Efektywność i ryzyko polskiego rynku funduszy inwestycyjnych w świetle zmian warunków funkcjonowania funduszy emerytalnych - ebook

Istotny wzrost długości życia i spadek dzietności spowodowały odwrócenie piramidy demograficznej w wielu krajach, w tym również w Polsce. Systemy emerytalne nie są zatem w stanie zagwarantować odpowiedniego poziomu życia w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej. Emerytury będą w przyszłości coraz niższe, a utrzymanie poziomu konsumpcji będzie wymagać coraz więcej dodatkowych środków. Konieczne jest więc indywidualne gromadzenie oszczędności na starość. Uświadomienie tego faktu w środowiskach wszystkich interesariuszy ma zasadnicze znaczenie dla bezpiecznej przyszłości starzejącego się społeczeństwa. Około 80% Polaków nie odkłada żadnych środków z przeznaczeniem na uzupełnienie emerytur, zaś dążenia państwa do zmiany tego stanu są daleko niewystarczające.

Kluczową rolę w indywidualnym oszczędzaniu długookresowym odgrywają instytucje zbiorowego inwestowania – fundusze inwestycyjne i emerytalne. Naturalne jest pytanie o wydajność zarządzania nimi i o ich efektywność inwestycyjną. Badaniami objęto otwarte fundusze emerytalne i szereg inwestycyjnych, implementujących zróżnicowane kompozycje portfeli, w ich działalności w latach 2009–2015. Postawiono pytania, czy zmiany zasad funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych miały wpływ na rynek funduszy inwestycyjnych w Polsce i czy deklarowane przez TFI polityki funduszy znajdują odzwierciedlenie w ich wynikach inwestycyjnych. Przeanalizowano także, czy otwarte fundusze emerytalne były dobrze zarządzane. Porównano efektywność inwestycyjną OFE i funduszy prowadzących podobną politykę lokaty kapitału i zarządzanych przez te same Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych i Emerytalnych. Ukazano również, jaka kompozycja portfeli instytucji zbiorowego inwestowania gwarantowała bezpieczeństwo oszczędności długookresowych.

Rozdział pierwszy stanowi wprowadzenie do ogólnych zagadnień omawianych w publikacji. W pozostałych trzech zamieszczono raporty z analiz empirycznych. Każdy zawiera prezentację metod wykorzystanych w badaniach. Istotną częścią książki są aneksy z wynikami obliczeń, będące podstawą analiz raportowanych w rozdziałach.

Monografia powstała m.in. w wyniku realizacji badań finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektu NCN 2013/09/B/HS4/00493 pt. „Analiza rynku otwartych funduszy emerytalnych na tle rynku otwartych funduszy inwestycyjnych funkcjonujących w Polsce”.

Wstęp 7

Rozdział I. Przegląd literatury i założenia badawcze 13

1.1. Oszczędności gospodarstw domowych 13

1.2. Rozwój instytucji zbiorowego inwestowania 23

1.2.1. Fundusze inwestycyjne w Polsce 24

1.2.2. Fundusze emerytalne jako element polskiego systemu emerytalnego 29

1.3. Efektywność informacyjna 33

1.4. Badania efektywności zarządzania funduszami inwestycyjnymi 35

1.5. Ocena efektywności inwestycyjnej instytucji zbiorowego inwestowania działających w Polsce 37

1.6. Założenia badawcze i opis danych wykorzystanych w badaniach empirycznych 40

Rozdział II. Analiza rozkładów stóp zwrotu funduszy inwestycyjnych 45

2.1. Zastosowane metody badawcze 45

2.2. Charakterystyka rozkładu stóp zwrotu funduszy stabilnego wzrostu 54

2.3. Porównanie stóp zwrotu i ryzyka funduszy stabilnego wzrostu i emerytalnych 72

2.4. Charakterystyka rozkładu stóp zwrotu funduszy zrównoważonych, akcyjnych i obligacji 77

2.5. Porównanie stóp zwrotu i ryzyka analizowanych funduszy inwestycyjnych 88

2.6. Analiza benchmarków 90

Rozdział III. Klasyczne modele wyceny i ich zastosowanie w analizie funduszy inwestycyjnych 95

3.1. Modele Sharpe’a i CAPM 96

3.2. Wyniki estymacji modeli oszacowanych dla funduszy inwestycyjnych stabilnego wzrostu 101

3.3. Porównanie parametrów modeli oszacowanych dla funduszy emerytalnych i inwestycyjnych stabilnego wzrostu 112

3.4. Wyniki estymacji modeli oszacowanych dla funduszy inwestycyjnych zrównoważonych, akcyjnych i obligacji 117

Rozdział IV. Ocena efektywności inwestycyjnej funduszy 127

4.1. Klasyczne mierniki efektywności inwestycyjnej 127

4.2. Wskaźniki efektywności funduszy stabilnego wzrostu 130

4.3. Porównanie mierników efektywności Sharpe’a i Treynora wyznaczonych dla funduszy stabilnego wzrostu i emerytalnych 138

4.4. Efektywność inwestycyjna funduszy zrównoważonych, akcyjnych i obligacji 142

4.5. Porównanie efektywności funduszy zarządzanych przez to samo Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych i Emerytalnych 153

4.6. Porównanie efektywności funduszy stabilnego wzrostu i emerytalnych z funduszami zrównoważonymi i akcyjnymi 158

Zakończenie 169

Literatura 173

Spis tabel 183

Spis rysunków 191

Aneks A. Podstawowe parametry opisowe stóp zwrotu analizowanych instrumentów 193

Aneks B. Oszacowane modele Sharpe’a i CAPM na podstawie jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych stabilnego wzrostu 213

Aneks C. Modele Sharpe’a i CAPM oszacowane dla wybranych funduszy inwestycyjnych zrównoważonych, akcji i obligacji 319

Aneks D. Mierniki efektywności inwestycyjnej wyznaczone dla analizowanych funduszy inwestycyjnych 343