Byłam rzecznikiem rządu. O ludziach, polityce, władzy i pieniądzach - ebook

STADION NARODOWY

Sta­dion Naro­dowy

War­szawa, 30 sierp­nia 2014

Otwar­cie Mistrzostw Świata w Piłce Siat­ko­wej Męż­czyzn

Nic w sfe­rze fak­tów jesz­cze się nie doko­nało. Ewa Kopacz była mar­szał­kiem Sejmu, a ja jej doradcą i rzecz­ni­kiem pra­so­wym. Pano­wało jed­nak prze­ko­na­nie, że to wła­śnie Ewa Kopacz będzie nowym pre­mie­rem. A skoro tak, to na pewno ja zostanę nowym rzecz­ni­kiem rządu. Tego dnia uświa­do­mi­łam sobie, że dla ludzi to zupeł­nie oczy­wi­ste. Byli daleko przed nami.

Nie­za­leż­nie od usta­leń i pla­nów, z mojej per­spek­tywy nic oczy­wi­ste nie było. Doświad­cze­nie naka­zy­wało bra­nie pod uwagę każ­dego sce­na­riu­sza. Nie­raz to, co miało się wyda­rzyć już za chwilę, nie wyda­rzyło się ni­gdy. Mimo pod­ję­tych decy­zji, dzia­łań i przy­go­to­wań. Wła­śnie dla­tego na pew­ność co do przy­szłych zda­rzeń mogli pozwo­lić sobie inni. Ci, któ­rych bez­po­śred­nio nie doty­czyły.

Dla mnie tam­ten dzień i dwa następne, do kon­fe­ren­cji Donalda Tuska, na któ­rej miał ogło­sić, kto będzie kan­dy­da­tem Plat­formy Oby­wa­tel­skiej na sta­no­wi­sko pre­miera, były przede wszyst­kim cza­sem ocze­ki­wa­nia. Chcia­łam, by Ewa Kopacz została pre­mie­rem. Wyda­wało się, że wszystko do tego zmie­rza, ale… To „ale” trzeba było brać pod uwagę. To „ale” cią­gle było obok. Cze­ka­łam więc na wto­rek, na dru­giego wrze­śnia. Z nadzieją, ale i z nie­po­ko­jem. W prze­ci­wień­stwie do tych, dla któ­rych wszystko było jasne.

Wła­śnie w sobotę zda­łam sobie sprawę, że już nie będzie suk­cesu Ewy Kopacz. Ewa Kopacz nie może wygrać, ponie­waż w powszech­nej opi­nii to się stało. Ewa Kopacz może tylko prze­grać, jeśli okaże się, że ktoś inny z osta­nie pre­mie­rem.

Czy w tej sytu­acji pod­trzy­my­wać prze­ko­na­nie, że tak wła­śnie będzie, czy sta­wiać znak zapy­ta­nia przy pyta­niach o to, co dalej?

Tego dnia zaczęły też przy­cho­dzić wia­do­mo­ści z gra­tu­la­cjami. Dla mnie. Od tych, któ­rzy byli pewni tego, co mnie czeka, a więc tego, że zostanę rzecz­ni­kiem pra­so­wym rządu. Oprócz słów „Suliku, gra­tu­luję” były i takie, które wyra­żały kon­kretne ocze­ki­wa­nia. Na przy­kład: „Trzeba zro­bić porzą­dek w tele­wi­zji. Pamię­taj, że możesz na mnie liczyć”, „Mam nadzieję, że o mnie nie zapo­mnisz. Jakby co, to jestem do Two­jej dys­po­zy­cji”. Te wia­do­mo­ści poka­zy­wały jak jest postrze­gana rów­nież funk­cja rzecz­nika rządu. Jako wła­dza, w dodatku wyko­rzy­sty­wana w spo­sób cał­ko­wi­cie dowolny, przy­naj­mniej w takich kwe­stiach jak dymi­sje i awanse.

Te wia­do­mo­ści nie przy­no­siły satys­fak­cji. Odwrot­nie. Budziły zaże­no­wa­nie. Nie tylko pozio­mem ocze­ki­wań, nie tylko tym, że można je tak wyra­żać, ale i postrze­ga­niem funk­cjo­no­wa­nia pre­miera oraz jego oto­cze­nia. Ja już zosta­łam w to wyobra­że­nie wpi­sana. Wła­dza jest po to, by jej uży­wać. Dla sie­bie.

Te wia­do­mo­ści poka­zały mi też, że będę, jak Ewa Kopacz, postrze­gana wyłącz­nie w kate­go­riach „prze­grany” lub „zwy­cięzca”. Jeśli mar­sza­łek nie zapro­po­nuje mi dal­szej współ­pracy, będzie to moja klę­ska, jeśli zapro­po­nuje, będzie to tylko natu­ralna kolej rze­czy. Ni­gdy nie czu­łam tak sil­nego powią­za­nia naszych losów. Od tego, co się wyda­rzy w życiu poli­tycz­nym Ewy Kopacz, jakie decy­zje per­so­nalne podej­mie, zale­żało to, kim ja dla wielu osób będę. Albo kimś, albo nikim.

DWA DNI WCZEŚNIEJ

War­szawa, 28 sierp­nia 2014

Media żyją wie­czor­nym spo­tka­niem pre­zy­denta, pre­miera, mini­stra obrony naro­do­wej, mini­stra spraw zagra­nicz­nych i mar­sza­łek Sejmu. Ofi­cjalne komu­ni­katy jako tematy roz­mowy podają: sytu­ację na Ukra­inie i ważne sprawy kra­jowe. Te ostat­nie mogą doty­czyć tylko jed­nego: usta­leń, kto po Donal­dzie Tusku obej­mie sta­no­wi­sko pre­miera. Na to wszy­scy cze­kają, choć Donald Tusk jesz­cze ni­gdzie nie powie­dział, że obej­mie funk­cję prze­wod­ni­czą­cego Rady Euro­pej­skiej. Wyda­wało się to jed­nak czy­stą for­mal­no­ścią. W prze­ciw­nym razie do takich spo­tkań jak to w Bel­we­de­rze, by nie docho­dziło.

Ewa Kopacz jest naj­czę­ściej wymie­niana jako kan­dy­dat na przy­szłego pre­miera. Wiele za tym prze­ma­wia. Jej doświad­cze­nie poli­tyczne, udane trzy lata na sta­no­wi­sku mar­szałka Sejmu, zaufa­nie, jakim darzy ją Donald Tusk, zbu­do­wane przede wszyst­kim tym, że ni­gdy nie pod­wa­żała jego przy­wódz­twa. Prze­ciw­nie. Była jego czło­wie­kiem. Lojal­nym, odda­nym, prze­wi­dy­wal­nym. Nie pró­bo­wała stwo­rzyć wła­snej frak­cji ani nie wspie­rała ist­nie­ją­cych. Kan­dy­da­tura Ewy Kopacz dawała więc gwa­ran­cję, że nie doj­dzie, przy­naj­mniej do otwar­tej, kon­fron­ta­cji mię­dzy obo­zami dążą­cymi do uzy­ska­nia domi­nu­ją­cego wpływu na par­tię.

Byłam zda­nia, że Ewa Kopacz na sta­no­wi­sku pre­miera to dla Plat­formy jedyny wybór. Dla samej Ewy Kopacz także. To nie ozna­czało braku wąt­pli­wo­ści. Było ich wiele, ale miej­sce tylko na jedno słowo: „tak” lub „nie”. Nie wia­domo, które powie­dzieć trud­niej. Nie wia­domo, które, także w per­spek­ty­wie wła­snej przy­szło­ści, lep­sze. Jed­nak kiedy się je wypo­wie, jest osta­teczne. To spo­tka­nie, przy­naj­mniej na eta­pie usta­leń, było jed­nym z roz­strzy­ga­ją­cych. Mia­łam tego świa­domość, dla­tego w wiel­kim napię­ciu cze­ka­łam na infor­ma­cję od mar­sza­łek. Zawsze, gdy nie były­śmy wyłącz­nie same, zwra­ca­łam się do Ewy Kopacz w spo­sób for­malny, choć ni­gdy tego nie wyma­gała. Wraz z innymi człon­kami gabi­netu poli­tycz­nego, Jolantą Gruszką (jego sze­fową), Ada­mem Pie­cho­wi­czem (doradcą Ewy Kopacz), Toma­szem Misz­ta­lem (także doradcą) śle­dzi­łam rela­cje tele­wi­zyjne. To jeden z takich momen­tów, w któ­rych nawet naj­bliżsi współ­pra­cow­nicy nie mogą nic zro­bić. Nie mają na nic wpływu. Pozo­staje tylko cze­kać. Czuje się wtedy bez­sil­ność i bez­rad­ność. Dla mnie to naj­gor­sze emo­cje. Zawsze. Także w poli­tyce.

DORADCY

Poli­tyka postrze­gamy jako cał­ko­wi­cie nie­za­leż­nego i suwe­ren­nego. Mimo świa­do­mo­ści, że reali­zuje stra­te­gię swo­jej par­tii, że jego wypo­wie­dzi są w dużej mie­rze odzwier­cie­dle­niem przy­go­to­wa­nych prze­ka­zów. Zawsze jed­nak sty­kamy się z kon­kret­nym czło­wie­kiem. Jego oso­bo­wo­ścią, cha­rak­te­rem, spo­so­bem bycia. Na pod­sta­wie tego jak odnosi się do innych, głów­nie dzien­ni­ka­rzy i opo­nen­tów poli­tycz­nych, oce­niamy cho­ciażby jego sys­tem war­to­ści i zasad. Mimo oczy­wi­stego szyldu, pod jakim poli­tyk jest obecny w życiu publicz­nym, widzimy w nim przede wszyst­kim czło­wieka. Dla­tego pod takim kątem doko­nu­jemy kla­sy­fi­ka­cji. W dodatku skraj­nej. Poli­tyk jest dla nas: mądry lub głupi, sto­no­wany lub nie­obli­czalny, odważny lub tchórz­liwy, silny lub słaby, otwarty lub nie­do­stępny. Wymie­niać można długo. W każ­dym kon­tak­cie, nawet jako widz, słu­chacz czy czy­tel­nik, jeste­śmy my i on.

Nic więc dziw­nego, że kiedy sły­szymy, że poli­tyk ma dorad­ców, poja­wia się nie tyle zdzi­wie­nie, ile roz­cza­ro­wa­nie. On lub ona nie­stety też! W tym sło­wie „też” zawarta jest cała nasza ocena dorad­ców. Nasza, czyli opi­nii publicz­nej a także ludzi mediów. Jako dzien­ni­karz wpi­sy­wa­łam się w ten stan­dard. Uwa­ża­łam, że doradcy to osoby na tak zwa­nych posa­dach. Kole­żanki, kole­dzy, zna­jomi, przy­ja­ciele albo „dłuż­nicy”, czyli ci, wobec któ­rych poli­tycy mają zobo­wią­za­nia i w ten spo­sób z nich się wywią­zują. Co dają w zamian? Zupeł­nie nic. Co mają? Wszystko. Sta­no­wi­sko, pie­nią­dze, spo­kój i żad­nej odpo­wie­dzial­no­ści. Nikt o nich nie pyta. Nikt o nich nie mówi. Nie funk­cjo­nują jako osoby publiczne. Widzimy wyłącz­nie poli­tyka. Nikogo wię­cej.

Nie zamie­rza­łam zostać doradcą Ewy Kopacz. Mia­łam być jej rzecz­ni­kiem pra­so­wym. W Sej­mie nie ma jed­nak takiego sta­no­wi­ska. For­mal­nie zosta­łam więc doradcą. I bar­dzo szybko taką rolę zaczę­łam peł­nić.

Szybko też prze­ko­na­łam się, że bycie doradcą w takim zakre­sie obo­wiąz­ków, jaki się ukształ­to­wał w gabi­ne­cie mar­sza­łek, nie ma nic wspól­nego z powszech­nym postrze­ga­niem tej funk­cji. To współ­uczest­ni­cze­nie w decy­zjach, a więc prze­ję­cie odpo­wie­dzial­no­ści, wię­cej niż za przy­szłość jed­nego czło­wieka, wię­cej niż za postrze­ga­nie jego for­ma­cji poli­tycz­nej, rów­nież za to jak wyko­ny­wana jest wła­dza usta­wo­daw­cza. Każda z tych odpo­wie­dzial­no­ści jest jed­no­cze­śnie obcią­że­niem i wyzwa­niem. Każda dużym. Nie można tej odpo­wie­dzial­no­ści zosta­wić w swoim gabi­ne­cie. Zamknąć na klucz. Tak jak podzie­lić czasu na _stricte_ zawo­dowy i pry­watny. Stała dys­po­zy­cyj­ność jest wpi­sana w zakres obo­wiąz­ków. Choć nie­for­mal­nie. Tak jak zaufa­nie.

To cią­gle jed­nak nie daje odpo­wie­dzi na pyta­nie: dla­czego poli­tycy mają dorad­ców? Odpo­wiedź może być i jest tylko jedna. Krótka, ale opi­su­jąca istotę tej funk­cji. Doradcy to koniecz­ność. Decy­zja pod­jęta po omó­wie­niu, dokład­nym prze­ana­li­zo­wa­niu każ­dej moż­li­wo­ści z naj­bliż­szymi współ­pra­cow­ni­kami, daje wię­cej niż poczu­cie bez­pie­czeń­stwa i wspar­cie. Daje pew­ność, że zostało wybrane naj­lep­sze roz­wią­za­nie. Bez tego, zwłasz­cza w poli­tyce, nie można funk­cjo­no­wać. Nie dla­tego, że poli­tycy są słabsi. Nie są. Są tylko w miej­scu, w któ­rym wbrew temu, co się sądzi, odczuwa się odpo­wie­dzialność za innych. Decy­zje przy­no­szą kon­se­kwen­cje, kiedy dys­po­nuje się realną wła­dzą. Nikt nie chce podej­mo­wać złych decy­zji.

Nie wszy­scy poli­tycy mają dorad­ców. Ci na naj­wyż­szych sta­no­wi­skach nawet kilku. Tylko nie­wielu umie dobrać dorad­ców tak, by sta­no­wili dru­żynę pra­cu­jącą na lidera. To wielka sztuka, ale jeśli się komuś uda, to nie osiąga suk­cesu ze względu na wła­sne ogra­ni­cze­nia.

Dobrzy doradcy nie gwa­ran­tują zwy­cię­stwa. Czy­nią je tylko moż­li­wym. Źli doradcy gwa­ran­tują porażkę.

SEJM

War­szawa, 29 sierp­nia 2014

Kolejny, ostatni dzień posie­dze­nia Sejmu. Mar­sza­łek Sejmu jest tym poli­ty­kiem, który nie może uni­kać dzien­ni­ka­rzy. Zwłasz­cza jeśli do tej pory był do ich dys­po­zy­cji. A taka prak­tyka miała miej­sce przede wszyst­kim pod­czas obrad Sejmu.

Do późna w nocy odbie­ra­łam tele­fony od dzien­ni­ka­rzy. Pyta­nie jedno i to samo. Czy Ewa Kopacz będzie nowym pre­mie­rem? Nie­ko­niecz­nie musi być to odpo­wiedź ofi­cjalna. Nieofi­cjalna też wystar­czy. Ważne, by infor­ma­cja pocho­dziła z wia­ry­god­nego źró­dła.

Napię­cie staje się coraz więk­sze. Także po stro­nie dzien­ni­ka­rzy. Tu też, co oczy­wi­ste, wystę­pują emo­cje. Takie, jakie udzie­lają się obser­wa­to­rom pew­nych waż­nych wyda­rzeń, któ­rzy dodat­kowo muszą je rela­cjo­no­wać. Są więc w nie, cho­ciażby zawo­dowo, zaan­ga­żo­wani. Nie­co­dzien­nie też docho­dzi zmiany na sta­no­wi­sku pre­miera.

Emo­cje nie są dobrze widziane u poli­tyka. Przy­naj­mniej silne. Odczy­tuje się je jako swo­istą nie­sta­bil­ność, brak samo­kon­troli, nie­prze­wi­dy­wal­ność, czyli pew­nego rodzaju nie­doj­rza­łość i sła­bość. Emo­cji jed­nak nie można się pozbyć. Zwłasz­cza w takiej chwili. Jesz­cze nie pre­mier, ale w pew­nym stop­niu tak, ponie­waż wszystko na to wska­zuje. Nikt ofi­cjal­nie takiej infor­ma­cji nie potwier­dza, ale też jej nie demen­tuje. Co teraz? Można zro­bić tylko jedno. Zdo­być wypo­wiedź poli­tyka, który jest uwa­żany za pew­nego kan­dy­data na sta­no­wi­sko pre­miera. Wypo­wiedź Ewy Kopacz.

Co w tej sytu­acji powi­nien powie­dzieć poli­tyk? Nie może oznaj­mić, że wszystko już zostało usta­lone. Taką infor­ma­cję może prze­ka­zać wyłącz­nie pre­mier. I zrobi to w naj­bliż­szy wto­rek. Do tego momentu pozo­stało jesz­cze kilka dni. To w tych oko­licz­no­ściach bar­dzo dużo czasu, zwłasz­cza że wciąż padają takie same pyta­nia. Tę pre­sję coraz sil­niej­szych ocze­ki­wań odczuwa się wręcz fizycz­nie.

Jak zawsze, kiedy mar­sza­łek wie­działa, że konieczna będzie wypo­wiedź, odby­wało się wcze­śniej­sze spo­tka­nie z człon­kami gabi­netu poli­tycz­nego. W jej pokoju w hotelu sej­mo­wym lub w gabi­ne­cie. Tym razem trzeba było przy­go­to­wać wypo­wiedź, która nie będzie kon­kretną odpo­wie­dzią na pyta­nie o usta­le­nia pod­jęte poprzed­niego wie­czoru. Ta wypo­wiedź w moim prze­ko­na­niu powinna budo­wać wize­ru­nek Ewy Kopacz jako poli­tyka, który wie, czego chce, nie boi się wyzwań i wie­rzy, że im spro­sta. Uwa­ża­łam, że Ewa Kopacz nie może pozwo­lić sobie na to, nie­za­leż­nie od tego, co się sta­nie, by twier­dzić, że nie prze­wi­duje tego, że może zostać pre­mie­rem. To by ozna­czało, że sama nie widzi sie­bie na pew­nych sta­no­wi­skach, że dostrzega swoje ogra­ni­cze­nia. A skoro tak, to dla­czego w nowej roli mie­liby ją zaak­cep­to­wać inni?

Ist­niała też, moim zda­niem, potrzeba dzia­ła­nia (w mini­mal­nym stop­niu) metodą fak­tów doko­na­nych.

Taką mamy rze­czy­wi­stość. Nie­ważne, czy coś dzieje się naprawdę. Dzieje się wtedy, gdy tak to postrze­gamy.

Mar­sza­łek nie mogła też twier­dzić, że nie ma pla­nów, by zostać pre­mie­rem, i nie wie kto będzie kan­dy­da­tem na to sta­no­wi­sko. Jak za kilka dni komen­to­wać wła­sną nomi­na­cję? Co wtedy powie­dzieć? „Jestem zasko­czona. Nie spo­dzie­wa­łam się”. Choć dziś normą staje się, że poli­tycy mówią jedno a robią dru­gie, że pro­wa­dzą grę, któ­rej zasady są coraz bar­dziej uzna­wane przez opi­nię publiczną, to wcze­śniej czy póź­niej taka postawa obraca się prze­ciwko nim. A przy­naj­mniej jed­nym pozwala się na wię­cej, a innym na mniej. Ewie Kopacz łatwo byłoby przy­po­mnieć to, co mówiła po wybo­rach par­la­men­tar­nych w dwa tysiące jede­na­stym roku, komen­tu­jąc moż­li­wość obję­cia funk­cji mar­szałka Sejmu. Zaprze­czała podob­nym spe­ku­la­cjom, twier­dząc, że na­dal chce być mini­strem zdro­wia, zwłasz­cza że nie zre­ali­zo­wała wszyst­kich swo­ich pro­jek­tów. Do tych wypo­wie­dzi dzien­ni­ka­rze czę­sto wra­cali. Kiedy było już wia­domo, że Ewa Kopacz zosta­nie mar­szał­kiem Sejmu, i kiedy objęła to sta­no­wi­sko. Nawet długo po tym zda­rze­niu. Osła­biało to jej wia­ry­god­ność. Nawet jeśli wów­czas to nie był błąd, ale uza­sad­niona ostroż­ność czy stra­te­gia, to miały swoją cenę. Tego sce­na­riu­sza w nowych oko­licz­no­ściach nie nale­żało powta­rzać. Dla­tego też dzien­ni­ka­rze od Ewy Kopacz usły­szeli: „Jak się przy­cho­dzi do poli­tyki, to czło­wiek bie­rze pod uwagę każdą dzia­łal­ność, która ma słu­żyć Pol­sce. Jeśli będzie wyma­gała tego sytu­acja, to pew­nie tak”.

Tę wypo­wiedź odczy­tano jako potwier­dze­nie spe­ku­la­cji, z któ­rych wyni­kało, że Ewa Kopacz będzie nowym pre­mie­rem. Zakoń­czyło jed­nak dywa­ga­cje: Kopacz czy Sie­mo­niak? Droga do sta­no­wi­ska pre­miera, choć cią­gle długa, stała się bar­dziej pro­sta.

Ewa Kopacz nie była jed­nak do końca prze­ko­nana, że w jej sytu­acji ta wypo­wiedź była tą wła­ściwą. Oba­wiała się, że zosta­nie odczy­tana jako ofi­cjalne zgło­sze­nie wła­snej kan­dy­da­tury. Publiczną dekla­ra­cję w stylu „ja chcę, ja mogę”. Takie oceny też się poja­wiały, ale sta­no­wiły mar­gi­nes komen­ta­rzy. Mimo to, wąt­pli­wo­ści doty­czące tej kwe­stii zdo­mi­no­wały nasze roz­mowy tele­fo­niczne w cza­sie week­endu. A było ich wiele.

Ja zda­nia nie zmie­ni­łam, zwłasz­cza że gdy wszystko stało się jasne, nikt Ewy Kopacz nie zapy­tał, dla­czego zmie­niła decy­zję.

STADION NARODOWY

War­szawa, 30 sierp­nia 2014

Na meczu inau­gu­ru­ją­cym mistrzostw byłam razem z Jolantą Gruszką. W prze­rwach, jak zwy­kle, docho­dziło do spo­tkań z tymi, któ­rzy prze­by­wali w tej samej loży. Byli to głów­nie poli­tycy. Powi­ta­nia wyglą­dały jak zawsze, ale takie jak do tej pory nie były. Jako naj­bliż­sze współ­pra­cow­niczki Ewy Kopacz prze­sta­ły­śmy być ludźmi mar­sza­łek. Sta­ły­śmy się ludźmi pre­mier. Tak nas postrze­gano i tak nas trak­to­wano. Roz­mowy miały głów­nie cha­rak­ter poli­tyczny. Były­śmy infor­mo­wane o sytu­acji w takim czy innym regio­nie, o tym, kto pro­wa­dzi wła­sną poli­tykę ude­rza­jącą w Plat­formę Oby­wa­tel­ską, komu można zaufać, a komu nie. Nikt nie wąt­pił, że razem z Ewą Kopacz zmie­nimy miej­sce pracy. A to, jak poka­zały reak­cje, zupeł­nie inna wła­dza. Ta naj­więk­sza. Dla­tego wystą­piło zja­wi­sko, które okre­ślam jako „przed oczy­wi­stym awan­sem”. Skoro mia­łam być bli­sko pre­mier, to należy wyko­rzy­stać każdą chwilę na wła­sne sprawy. Mia­łam świa­do­mość, że nie cho­dzi o moje zain­te­re­so­wa­nie roz­mówcą czy poru­sza­nym tema­tem. Byłam tylko szansą na to, że okre­ślone infor­ma­cje dotrą do Ewy Kopacz, dziś mar­sza­łek Sejmu, ale jutro pre­mier. To jed­nak tak pro­sto nie działa. Z wielu powo­dów. Mię­dzy innymi dla­tego, że wiele spraw, z pozy­cji pre­mier, to nic innego jak zupeł­nie nie­istotne kwe­stie. Mówiąc o nich, dała­bym dowód na nie­doj­rzałe postrze­ga­nie tej funk­cji. Mojej wła­snej także.

MÓJ DOM

Pia­stów, 30 sierp­nia 2014

Tuż przed pół­nocą dzwoni do mnie dzien­ni­karz piszący dla jed­nego z naj­bar­dziej opi­nio­twór­czych dzien­ni­ków. Jego słowa mają być ostrze­że­niem, ale jak zawsze są też próbą uzy­ska­nia infor­ma­cji. Na temat tego jak naprawdę wygląda sytu­acja wewnątrz par­tii. Czy już zapa­dły osta­teczne usta­le­nia, czy też nie? Czy zostały zaak­cep­to­wane przez poli­ty­ków Plat­formy Oby­wa­tel­skiej, któ­rzy sami mają duże aspi­ra­cje, a przy­naj­mniej siłę, by zamie­rze­nia Donalda Tuska w znacz­nym stop­niu utrud­nić, jeśli nie cał­ko­wi­cie unie­moż­li­wić? Dzien­ni­karz daje mi jasno do zro­zu­mie­nia, że ci ludzie nie pod­da­dzą się bez walki. Do końca nie wiem, czy jest ich emi­sa­riu­szem, czy tylko pró­buje mnie ostrzec przed moż­li­wymi sce­na­riu­szami. Takimi, w któ­rych wybór Ewy Kopacz na sta­no­wi­sko pre­miera stoi pod dużym zna­kiem zapy­ta­nia.

Ten tele­fon przy­naj­mniej czę­ściowo poka­zuje, jak w takiej sytu­acji poli­tycz­nej pro­wa­dzona jest gra wewnątrz par­tii. Na zmia­nie można stra­cić, ale można też zyskać. Czego na pewno nie można zro­bić, to w niej nie uczest­ni­czyć. To wła­śnie się działo. Dla­tego cią­gle sły­sza­łam, że nie­któ­rzy nie są zain­te­re­so­wani suk­ce­sem Ewy Kopacz. Gotowi są jed­nak pójść na kom­pro­mis, czyli pod pew­nymi warun­kami zaak­cep­to­wać zmiany. Nie­za­leż­nie od praw­dzi­wych inten­cji roz­mówcy, czy miała być ostrze­że­niem, czy też słu­żyła prze­ka­za­niu okre­ślo­nych infor­ma­cji, nie miała żad­nego zna­cze­nia. Oprócz jed­nego. Mój roz­mówca mógł być nie tyle „przy­ja­cie­lem” Ewy Kopacz, ile „przy­ja­cie­lem” jej poli­tycz­nych prze­ciw­ni­ków. I to musia­łam zapa­mię­tać.

Nie odnio­słam się do prze­ka­za­nych infor­ma­cji. Roz­mowa miała pozo­sta­wić wra­że­nie, że w sytu­acji Ewy Kopacz one niczego nie zmie­niają. Jako doświad­czony poli­tyk miała prze­cież pełną świa­do­mość z kim i o co wal­czy, i że w tej walce trzeba się liczyć z róż­nymi pró­bami. To mogła być jedna z nich.

Nie­któ­rzy dzien­ni­ka­rze uczest­ni­czą w poli­tycz­nej grze. Są żoł­nie­rzami takiego czy innego poli­tyka. Nie mam na myśli tak zwa­nego dzien­ni­kar­stwa toż­sa­mo­ścio­wego, czyli tych, któ­rzy już dawno porzu­cili pozory i pra­cują na rzecz okre­ślo­nej par­tii. Cho­dzi o tych, któ­rzy dbają o wize­ru­nek nie­za­leż­nych, ale jest on tylko fasadą. Śro­do­wi­sko poli­tyczne dosko­nale zdaje sobie z tego sprawę. Wie kogo ma w swo­jej stajni, a kto pra­cuje dla kon­ku­ren­cji. Cza­sami doko­nuje też nie­wła­ści­wych ocen. Szcze­gól­nie wtedy, gdy czuje się dotknięte czy­jąś opi­nią lub komen­ta­rzem. Tak jest po pro­stu łatwiej. Uzna­nie kry­tyki ozna­cza przy­zna­nie się do sła­bo­ści i nie­do­sko­na­ło­ści. Nawet bra­ków. To z kolei wymaga pracy nad sobą. Teo­ria wroga ma się więc dosko­nale.

NIEZASPOKOJONA CIEKAWOŚĆ

Zarówno w Sej­mie, jak i w Kan­ce­la­rii Pre­zesa Rady Mini­strów są zatrud­nione osoby, któ­rych zada­niem jest obsługa kel­ner­ska naj­waż­niej­szych urzęd­ni­ków i ich gości. Pewne wyobra­że­nie o ich funk­cjo­no­wa­niu mają ci, któ­rzy oglą­dali film _To wła­śnie miłość_. W rze­czy­wi­sto­ści, przy­naj­mniej pol­skiej, wygląda to zupeł­nie ina­czej. Przy­no­sze­nie kawy, her­baty, posił­ków to praca całej grupy ludzi. Od rana do wie­czora, a czę­sto i w nocy. Ina­czej jed­nak wyglą­dają rela­cje z nimi w Sej­mie, a ina­czej w Kan­ce­la­rii Pre­miera. Nie dla­tego, że to inni ludzie. Inne są warunki.

Sejm to miej­sce ogól­no­do­stępne. Nie­za­strze­żone wyłącz­nie dla par­la­men­ta­rzy­stów i dzien­ni­ka­rzy. Prze­by­wają tu także ci, któ­rzy z racji swo­ich funk­cji czy zaan­ga­żo­wa­nia w kon­kretne pro­jekty, uczest­ni­czą w pro­ce­sie legi­sla­cyj­nym na róż­nych jego eta­pach. Jeśli wielu spo­śród tych ludzi zna się oso­bi­ście, a tak było w moim przy­padku, to w każ­dej chwili można spo­dzie­wać się wizyty. Niektó­rzy odwie­dzali mnie tylko po to, by przez chwilę odpo­cząć od nie­ustan­nego prze­by­wa­nia wśród nie­ma­łej liczby ludzi. W dodatku ze świa­do­mo­ścią, że pod­lega się nie­ustan­nej obser­wa­cji. Wszę­dzie w Sej­mie są kamery. Nie­które w sta­łych miej­scach, inne z kolei prze­mie­rzają kory­ta­rze na ramio­nach ope­ra­to­rów. Mimo powierzchni, jaką dys­po­nuje Sejm, nie­wielu par­la­men­ta­rzy­stów ma wła­sny pokój. A to jedyne miej­sce, w któ­rym można cho­ciaż przez chwilę pobyć wyłącz­nie ze sobą. Jest to potrzebne ze względu na liczbę docie­ra­ją­cych co chwila infor­ma­cji, potrzebę ich przy­swo­je­nia i prze­ana­li­zo­wa­nia. Do tego docho­dzi bycie w cią­głej goto­wo­ści do sko­men­to­wa­nia bie­żą­cych wyda­rzeń. Poli­tyk w Sej­mie jest nie­malże zawsze osią­galny dla mediów. Prze­bywa czę­sto w tych samych miej­scach co dzien­ni­ka­rze. A to oni decy­dują o tym, z kim, kiedy i na jaki temat chcą roz­ma­wiać. Można odmó­wić wypo­wie­dzi, ale rzadko kiedy jest to sytu­acja, która sama w sobie sta­nowi komen­tarz. Prze­waż­nie nie­udzie­le­nie odpo­wie­dzi sta­wia poli­tyka w nie­ko­rzyst­nym świe­tle. Uznaje się, że albo nie ma nic do powie­dze­nia, albo, co gor­sza, ratuje się ucieczką. Prze­bywanie w miej­scach pod­legających sta­łej obser­wa­cji ozna­cza też stałą kon­trolę. Swoją wła­sną. Nad sobą.

Cza­sami więc ktoś przy­cho­dził do mnie, by odpo­cząć od tego, co działo się na sej­mo­wych kory­ta­rzach. Także dzien­ni­ka­rze. Ich wizyty naj­czę­ściej jed­nak miały na celu uzy­ska­nie infor­ma­cji lub umó­wie­nie wywiadu albo wypo­wie­dzi mar­sza­łek.

Każ­dego dnia mia­łam co naj­mniej kil­ku­na­stu gości. Zwłasz­cza że przed nikim nie zamy­ka­łam drzwi. A skoro roz­mowa, to rów­nież kawa albo her­bata. I tutaj już wkra­czali: Pan Andrzej, Pan Michał lub Pan Jarek. Po pra­wie trzech latach stali się nie­od­łączną czę­ścią sej­mo­wego życia. Nie tylko ze względu na stałą obec­ność, przy­zwy­cza­je­nie, ale życz­li­wość. Wła­śnie ją nam przy­no­sili z każdą podaną kawą czy her­batą.

Cza­sami byli jedy­nymi oso­bami, które wyka­zy­wały zwy­kłe i bez­in­te­re­sowne zain­te­re­so­wa­nie. Nami. Ludźmi. Nie człon­kami gabi­netu poli­tycz­nego. Dla­tego też bywali wspar­ciem. Poprzez swoją nie­ko­niunk­tu­ral­ność, nie­zmien­ność, natu­ral­ność. Bywało, że tylko od nich sły­sza­łam: „Niech się Pani nie mar­twi. Wszystko będzie dobrze”. Dobre słowo. Na nie czeka się zawsze.

Nie przy­pusz­czam, by w Kan­ce­la­rii Pre­miera z cza­sem wytwo­rzyły się podobne rela­cje. Nikt z obsługi do swo­ich obo­wiąz­ków nie doda­wał wła­snej oso­bo­wo­ści czy spo­sobu bycia. Zro­bić swoje jak naj­le­piej i pozo­stać przy tym nie­zau­wa­żo­nym. Tak pra­co­wali ludzie w KPRM. Myślę, że mieli być nie­wi­doczni. Tego zapewne od nich wyma­gano i to decy­do­wało o tym, jak oce­niane są ich kwa­li­fi­ka­cje. Nie znam nawet imion Pań, z któ­rymi spo­ty­ka­łam się przez cztery mie­siące. Nie mam im też niczego do zarzu­ce­nia. Jeśli jed­nak, pod tym wzglę­dem porów­nam te dwa miej­sca, to Sejm miał ludzką twarz, a KPRM nie.

Miało być jed­nak o cie­ka­wo­ści. Ni­gdy w Sej­mie nie zasta­na­wia­łam się, czy pra­cu­jący tam kel­ne­rzy są w jaki­kol­wiek spo­sób zobo­wią­zani do utrzy­ma­nia w tajem­nicy tego, co usły­szą. I tak w ich obec­no­ści nie poru­szano waż­nych kwe­stii. Naj­wy­żej na chwilę prze­ry­wano roz­mowę. Zresztą gdy wcho­dzili, czy chcieli, czy nie, wypeł­niali sobą całą prze­strzeń. Zwra­cali na sie­bie uwagę. Od razu w pokoju był Pan Andrzej, Pan Michał czy Pan Jarek. W KPRM obec­ność Pań niczego w prze­biegu spo­tka­nia nie zmie­niała. Roz­ma­wiano dalej tak, jakby ich nie było. Czy dla­tego, że treść roz­mów musiały zacho­wać dla sie­bie, bo były do tego zobli­go­wane? Także w spo­sób for­malny?

Chcę jesz­cze raz Panom: Andrze­jowi, Jar­kowi i Micha­łowi, podzię­ko­wać. Za to, że byli tacy, jacy byli. I za to, że codzien­nie poka­zy­wali, że praca to nie tylko obo­wią­zek, ale i przy­jem­ność. To wie­lo­krot­nie budo­wało mój opty­mizm. Towar w poli­tyce, i nie tylko, cał­ko­wi­cie defi­cy­towy.

I jesz­cze jedno. Taka obsługa to nie zbędny przy­wi­lej. To koniecz­ność. O ile doradca może się bez niej zna­ko­mi­cie obejść, to na pewno nie osoby zaj­mu­jące naj­wyż­sze sta­no­wi­ska. Cho­dzi nie tylko o pewne stan­dardy. Cho­dzi o zdrowy roz­są­dek. Dla­czego o tym piszę? Widocz­nie mój sto­pień obawy przed czy­sto popu­li­stycz­nymi żąda­niami jest tak wysoki, że odczu­wam potrzebę obrony swo­jego sta­no­wi­ska. Prze­wi­du­jąc albo uprze­dza­jąc zarzuty, które za chwilę się poja­wią.

MEDIA

31 sierp­nia 2014

Jak tego dnia wyglą­dała moja rola? Zale­żało mi na tym, by w mediach poli­tycy Plat­formy Oby­wa­tel­skiej, pytani o to, kto będzie nowym pre­mie­rem, zgod­nie twier­dzili:

Ewa Kopacz. Nie­któ­rzy przed wystę­pem w mediach do mnie dzwo­nili. I po to, by nie zra­zić do sie­bie Ewy Kopacz, mówiąc o innym kan­dy­da­cie, i po to, by mieć choć tro­chę pew­no­ści, że nie okażą się tymi słabo poin­for­mo­wa­nymi. Dzien­ni­ka­rze także pró­bo­wali uzy­skać ode mnie potwier­dze­nie wer­sji, która domi­no­wała w mediach. Ewa Kopacz była już, cho­ciaż nie­ofi­cjal­nie, pre­zen­to­wana jako nowy pre­mier. To cią­gle wzmac­niało jej pozy­cję. Zwłasz­cza że nikt tego wyboru nie kwe­stio­no­wał. Nie­za­leż­nie od dal­szych usta­leń i dzia­łań, ogło­sze­nie tego wyda­wało się tylko kwe­stią czasu. A skoro tak, to trzeba było scho­dzić na niż­szy poziom spe­ku­la­cji, dywa­ga­cji, domnie­my­wań, prze­wi­dy­wań, roz­wa­żań. Do gry zaczęli wcho­dzić nowi „zawod­nicy”.

Gdy­bym w spo­sób obra­zowy miała przed­sta­wić medialny sche­mat doty­czący kon­kret­nego wyda­rze­nia, to byłaby pira­mida. Jej szczyt to naj­waż­niej­sza infor­ma­cja. Miej­sce dla jed­nej osoby. W tym przy­padku dla przy­szłego pre­miera. Dopóki tu nie ma pew­no­ści (wymie­nia­nych jest dwóch lub wię­cej kan­dy­da­tów), niż­sze poziomy, z coraz więk­szą liczbą miejsc, nie budzą zain­te­re­so­wa­nia. Gdy główna rola zostaje obsa­dzona, a przy­naj­mniej wszy­scy są prze­ko­nani, że tak jest, możemy zacząć się zasta­na­wiać nad tym, co się będzie działo niżej. Nowy kapi­tan ma prawo decy­do­wać o skła­dzie dru­żyny. W końcu jest jego. Zaczy­nają się więc poja­wiać pyta­nia o to kto wej­dzie do rządu, a kto nie. Jaką rolę w nowym gabi­ne­cie może peł­nić ten lub inny poli­tyk. W nie­dzielę, 31 sierp­nia, zeszli­śmy na niż­szy poziom medial­nej pira­midy, ten poło­żony pod samym szczy­tem. Poli­tycy byli więc pytani, jakie są ich ambi­cje zwią­zane ze zmia­nami w rzą­dzie. Czy pozo­staną na dotych­cza­so­wych sta­no­wi­skach, czy je zmie­nią, czy je utracą? A może uzy­skają? Na tym pozio­mie cho­dziło przede wszyst­kim o Ceza­rego Gra­bar­czyka i Win­centa Rostow­skiego. Każda zmiana, wszę­dzie, jest szansą. I każdy chce z niej sko­rzy­stać.

POLITECHNIKA

War­szawa, 19 wrze­śnia 2014

Pre­zen­ta­cja nowej Rady Mini­strów jest zawsze medial­nym wyda­rze­niem. To, w zało­że­niach, było przy­go­to­wane przede wszyst­kim dla jed­nej osoby, Ewy Kopacz. Zmiany w rzą­dzie w tym przy­padku ozna­czały przede wszyst­kim zmianę na sta­no­wi­sku pre­miera. Ewa Kopacz miała więc poka­zać się jako silny lider. Udo­wod­nić, że jest przy­wódcą, który zapewni tak potrzebne Plat­for­mie Oby­wa­tel­skiej nowe otwar­cie. To nie byłoby moż­liwe bez popar­cia całej par­tii. Dla­tego wewnętrzne podziały w chwili powsta­nia nowego rządu miały być prze­szło­ścią.

Jed­ność Plat­formy Oby­wa­tel­skiej także miała być boha­terką tego wyda­rze­nia. Jako suk­ces Ewy Kopacz.

Wszy­scy byli wtedy pewni, że będę nowym rzecz­ni­kiem rządu. Ja też tak mogłam myśleć, ponie­waż wska­zy­wały na to pewne wypo­wie­dzi Ewy Kopacz, ale żadna z nich nie była ofi­cjalna. Cią­gle bra­ko­wało mię­dzy nami wią­żą­cej roz­mowy na ten temat. Czyli tak zwa­nej pro­po­zy­cji. Pewna więc niczego nie byłam.

Dla­tego też było dla mnie oczy­wi­ste, że nie mogę pro­wa­dzić kon­fe­ren­cji na Poli­tech­nice. Poza tym było to wyda­rze­nie par­tyjne, a ja do Plat­formy Oby­wa­tel­skiej nie nale­ża­łam. Byłam pra­cow­ni­kiem Kan­ce­la­rii Sejmu, choć do wyłącz­nej dys­po­zy­cji mar­szałka. Mój udział w tym wyda­rze­niu, nawet wyłącz­nie w cha­rak­te­rze osoby pro­wa­dzą­cej, mógł być źle ode­brany. Potem sta­wiany jako zarzut. Nie w sto­sunku do mnie, ale do Ewy Kopacz. A na tym, by prze­wi­dy­wać zagro­że­nia i im prze­ciw­dzia­łać, pole­gała moja rola. Nie zawsze to się uda­wało. Nie zawsze było moż­liwe. W niczym jed­nak nie zmniej­szało mojej odpo­wie­dzial­no­ści. Tak więc zawsze gdy coś się nie powio­dło, to byłam winna ja. Tak było i tak w dodatku powinno być.

Wtedy jed­nak nikt oprócz mnie o tym nie pomy­ślał. Dla wszyst­kich było oczy­wi­ste, że ja na Poli­tech­nice będę pro­wa­dzić pre­zen­ta­cję. Może rów­nież dla­tego, że takie mia­łam zada­nie na spo­tka­niach mar­sza­łek z dzien­ni­ka­rzami. Kiedy jed­nak przed­sta­wi­łam swoje sta­no­wi­sko, dla wszyst­kich stało się jasne, że mam rację. Dla­tego na dzień przed pre­zen­ta­cją trzeba było zro­bić wszystko, by popro­wa­dził ją Jakub Rud­nicki. Decy­zja o tym, że będzie to wła­ściwa osoba na wła­ści­wym miej­scu, zapa­dła bar­dzo szybko. Dla­czego nie Mał­go­rzata Kidawa-Błoń­ska? Prze­cież była wtedy rzecz­ni­kiem rządu. To, że nikt nawet nie wysu­nął takiej pro­po­zy­cji, naj­wię­cej mówiło o zmia­nach na tym sta­no­wi­sku. Dla wszyst­kich było jasne, że sprawa jest już prze­są­dzona.

Pro­po­zy­cję obję­cia funk­cji rzecz­nika rządu otrzy­ma­łam dopiero wie­czo­rem. W pokoju sej­mo­wym Ewy Kopacz, cią­gle mar­sza­łek Sejmu. Nie ukry­wam, że dla mnie w dużym stop­niu była to for­mal­ność. Nie­zbędna, konieczna, wyma­gana, ale jed­nak for­mal­ność. Uwa­ża­łam za oczy­wi­ste, że Ewa Kopacz będzie chciała mieć przy sobie swo­ich ludzi. A ja tak o sobie myśla­łam. Byłam czło­wie­kiem Ewy Kopacz. Czy to zna­czy, że nie chcia­łam być rzecz­ni­kiem rządu? Chcia­łam, ale dopiero od chwili, gdy to stało się moż­liwe i realne. W dodatku wyda­wało mi się, że w tej roli zna­ko­mi­cie się odnajdę. Nie tylko ze względu na dzien­ni­kar­skie, tele­wi­zyjne doświad­cze­nie. Wie­rzy­łam w Ewę Kopacz i wie­rzy­łam w jej rząd. Nie bałam się więc o swoją wia­ry­god­ność. Nie musia­łam niczego grać ani uda­wać. Nie­szcze­rość, w moim prze­ko­na­niu, zawsze jest widoczna. Nie dosłow­nie. Pozo­sta­wia trudne do opi­sa­nia wra­że­nie. Jed­no­cze­śnie ulotne i trwałe. Nie pozo­staje długo w naszej świa­do­mo­ści, ale prze­kłada się na ogólny sto­su­nek do tej czy innej osoby. W miarę upływu czasu prze­ra­dza się w ugrun­to­waną opi­nię. Cza­sami nawet nie potra­fimy jej racjo­nal­nie wytłu­ma­czyć. Praw­dziwe emo­cje bro­nią się nato­miast same. Dla­tego w moim prze­ko­na­niu zna­la­złam się w kom­for­to­wej sytu­acji. Wia­ry­god­ność, nie tylko w poli­tyce, jest naj­waż­niej­sza. A ja mia­łam emo­cjo­nalny, w pełni pozy­tywny sto­su­nek do Ewy Kopacz. Wię­cej. Uwa­ża­łam, że to kwe­stia wie­dzy. Bo prze­cież przy­szłą pre­mier zna­łam bar­dzo dobrze.

Mimo tego, kiedy padła pro­po­zy­cja, popro­si­łam o czas na decy­zję. Sama byłam zasko­czona swoją reak­cją. Wyda­wało mi się, że na to cze­kam i od razu powiem „tak”. Musia­łam mieć pew­ność, że nie zawiodę. Nie sie­bie.

AUTOKAR

War­szawa, 19 wrze­śnia 2014

Na Poli­tech­nikę człon­ko­wie rządu poje­chali auto­ka­rem. To niby zupeł­nie oczy­wi­ste, ale jed­nak ma wize­run­kowe zna­cze­nie. Wystar­czy wyobra­zić sobie, że każdy mini­ster przy­jeż­dża swoim samo­cho­dem, by wie­dzieć dla­czego. W dro­dze na Poli­tech­nikę sie­dzia­łam obok Ewy Kopacz. To, co się działo w auli, obser­wo­wa­łam razem z dzien­ni­ka­rzami. Po zakoń­cze­niu pre­zen­ta­cji zaczę­li­śmy wymie­niać opi­nie i uwagi. Byłam prze­ko­nana, że także człon­ko­wie rządu roz­ma­wiają z przed­sta­wi­cie­lami mediów. Przy­naj­mniej przez chwilę. Bez ofi­cjal­nych wypo­wie­dzi, bo takie obo­wią­zy­wało usta­le­nie.

Cho­dziło o to, by tego dnia ze strony Plat­formy popły­nął tylko jeden prze­kaz. Ten z pre­zen­ta­cji.

Roz­ma­wia­łam bar­dzo krótko. To wystar­czyło, by aulę opu­ścili mini­stro­wie. Kiedy to zauwa­ży­łam, natych­miast skie­ro­wa­łam się do wyj­ścia. Jak się oka­zało i tak za późno. Już do mnie dzwo­niła Jolanta Gruszka z krótką infor­ma­cją: „Cze­kamy na Cie­bie”.

Auto­kar zdą­żył ruszyć. To, że się zatrzy­mał to efekt reak­cji Ewy Kopacz, która powie­działa: „a gdzie jest Iwona?”. Wszystko trwało zale­d­wie kil­ka­na­ście sekund, ale i tak nie zmie­nia faktu, że nie powinno było się zda­rzyć. Po moim sło­wie: „Prze­pra­szam”, ruszy­li­śmy na Par­kową.

Dla­czego o tym piszę? Ponie­waż w mediach poja­wił się opis wyda­rzeń tego dnia nie­zgodny z prawdą. Jak prze­czy­tali czy­tel­nicy „New­swe­eka”, „…19 wrze­śnia, dzień pre­zen­ta­cji rządu. Kopacz z mini­strami sie­dzą już w auto­ka­rze, który ma ich zawieźć na Poli­tech­nikę War­szaw­ską, gdzie odbę­dzie się kon­fe­ren­cja. Wyjazd się jed­nak opóź­nia, bo w busie bra­kuje pani rzecz­nik. Sze­fowa rządu wysta­wia głowę na zewnątrz i widzi, że Sulik stoi i pali papie­rosa. – Iwonko, chodź już. Cze­kamy na Cie­bie. – Już. Już. Chwilę jesz­cze potrwa, zanim pani rzecz­nik dopali”.

To, co napi­sano w „New­swe­eku”, ni­gdy nie miało miej­sca. Nie pozwo­li­ła­bym sobie na podobne zacho­wa­nie. Gdyby jed­nak tak się stało, reak­cja przy­szłej pre­mier byłaby zupeł­nie inna.

Nie wiem komu zale­żało na tym, by przed­sta­wić taką opo­wieść, ale wia­domo dla­czego to zro­bił.

Nie­po­ważny rzecz­nik, nie­po­ważna pre­mier. Taki miał powstać obraz Ewy Kopacz i jej oto­cze­nia. Ude­rzyć jed­nak przede wszyst­kim w Ewę Kopacz. O ile inten­cje poli­tyczne są w tym przy­padku cał­ko­wi­cie jasne, o tyle trudno zro­zu­mieć i zaak­cep­to­wać warsz­tat dzien­ni­ka­rza. Dla­czego nie zwe­ry­fi­ko­wał swo­ich infor­ma­cji? Dla­czego do mnie nie zadzwo­nił? Dla­czego o nic nie pytał? Pisał prze­cież o mnie dużo, a nawet bar­dzo dużo. Zawsze źle. Mało kiedy w opar­ciu o fakty. Dla­czego?

Do autora arty­kułu i jego tek­stów na mój temat będę jesz­cze wra­cać.

„PARKOWA”

War­szawa, 19 wrze­śnia 2014

Tego dnia po raz pierw­szy byłam na „Par­ko­wej”. Tak przy­jęło się mówić na poło­żony przy ulicy Bel­we­der­skiej obiekt rzą­dowy. Ofi­cjalna nazwa to Zespół Rezy­den­cjalny „Par­kowa”. Nawet dokład­nie nie wie­dzia­łam, czego mogę się spo­dzie­wać. Sama „Par­kowa” była mi znana, ale od zewnątrz. Przed bramą czę­sto usta­wiają się dzien­ni­ka­rze. Wtedy kiedy na tere­nie „Par­ko­wej” docho­dzi do spo­tkań, które mają zakoń­czyć się waż­nymi, poli­tycz­nymi usta­le­niami.

Spę­dzi­łam w ten spo­sób wiele dni pod­czas dyżu­rów repor­ter­skich, mię­dzy innymi 14 sierp­nia 2008 roku. Ówcze­sny mini­ster spraw zagra­nicz­nych Rado­sław Sikor­ski roz­ma­wiał wtedy z Joh­nem Roodem o roz­miesz­cze­niu w Pol­sce ele­men­tów ame­ry­kań­skiej tar­czy anty­ra­kie­to­wej. Z reali­za­cji tego pro­jektu zre­zy­gno­wał Barack Obama.

Przed kon­fe­ren­cją, pod­czas któ­rej miało dojść do pre­zen­ta­cji rządu Ewy Kopacz, wła­śnie na „Par­ko­wej” mieli spo­tkać się mini­stro­wie, by potem razem poje­chać na Poli­tech­nikę. Dodat­kowa infor­ma­cja o miej­scu spo­tka­nia była nastę­pu­jąca: „W 1”. Jak się oka­zało taką nomen­kla­turę przy­jęto na ozna­cze­nie obiek­tów poło­żo­nych na „Par­ko­wej”. Są to trzy sty­lowe wille. Jedna z nich jest prze­zna­czona dla pre­miera, dwie pozo­stałe to przede wszyst­kim miej­sca pracy. Na dole znaj­dują się duże pomiesz­cze­nia z zaple­czem kuchen­nym, na górze mniej­sze pokoje ze sprzę­tem kom­pu­te­ro­wym i prze­zna­czone na odpo­czy­nek.

Kiedy weszłam do „W 1” byli tam już pra­wie wszy­scy mini­stro­wie. Ja mia­łam się spo­tkać z Ewą Kopacz. Tak usta­li­ły­śmy poprzed­niego dnia wie­czo­rem. Mar­sza­łek nie była sama. Towa­rzy­szyły jej trzy osoby, z któ­rymi pod­jęła współ­pracę, kiedy stała się ofi­cjal­nym kan­dy­da­tem na sta­no­wi­sko pre­miera. To wła­śnie one uznały, że konieczna jest pre­zen­ta­cja rządu, że powinna być przy­go­to­wana w for­mie wyda­rze­nia, i jako miej­sce kon­fe­ren­cji wybrały Poli­tech­nikę War­szaw­ską. To one rów­nież przy­go­to­wały tekst wystą­pie­nia.

O tym, że Ewa Kopacz zde­cy­do­wała się na współ­pracę z nowymi oso­bami, wie­dzia­łam. Podob­nie pozo­stali człon­ko­wie gabi­netu poli­tycz­nego. Wie­dzie­li­śmy rów­nież kto wcho­dzi w skład „nowego zespołu”. Nie zna­li­śmy się jed­nak oso­bi­ście. Dopiero na „W1” zosta­li­śmy sobie przed­sta­wieni. Dokład­nie ja i Jolanta Gruszka, ponie­waż tylko my mia­ły­śmy tego dnia towa­rzy­szyć Ewie Kopacz.

To w pią­tek rano, na godzinę przed kon­fe­ren­cją na Poli­tech­nice pozna­łam tekst wystą­pie­nia. Mar­sza­łek spy­tała mnie o opi­nię. Zga­dza­łam się co do głów­nego prze­sła­nia, ale mia­łam pewne uwagi. Jedna z nich została przy­jęta bez zastrze­żeń. Pozo­stałe spo­wo­do­wały dys­ku­sję. Napię­cie rosło. Nie tylko dla­tego, że było coraz mniej czasu. Rów­nież ze względu na spo­sób, w jaki na sie­bie zare­ago­wały dwa „zespoły”. Oni czuli się oce­niani, a ja z kolei jak ktoś kto ma udo­wod­nić swoją przy­dat­ność. To spo­tka­nie było więc swego rodzaju egza­mi­nem. Dla wszyst­kich. Mocno stre­su­ją­cym. Dla­tego prze­ro­dziło się w rywa­li­za­cję o to, kto wie lepiej, kto jest więk­szym pro­fe­sjo­na­li­stą, kto jest bar­dziej prze­wi­du­jący? Itd., itd.

W pew­nym momen­cie poja­wiła się kwe­stia, czy pre­mier ma, czy nie ma odpo­wia­dać na pyta­nia dzien­ni­ka­rzy. Byłam tym zasko­czona. W moim prze­ko­na­niu wyda­rze­nie na Poli­tech­nice powinno spro­wa­dzać się wyłącz­nie do pre­zen­ta­cji rządu. Jed­nak „drugi zespół” był innego zda­nia. Nie zga­dza­łam się z tą opi­nią. Uwa­ża­łam, że należy ogra­ni­czyć się do wystą­pie­nia pre­mier i przed­sta­wie­nia rządu. Wycho­dzi­łam z zało­że­nia, że wtedy prze­kazy medialne będą zawie­rać tylko to, co zostało zapro­jek­to­wane jako budo­wa­nie wize­runku Ewy Kopacz w nowej roli. Poli­tyka, który posta­wił na idee: jed­no­ści, kom­pe­ten­cji, służby oby­wa­te­lom. Spo­sób pre­zen­ta­cji rządu i miej­sce, atmos­fera miały gwa­ran­to­wać jed­no­znaczny komu­ni­kat. Pol­ska ma nowe otwar­cie. Dzięki Ewie Kopacz i jej decy­zjom. Jeśli nato­miast dzien­ni­ka­rze będą mogli zada­wać pyta­nia, to damy mediom dodat­kową moż­li­wość: wyko­rzy­sta­nia do przy­go­to­wa­nia rela­cji oprócz pre­zen­ta­cji odpo­wie­dzi pre­mier. Uwa­ża­łam to za zupeł­nie nie­po­trzebne i obcią­żone ryzy­kiem. Jak zawsze, kiedy nie mamy na wszystko wpływu. A w tym przy­padku mie­li­śmy. Dla­czego z tego rezy­gno­wać? Nie widzia­łam powodu.

Choć byłam prze­ko­nana do wła­snych racji, ustą­pi­łam.

Potem zada­wa­łam sobie pyta­nie: dla­czego? Prze­cież nie myli­łam się w swo­ich decy­zjach. Gdyby i tym razem nale­żały do mnie, wyda­rze­nie na Poli­tech­nice mia­łoby inny prze­bieg. Powstałby inny prze­kaz. Dla­czego więc się pod­da­łam, nie zaufa­łam sobie do końca? Co się stało? Odpo­wiedź przy­szła dość szybko i była to bole­sna lek­cja. Skoro ktoś wziął na sie­bie odpo­wie­dzial­ność, ja poczu­łam się z niej zwol­niona. To był mój błąd. Dopóki jed­nak obcią­żał Ewę Kopacz nie mógł być powtó­rzony. Choćby stali za nim „inni”, a nie ja.

Ktoś może zadać pyta­nie: dla­czego nie wymie­niam z imie­nia i nazwi­ska osób, które wtedy współ­pra­co­wały z Ewą Kopacz? Uwa­żam, że nie mam do tego prawa. Zwłasz­cza że to nie było nasze ostat­nie spo­tka­nie. Pra­co­wa­li­śmy ze sobą wie­lo­krot­nie. Począt­kowa nie­chęć zamie­niła się, jeśli nie w sym­pa­tię, to w tole­ran­cję słu­żącą waż­niej­szej spra­wie niż for­so­wa­nie wła­snych racji. Gdyby te osoby chciały jed­nak o sobie powie­dzieć, zawsze mogą to zro­bić. Chcę też unik­nąć sytu­acji, w któ­rej sama znaj­do­wa­łam się wie­lo­krot­nie. Kiedy byłam rzecz­ni­kiem rządu, czę­sto o sobie czy­ta­łam. Wymie­niano mnie z imie­nia i nazwi­ska. Osoby, które słu­żyły za źró­dło infor­ma­cji (choć naj­czę­ściej były to opi­nie a czę­sto i kłam­stwa), pozo­sta­wały ano­ni­mowe. Poza tym ocena fak­tów zawsze będzie subiek­tywna, bo moja. Uczest­nicy opi­sy­wa­nych wyda­rzeń mają prawo do wła­snej. Przed­sta­wie­nie ich w spo­sób nie­ano­ni­mowy to prawo by im odbie­rało.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki