Duch śniegów - ebook

Motyw

Życie miłosne pantery śnieżnej, podobnie jak i tyrolskich instruktorek narciarskich, odgrywa się na tle białych krajobrazów. W lutym pantera wchodzi w okres godowy. Odziana w futro żyje w kryształowym blasku. Samce walczą, samice się oddają, pary się nawołują. Munier uprzedził, że jeśli chcemy ją zobaczyć, musimy zimą dotrzeć w góry na wysokość czterech lub pięciu tysięcy metrów. Spróbuję zrekompensować sobie trudy radością objawienia. Bernadette Soubirous użyła tej metody w grocie w Lourdes. Mała pasterka zapewne marzła w kolana, ale widok Dziewicy w aureoli wynagrodził jej wszystkie cierpienia.

„Pantera” – słowo dźwięczało jak klejnoty. Nie mieliśmy pewności, że na jakąś trafimy. Zasiadka jest loterią, czekając na zwierzęta, trzeba się liczyć z niepowodzeniem. Są ludzie, którzy nie mają zwierzętom tego za złe i znajdują przyjemność w oczekiwaniu. Trzeba jedynie podejść do sprawy filozoficznie i nie tracić nadziei. Niestety, to nie leży w moim charakterze. Ja chciałem koniecznie zobaczyć zwierzę, chociaż przez grzeczność się do tego nie przyznawałem.

Na panterę śnieżną zastawiają pułapki kłusownicy. To dodatkowy powód, żeby się wybrać w podróż. To tak, jakby odwiedzić kogoś cierpiącego.

Munier pokazał mi fotografie z wcześniejszych wypraw. Pantera łączy w sobie siłę i grację, jej futro lśni w promieniach światła, łapy rozszerzają się w spodki, przesadnie długi ogon służy za balans. Przystosowała się do życia w ekstremalnych warunkach i do wspinaczki po skałach. To duch gór, który zstąpił na ziemię, odwieczna jej mieszkanka wygnana na pustkowia przez ludzką zachłanność.

Pantera kojarzyła mi się z pewną kobietą, która już nigdy nigdzie ze mną nie pojedzie. To była leśna dziewczyna, królowa źródeł, przyjaciółka zwierząt. Kochałem ją i utraciłem. Dziecinnie i bez sensu wiązałem jej wspomnienie z tym niedostępnym zwierzęciem. Klasyczny objaw: świat przybiera formę istoty, której wam brak. Jeśli zobaczę panterę, potem powiem dziewczynie, że to ją spotkałem pewnego zimowego dnia na białym płaskowyżu. To było myślenie magiczne. Nie chciałem wydać się śmieszny i na razie nic nie mówiłem swoim towarzyszom. Ale wciąż mi to chodziło po głowie.

Był początek lutego. Chcąc mieć jak najlżejszy bagaż, nieopatrznie włożyłem na siebie cały ekwipunek wysokogórski. W arktycznej kurtce, chińskich wojskowych butach, model Długi Marsz, wsiadłem do podmiejskiej kolejki jadącej na lotnisko. Wśród pasażerów byli piękni afrykańscy nomadzi o smętnych obliczach i Mołdawianin wygrywający Brahmsa na akordeonie, ale to ja zwracałem uwagę swoim strojem, to ja wyglądałem egzotycznie.

Polecieliśmy. Definicja postępu (a więc smutku): w dziesięć godzin przebyć dystans, na którego pokonanie Marco Polo potrzebował czterech lat. Munier, człowiek światowy, w powietrzu dokonał prezentacji. Przywitałem się z towarzyszami, z którymi miałem spędzić miesiąc: Marie, narzeczoną Muniera, dziewczyną o sprężystej sylwetce, realizatorką filmów o zwierzętach, pasjonującą się dziką przyrodą i sportami szybkościowymi, oraz rozczochranym Léo o oczach dalekowidza i głębokim intelekcie, a co za tym idzie – milczkiem. Marie nakręciła film o wilku, kolejny o rysiu, czyli o zwierzętach zagrożonych wyginięciem. Teraz tematem filmu miały być jej dwie miłości: pantera i Munier. Dwa lata wcześniej Léo porzucił swój doktorat z filozofii i został adiutantem fotografa. W Tybecie Munier potrzebował kogoś, kto pomoże urządzić czatownie, zadba o sprzęt i o długie wieczory. Ja z powodu uszkodzonego kręgosłupa nie mogłem dźwigać ciężarów, nie znałem się ani na fotografii, ani na tropieniu zwierząt, nie wiedziałem więc, do czego mogę się przydać. Miałem tylko nie zostawać w tyle i nie kichnąć, kiedy pojawi się pantera. Dostałem Tybet na tacy. Jechałem na poszukiwanie tajemniczej bestii w towarzystwie najprzystojniejszego z artystów, ludzkiej wilczycy o oczach koloru lapis lazuli i zadumanego filozofa.

– Banda czworga to my – powiedziałem, kiedy samolot wylądował w Chinach.

Przynajmniej będę im dostarczał kalamburów.Centrum

Wylądowaliśmy na wschodzie Tybetu w prowincji Qinghai. Miasteczko Yushu, położone na wysokości trzech tysięcy sześciuset metrów, wystawia dziś ku niebu szarą zabudowę. W 2010 roku zmiotło je trzęsienie ziemi.

W niecałe dziesięć lat chińska machina o monstrualnej energii usunęła gruzy i niemal wszystko odbudowała. Ustawione pod sznurek lampy uliczne oświetlają rzędy idealnie gładkich betonowych bloków. Ciche samochody suną powoli po alejach jak po szachownicy. Miasto koszary pozwala sobie wyobrazić, jak będzie wyglądał świat w permanentnej budowie.

Trzy dni zajął nam przejazd samochodem przez wschodni Tybet. Naszym celem był łańcuch górski Kunlun na skraju płaskowyżu Czangtang. Munier znał tam stepy zamieszkane przez dzikie zwierzęta.

– Dojedziemy do arterii Golmud–Lhasa – powiedział mi w samolocie – a potem do miasteczka Budong Quan przy linii kolejowej.

– A co dalej?

– Przemieścimy się na zachód do stóp gór Kunlun aż do doliny jaków.

– To prawdziwa nazwa?

– Nie, moja.

Notowałem wszystko w swoich czarnych zeszytach. Musiałem obiecać Munierowi, że jeśli napiszę książkę, nie podam dokładnych nazw miejsc. Miały one swoje tajemnice. Gdybyśmy je wyjawili, przyszliby myśliwi i zrobili spustoszenie. Używaliśmy własnych poetyckich określeń geograficznych, zmyślonych, by zatrzeć ślady, lecz dość obrazowych, aby pozostały precyzyjne: „dolina wilków”, „jezioro tao”, „grota muflona”. Mam swoją mapę wspomnień Tybetu, nie tak precyzyjną jak w atlasie, lecz odwołującą się do marzeń, chroniącą ostoję zwierząt.

Jechaliśmy na północny zachód przez rozdzielone masywami rubieże. Przełęcz za przełęczą, garby oskubane przez stada na wysokości pięciu tysięcy metrów. Tu i ówdzie na płaszczyznach, po których hulał wicher, zima rozłożyła białe plamy. Firn ledwie zasłaniał nagie skały.

Z góry zapewne śledziły nas oczy drapieżników, ale w samochodzie kontempluje się jedynie swoje odbicie w szybie. Nie widziałem żywej duszy. Wiał potężny wiatr.

Powietrze pachniało metalem, jego surowość do niczego nie zachęcała. Ani do spacerów, ani do powrotu.

Rząd chiński wprowadził w życie swój dawny projekt przejęcia kontroli nad Tybetem. Pekin już nie prześladuje mnichów. Istnieje skuteczniejsza metoda niż przymus: rozwój humanitarny i zagospodarowanie przestrzeni. Państwo wprowadza udogodnienia, bunt wygasa. W razie niepokojów rządy się oburzają: „Jak to? Buntujecie się? Kiedy my budujemy szkoły?”. Lenin wypróbował metodę sto lat wcześniej ze swoją elektryfikacją kraju. Pekin wybrał tę strategię w latach osiemdziesiątych XX wieku. Logorea rewolucji ustąpiła miejsca logistyce. Cel był podobny: podporządkowanie sobie społeczeństwa.

Droga biegła nad strumieniami po nowiutkich mostach. Szczyty wieńczyły anteny telefoniczne.

Władza centralna mnoży budowy. Stary Tybet przecina nawet linia kolejowa prowadząca z północy na południe. Do Lhasy, miasta zamkniętego dla obcokrajowców aż do połowy XX wieku, jedzie się teraz z Pekinu czterdzieści godzin. Na tablicach wiszą portrety chińskiego prezydenta Xi Jinpinga. „Moi drodzy – zdawały się mówić slogany – przynoszę wam postęp, zamknijcie gęby!”. Jack London stwierdził już w 1902 roku: „Ktokolwiek karmi człowieka, jest jego panem”.

Mijaliśmy wioski kolonistów, gdzie w betonowych blokach mieszkają Chińczycy w ubraniach koloru khaki i Tybetańczycy w niebieskich drelichach, co potwierdza tezę, że nowoczesność jest zubożeniem przeszłości.

Tymczasem bogowie się wycofują, a razem z nimi zwierzęta. Czy zobaczymy rysia w dolinach, gdzie królują młoty pneumatyczne?

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------