją znajomość Słowa Bożego.

W imieniu redakcji naukowej

Jerzy BetlejkoWYKAZ SKRÓTÓW

STARY TESTAMENT

Księga Rodzaju — Rdz

Księga Wyjścia — Wj

Księga Kapłańska — Kpł

Księga Liczb — Lb

Księga Powtórzonego Prawa — Pwt

Księga Jozuego — Joz

Księga Sędziów — Sdz

Księga Rut — Rt

1 Księga Samuela — 1 Sm

2 Księga Samuela — 2 Sm

1 Księga Królewska — 1 Krl

2 Księga Królewska — 2 Krl

1 Księga Kronik — 1 Krn

2 Księga Kronik — 2 Krn

Księga Ezdrasza — Ezd

Księga Nehemiasza — Ne

Księga Estery — Est

Księga Hioba — Hi

Księga Psalmów — Ps

Księga Przysłów — Prz

Księga Koheleta (Eklezjastesa) — Koh

Pieśń nad Pieśniami — Pnp

Księga Izajasza — Iz

Księga Jeremiasza — Jr

Lamentacje — Lm

Księga Ezechiela — Ez

Księga Daniela — Dn

Księga Ozeasza — Oz

Księga Joela — Jl

Księga Amosa — Am

Księga Abdiasza — Ab

Księga Jonasza — Jon

Księga Micheasza — Mi

Księga Nahuma — Na

Księga Habakuka — Ha

Księga Sofoniasza — So

Księga Aggeusza — Ag

Księga Zachariasza — Za

Księga Malachiasza — Ml

KSIĘGI DEUTEROKANONICZNE

Księga Estery — Est(d)

Księga Judyty — Jdt

Księga Tobita — Tb

1 Księga Machabejska — 1 Mch

2 Księga Machabejska — 2 Mch

3 Księga Machabejska — 3 Mch

Księga Mądrości — Mdr

Księga Mądrości Syracha — Syr

Księga Barucha — Ba

List Jeremiasza — LJr

Księga Daniela — Dn(d)

NOWY TESTAMENT

Ewangelia św. Mateusza — Mt

Ewangelia św. Marka — Mk

Ewangelia św. Łukasza — Łk

Ewangelia św. Jana — J

Dzieje Apostolskie — Dz

List św. Pawła do Rzymian — Rz

1 List św. Pawła do Koryntian — 1 Kor

2 List św. Pawła do Koryntian — 2 Kor

List św. Pawła do Galatów — Ga

List św. Pawła do Efezjan — Ef

List św. Pawła do Filipian — Flp

List św. Pawła do Kolosan — Kol

1 List św. Pawła do Tesaloniczan — 1 Tes

2 List św. Pawła do Tesaloniczan — 2 Tes

1 List św. Pawła do Tymoteusza — 1 Tm

2 List św. Pawła do Tymoteusza — 2 Tm

List św. Pawła do Tytusa — Tt

List św. Pawła do Filemona — Flm

List do Hebrajczyków — Hbr

List św. Jakuba — Jk

1 List św. Piotra — 1 P

2 List św. Piotra — 2 P

1 List św. Jana — 1 J

2 List św. Jana — 2 J

3 List św. Jana — 3 J

List św. Judy — Jud

Apokalipsa św. Jana — Ap

INNE

LXX – Septuaginta, grecki przekład Starego Testamentu

Wlg – Wulgata, łaciński przekład Pisma Świętego

BHS – Biblia Hebraica Stuttgartensia, hebrajski tekst Starego Testamentu

TM – tekst masorecki

por. – porównaj

zob. – zobacz

ap. kryt. – aparat krytycznyWSTĘP DO KSIĘGI WYJŚCIA

Charakterystyka ogólna

Tytuł Księgi pochodzi z Septuaginty (grec. „xodos” = „wyjście”, najczęściej spotykana jest zlatynizowana forma „exodus”). Koresponduje on z treścią Księgi, która opowiada o tym, jak Bóg uwolnił swój lud z niewoli egipskiej i prowadził go przez pustynię do Ziemi Obiecanej.

Początek Księgi przedstawia ciężkie położenie Izraelitów w niewoli egipskiej (rozdz. Wj 1-2), powołanie Mojżesza na przywódcę ludu i interwencję Boga, który zsyła na Egipt kary. Po tej Bożej interwencji faraon zgadza się wypuścić Izraelitów z Egiptu (rozdz. Wj 3-11).

Dalsza część Księgi opowiada o wyjściu narodu wybranego z Egiptu (rozdz. Wj 12-15) i jego wędrówce przez pustynię aż do góry Bożej Synaj (rozdz. Wj 16-18). Na Synaju Bóg zawiera ze swym ludem przymierze, jak niegdyś z patriarchami – Abrahamem, Izaakiem i Jakubem, oraz nadaje Izraelitom prawa i przykazania, których mają przestrzegać i którym mają być wierni. Wśród nich jest również Dekalog, czyli dziesięcioro przykazań (rozdz. Wj 19-24).

Bóg, powodowany miłością, wyzwolił swój lud z niewoli egipskiej i od Izraelitów wymaga szacunku i czci przejawiających się zarówno w życiu codziennym, jak i w kulcie. Dlatego Mojżesz otrzymuje wskazówki, jak zorganizować i celebrować kult Boga Jahwe (rozdz. Wj 25-31).

Potem następuje opowiadanie o niewierności Izraelitów, którzy oddali się bałwochwalstwu, czcząc złotego cielca (rozdz. Wj 32-34). Po odnowieniu przymierza lud przygotowuje to wszystko, co jest potrzebne do celebracji kultu Jahwe (rozdz. Wj 35-40).

Autor i środowisko historyczne

Niektóre tradycje przypisują autorstwo tej Księgi Mojżeszowi. Jest to jednak dzieło złożone z materiałów pochodzących z wielu źródeł, powstałych w różnych czasach. Zanim przedstawione tu wydarzenia, prawa i nakazy zostały spisane, przez wiele pokoleń były przekazywane ustnie. Można więc dostrzec wiele powtórzeń, czasem brak ciągłości narracji, a nawet pozorne sprzeczności.

Najbardziej istotne treści Księgi to: Bóg wyzwala z niewoli, zawiera z ludźmi przymierze, nadaje im prawa i przykazania, wymaga od człowieka poszanowania każdego życia i uporządkowania stosunków z innymi ludźmi.

Dla chrześcijan wydarzenia z Księgi Wyjścia są znakiem wyzwolenia, które Bóg ofiaruje wszystkim ludziom przez Jezusa Chrystusa.

Struktura

Bóg pragnie uwolnić swój lud: 1,1 – 7,7

Cudowne działania Boże: 7,8 – 11,10

Uwolnienie Izraelitów: 12,1 – 15,21

Izraelici na pustyni: 15,22 – 24,11

Przepisy kultowe: 24,12 – 31,18

Złamanie przymierza: 32,1 – 34,35

Realizacja przepisów kultowych: 35,1 – 40,38

KSIĘGA WYJŚCIA

ROZDZIAŁY:

Księga Wyjścia 1

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 2

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 3

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 4

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 5

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 6

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 7

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 8

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 9

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 10

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 11

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 12

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 13

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 14

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 15

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 16

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 17

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 18

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 19

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 20

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 21

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 22

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 23

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 24

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 25

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 26

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 27

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 28

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 29

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 30

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 31

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 32

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 33

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 34

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 35

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 36

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 37

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 38

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 39

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Wyjścia 40

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.WSTĘP DO KSIĘGI KAPŁAŃSKIEJ

Charakterystyka ogólna

Księga Kapłańska jest trzecią częścią Pięcioksięgu. W Biblii hebrajskiej nosi tytuł od początkowych słów wayyiqrā’ („i zawołał”). Septuaginta – biorąc pod uwagę jej treść – nazywa ją Leuitikón, „Księga Lewicka”, i ten tytuł przejęła Wulgata w zlatynizowanej formie, jako Liber Leviticus, oraz przekłady na języki nowożytne. Choć Księga Kapłańska nie dotyczy bezpośrednio lewitów – którzy pojawiają się w niej tylko raz (Kpł 25,32) – to nazwa jest jak najbardziej właściwa, odsyła bowiem do liturgicznego przewodnika dla kapłanów-lewitów.

Ze względu na tematykę Księgę można podzielić na następujące części: pouczenia dotyczące składania ofiar i ich znaczenie (rozdz. Kpł 1–7); wyświęcenie Aarona i jego synów (rozdz. Kpł 8–10); przepisy dotyczące nieczystości rytualnej (rozdz. Kpł 11–15); obrzędy Dnia Przebłagania (rozdz. Kpł 16); Kodeks Świętości (rozdz. Kpł 17–26); przepisy dotyczące ślubów i dziesięcin (rozdz. Kpł 27).

W myśl orędzia tej Księgi życie osobiste, rodzinne oraz społeczne ma przenikać wiara i regulacje prawne, których źródłem jest transcendentny Bóg, jedynie godny najwyższej czci i najgłębszego uwielbienia. Świętość nie ogranicza się do wymiaru duchowego, lecz znajduje swój wyraz w sferze moralnej i w życiu społecznym. Podobnie jak Pan, który jest inny niż bóstwa wymyślone przez ludzi, tak samo Izrael powinien wyróżniać się postawą etyczną i religijną spośród innych narodów i ich religii.

Autor i środowisko historyczne

Różnorodność tematów Księgi Kapłańskiej oraz niejednolita jej forma, która oscyluje pomiędzy narracją a tekstami prawnymi, wskazują, że nie jest to dzieło jednego autora. Księga ta zawiera materiał tradycji kapłańskiej. Jej teksty formowały się przez długi czas w przekazie ustnym. Poszczególne przepisy prawne łączono z wydarzeniem synajskim – stąd aż 34 razy powtarza się formuła: „Potem Pan powiedział do Mojżesza”.

Kluczem do zrozumienia przesłania tej Księgi jest sytuacja, w jakiej znalazł się Izrael w VI w. przed Chr. Świątynia została zniszczona, dynastia Dawida przestała istnieć, a duchowi i religijni przywódcy narodu zginęli albo przebywali na wygnaniu. Sytuację tę oceniano jako karę za złamanie przymierza z Bogiem, za niewierność i grzechy narodu. Izrael zignorował fakt, że jest jedyną własnością Boga (Kpł 26,12). Teraz zatem trzeba zacząć od początku, należy powrócić do przymierza, które Bóg zawarł w przeszłości z patriarchami, i dokonać przebłagania. Musi nastąpić oczyszczenie narodu i odnowienie kultu. W drugiej świątyni, zbudowanej po powrocie z wygnania, jest już inny, nowy porządek liturgiczny, który nade wszystko akcentuje potrzebę przebłagania i pojednania. Dokonuje się ono przez składanie Bogu różnego rodzaju ofiar. Ofiary przypominały człowiekowi, że żyje w sferze grzechu i potrzebuje oczyszczenia i pojednania z Bogiem. Z drugiej strony podkreślały świętość Boga, pomagały umocnić z Nim więź. Wartość ofiar zależała przede wszystkim od wewnętrznej postawy tego, który przystępował do Boga.

Struktura

Rytuał składania ofiar: 1,1 – 7,38

Kodeks Kapłański: 8,1 – 10,20

Kodeks Czystości: 11,1 – 15,33

Obrzędy Dnia Przebłagania: 16,1-34

Kodeks Świętości: 17,1 – 26,46

Dodatek: Śluby i dziesięciny: 27,1-34

KSIĘGA KAPŁAŃSKA

ROZDZIAŁY:

Księga Kapłańska 1

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 2

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 3

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 4

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 5

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 6

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 7

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 8

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 9

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 10

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 11

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 12

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 13

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 14

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 15

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 16

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 17

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 18

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 19

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 20

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 21

Księga Kapłańska 22

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 23

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 24

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 25

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 26

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Kapłańska 27

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.WSTĘP DO KSIĘGI LICZB

Charakterystyka ogólna

Księga Liczb jest czwartą częścią Pięcioksięgu. Żydzi, zgodnie ze swoim zwyczajem, nadawali jej tytuły bądź wayәḏabbr, „i powiedział” – od pierwszych słów, bądź bәmid̲bar, „na pustyni” – nawiązujący do jej treści. Septuaginta i Wulgata – biorąc pod uwagę częste pojawianie się liczb w tekście – nadały jej odpowiednio nazwę: Arithmoí, Numeri.

Pierwszoplanowym wątkiem Księgi Liczb jest kampania wojskowa. To militarne przedsięwzięcie, które ma się dokonać pod opieką Boga Izraela, wymaga starannego przygotowania (Lb 1,1 – 10,10), a następnie jest realizowane zgodnie z rozkazami Pana kierowanymi do ludu za pośrednictwem Mojżesza (Lb 10,11 – 36,13).

Przytoczone w pierwszej części spisy zdolnych do walki mężczyzn mają niewątpliwie przeznaczenie wojskowe (rozdz. Lb 1). Podobnie jak ściśle określony porządek marszu i obozowania poszczególnych plemion (rozdz. Lb 2). Mocne zabarwienie religijno-liturgiczne dalszych rozdziałów wynika z faktu, że Wodzem całego przedsięwzięcia jest sam Bóg, którego znakiem jest Przybytek obecny pośród Izraelitów. Z tego samego powodu podkreślona została rola kapłanów i lewitów, których obowiązki były starannie sprecyzowane.

Druga część opowiada o marszu przez pustynię, gdzie wielokrotnie lud dopuszcza się odstępstw, a nieposłuszeństwo swemu Bogu okazują nawet Mojżesz i Aaron. Natomiast od Lb 21,21 jest mowa o pierwszych konkretnych zdobyczach wojskowych. Dalej znajdują się także przepisy dotyczące kultu, rozstrzygnięcia prawne na temat podziału terenów na wschód od Jordanu oraz określenie granic przyszłego dziedzictwa potomków dwunastu synów Jakuba-Izraela.

Księga Liczb swym charakterem odbiega nieco od pozostałych części Pięcioksięgu. Na jej treść składa się bardzo wiele różnych – pozornie ze sobą niezwiązanych – gatunków literackich. Obok spisów, genealogii i dłuższych ciągów narracji pojawiają się w niej wyrocznie prorockie, hymny oraz teksty prawne. Partie typowo narracyjne występują na przemian ze szczegółowymi rozstrzygnięciami Prawa.

Autor i środowisko historyczne

Księga zawiera materiał pochodzący z różnych czasów i od różnych autorów. Materiał ten był gromadzony i redagowany w środowisku kapłańskim po powrocie z wygnania babilońskiego (po 538 r. przed Chr.). Tym właśnie należy tłumaczyć akcentowanie narodowej i religijnej tożsamości wspólnoty odbudowanej po wygnaniu oraz podkreślanie jej odrębności od innych narodów. Ostateczna redakcja dzieła nastąpiła prawdopodobnie w czasach bezpośrednio poprzedzających reformę Ezdrasza, a więc na przełomie VI i V w. przed Chr.

Struktura

Przygotowanie do zbrojnego marszu: 1,1 – 10,10

Kampania wojskowa przed wkroczeniem do Kanaanu: 10,11 – 36,13

a. Marsz przez pustynię: 10,11 – 21,20

b. Sukcesy militarne Izraela: 21,21 – 36,13

KSIĘGA LICZB

ROZDZIAŁY:

Księga Liczb 1

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 2

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 3

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 4

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 5

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 6

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 7

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 8

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 9

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 10

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 11

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 12

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 13

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 14

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 15

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 16

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 17

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 18

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 19

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 20

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 21

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 22

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 23

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 24

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 25

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 26

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 27

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 28

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 29

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 30

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 31

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 32

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 33

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 34

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 35

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Liczb 36

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.WSTĘP DO KSIĘGI RUT

Charakterystyka ogólna

Księga przedstawia wydarzenia z życia Rut, która, będąc Moabitką, poślubiła Izraelitę. Po śmierci męża Rut pozostała wierna Bogu Izraela i okazała niezwykłe przywiązanie do teściowej. Nie opuściła starej kobiety, lecz powróciła z nią do Betlejem, gdzie powtórnie wyszła za mąż za jednego z krewnych swego pierwszego męża.

Z tego małżeństwa narodził się Obed, który był dziadkiem największego króla Izraela, Dawida. Dlatego też Rut ma swoje miejsce wśród przodków Jezusa (zob. Mt 1,5).

Autor i środowisko historyczne

Historia Rut została umieszczona w czasach pełnych przemocy, które opisuje Księga Sędziów, ale wielu uczonych uważa, że Księga Rut powstała znacznie później. Księga Sędziów poświęca wiele miejsca nieszczęściom spotykającym Izrael, który oddalał się od Boga. Natomiast Księga Rut mówi o błogosławieństwie, którego Bóg udzielił kobiecie z obcego narodu, ponieważ uwierzyła i pozostała wierna Bogu Izraela. Dzięki swojej postawie cudzoziemka Rut weszła do historii narodu wybranego.

Struktura

Rodzina Elimeleka w Moabie: 1,1-22

Rut na polu Booza: 2,1-23

Rut i Booz: 3,1-18

Booz poślubia Rut: 4,1-12

Potomkowie Booza: 4,13-22

KSIĘGA RUT

ROZDZIAŁY:

Księga Rut 1

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Rut 2

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Rut 3

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Rut 4

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.WSTĘP DO KSIĘGI JOELA

Charakterystyka ogólna

Główny temat Księgi – „Dzień Pana” – został przedstawiony przede wszystkim jako dzień, w którym objawi się panowanie Pana nad historią i sąd nad wszystkimi ludami. Bliskość tego dnia prorok zapowiada za pomocą klęsk: plagi szarańczy, suszy, pożarów. To sugestywne zobrazowanie zniszczenia wzbudza uczucie lęku. Prorok zachęca jednak, by od lęku przejść do nawrócenia: należy powrócić do Boga, żałować za grzechy i zaufać Bogu, Jego cierpliwości i dobroci.

Wówczas Pan wysłucha skruszonego ludu, obdarzy go pokojem, błogosławieństwem i radością. Jego surowy sąd zwróci się przeciw narodom, które walczyły z Izraelem. Zostaną one zniszczone, Pan zaś zamieszka pośród swego ludu. Jerozolima i Judea będą żyć w pokoju i cieszyć się obfitością zbiorów.

Joel zapowiada również dzień, w którym Pan ześle na wszystkich swojego Ducha (Jl 3,1-2). Apostoł Piotr nawiązał w dniu Pięćdziesiątnicy do słów Joela i wskazał na zesłanie Ducha Świętego jako na spełnienie zapowiedzi proroka (Dz 2,16-21).

Autor i środowisko historyczne

Nie wiemy dokładnie, w jakich czasach żył prorok Joel. Niektórzy uczeni sądzą, że księga powstała po wygnaniu babilońskim ok. V lub IV w. przed Chr. Inni natomiast uważają za bardziej prawdopodobny VII w. lub początek VI w. przed Chr.

Prorok zwraca się do społeczności, która oczekuje „Dnia Pana”. I to jest głównym tematem jego orędzia, które na przestrzeni wieków zachowuje niezwykłą aktualność.

Struktura

Inwazja szarańczy i susza: 1,2-12

Zachęta do postu wobec zbliżającego się Dnia Pana: 1,13 – 2,27

Pan ześle swojego Ducha, osądzi narody i pobłogosławi swój lud: 3,1 – 4,21

KSIĘGA JOELA

ROZDZIAŁY:

Księga Joela 1

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Joela 2

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Joela 3

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.

Księga Joela 4

To jest fragment Biblii Ekumenicznej. Pełna wersja do nabycia w dobrych księgarniach z ebookami.