Globalna nauka, globalni naukowcy - ebook

PODZIĘKOWANIA

Po raz kolejny jestem niezwykle wdzięczny osobom i instytucjom, polskim i zagranicznym, bez których niniejsza książka by nie powstała. Serdecznie dziękuję za udzielone wsparcie najważniejszym polskim i międzynarodowym sponsorom moich badań naukowych w ostatnich latach (Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a następnie Ministerstwu Edukacji i Nauki, Narodowemu Centrum Nauki, Komisji Europejskiej, Europejskiej Fundacji na Rzecz Nauki, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej i Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju). Chciałbym bardzo gorąco podziękować Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: warunkiem powodzenia w nauce jest zawsze otwartość macierzystej uczelni, obok hojności finansujących badania instytucji i życzliwości współpracowników i partnerów w badaniach.

Jestem wdzięczny wszystkim osobom, z którymi w ostatnich latach współpracowałem, dla których pisałem artykuły i rozdziały w książkach i u których występowałem z zaproszonymi wykładami i seminariami. Realizowane przeze mnie projekty badawcze pośrednio doprowadziły do napisania prezentowanej książki. Jestem wdzięczny redaktorom i recenzentom czasopism, w których ukazywały się jej fragmenty, i kilkudziesięciu partnerom we wspólnych międzynarodowych projektach badawczych, organizatorom wspólnych warsztatów, seminariów i konferencji naukowych, kilkudziesięciu ministrom, rektorom i dziekanom z kilkunastu krajów oraz polskim ministrom, wiceministrom, rektorom i prorektorom, z którymi miałem ogromną przyjemność współpracować w ostatnich latach.

Od czasu wydania poprzedniej książki Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji (2015) występowałem publicznie około 100 razy w kilkunastu krajach i w Polsce, w tym 20 razy w zeszłym roku. Bardzo dużo nauczyły mnie te publiczne prezentacje własnych pomysłów: miałem dużo szczęścia do gospodarzy tych spotkań, słuchaczy i dyskutantów. Najbardziej wymagające były z pewnością duże, plenarne wystąpienia, ale niezwykle cenne, zwłaszcza w ostatnim roku, były również zaproszone wykłady i seminaria tematyczne.

Wyjątkowo ważny był dla mnie poprzedni rok, kiedy kończyłem prezentowaną książkę. I tak jestem ogromnie wdzięczny za możliwość wystąpienia i dyskusji w 2021 r. w Dżeddzie w Arabii Saudyjskiej na King Abdulaziz University na IREG 2021 Conference (z prezentacją „The dynamics of global science and new tensions in academic knowledge production”); na Uniwersytecie Harvarda, w Mahindra Humanities Center (z prezentacją „The changing academic profession and the stratifying role of research”); w Pekinie na Peking University (prowadząc indywidualne seminarium „The globalization of science: Implications for higher education research”); na Uniwersytecie w Oslo (prowadząc indywidualne seminarium „The academic profession in the era of global collaborative science”); w Londynie na Times Higher Education New Universities Summit 2021 (z prezentacją na sesji „Has the pandemic shifted the research culture for young universities”); na University of Toledo, w Russel Center, Judith Herb College of Education (prowadząc indywidualne seminarium „The changing academic profession within the changing science system: Poland from global comparative perspectives (1989–2020)”); na Uniwersytecie w Oxfordzie, w Centre for Global Higher Education (CGHE) (prowadząc indywidualne seminarium „The globalization of science: The increasing power of individual scientists?”); na Uniwersytecie w Hongkongu, w Comparative Education Research Centre (CERC) (prowadząc indywidualne seminarium „Research collaboration and innovations: Who makes strategic decisions in science and scholarship?”); w Brukseli na konferencji European University Association 2021 EUA Annual Conference (w ramach panelu „Recognition and rewards of academic career profiles”).

Ponadto wystąpiłem w Caracas w Wenezueli, w UNESCO International Institute for Higher Education in Latin America and the Caribbean (IESALC) (prezentując pracę „Higher education in 2050: High participation and vertical stratification”); ponownie wystąpiłem na Uniwersytecie w Oxfordzie, w Centre for Global Higher Education (CGHE) (prowadząc indywidualne seminarium „Elite journals, publishing as prestige-generation, and implications for academic careers”); na Uniwersytecie w Luxemburgu, otwierając serię wykładów „Science of science in the spotlight” (i prowadząc indywidualne seminarium „Inequalities in science: A study of major collaboration types”); i jeszcze raz na Uniwersytecie w Oxfordzie, w Centre for Global Higher Education (CGHE) (prowadząc indywidualne seminarium „Man-woman collaboration patterns in science: A study of 25,000 university professors”); oraz w Waszyngtonie na seminarium Banku Światowego (prezentując pracę „Establishing world-class universities in Poland: Challenges and opportunities”).

Sporo zawdzięczam również dyskusjom powadzonym w ostatnich miesiącach w ramach zaproszonych wykładów na Uniwersytecie Stanforda (w METRICS Meta-Research Innovation Center, “Research productivity from a longitudinal perspective: once highly productive, always highly productive?”); na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (Goldman School of Public Policy, Center for Studies in Higher Education. “Big Data and academic profession studies: advantages and limitations”); ponownie dwukrotnie na Uniwersytecie w Oxfordzie (we wspominanym już CGHE, “Once highly productive, always highly productive”? Research productivity from a life-cycle perspective” oraz “Academic profession studies: what we gain and what we lose by using Big Data”); na Uniwersytecie w Lugano (“The changing demographics of the global academic workforce: aging, expansion, and sex differences in science across the OECD countries, 1990-2020”); oraz na Uniwersytecie w Aarhus (w ramach serii Science Studies Colloquium, “Man-woman collaboration and academic careers: a study of 25,000 university professors”) i w Banku Światowym w Waszyngtonie (prezentując pracę “A comparative overview of trends in payment and performance in academic careers / professoriate”).

Tym zagranicznym prezentacjom moich idei w 2021 r. towarzyszyło także kilka polskich wykładów plenarnych i poprowadzonych paneli dyskusyjnych na konferencjach naukowych w tym samym roku, w tym na konferencji zorganizowanej przez IAS na UAM w Poznaniu („Uczelnie badawcze 2021–2031. Finansowanie, umiędzynarodowienie i zarządzanie”), na konferencji LUMEN 2021 organizowanej przez PCG Akademia i Fundację Rektorów Polskich oraz na konferencji „Polskie uczelnie w światowej perspektywie” organizowanej przez KRASP i Fundację „Perspektywy”. Część pomysłów zaprezentowałem również na wykładzie plenarnym “Global science, global scientists: Big Data and understanding the academic enterprise in the digital age” na Uniwersytecie Warszawskim na „IREG 2022 Conference: Academic Rankings at the Crossroads”.

Miałem ogromną przyjemność prezentować idee tej książki i jej poszczególnych rozdziałów również w poprzednich latach na dużych plenarnych wystąpieniach: jako „The deeply divided academic profession, or multi-level policy implications of social stratification in higher education” na Central European Higher Education Cooperation Conference w Budapeszcie w 2019 r.; jako „Patterns of social stratification in science” na SRHE Annnual Research Conference 2018, dla Society for Research into Higher Education w Celtic Manor, Newport; jako „International research collaboration: The European evidence and policy implications”, na EFC (European Foundation Center) Research Forum Conference w 2018 r. w Hanowerze; jako „Internationalists and locals in research: Lessons from international comparative academic profession studies” w Keele University w 2018 r.; jako „Competition, measurability, and comparability in science as a challenge to the Polish science system” w Warszawie – Gala Speech na konferencji LUMEN 2017; i jako „The growing social stratification in European universities: research productivity and collaboration as key change drivers?” na Central European Higher Education Cooperation Conference w Budapeszcie w 2016 r. Oprócz gościnnych wykładów plenarnych pomysły z tej książki testowałem również na międzynarodowych konferencjach naukowych i zaproszonych seminariach (w Strasburgu, Wuppertalu, Berlinie, Lizbonie, Cambridge, Moskwie, Rzymie, Kassel, Seulu, Londynie i Aveiro).

Występowałem również około 30 razy na zaproszenie, najczęściej indywidualne, a czasem w panelach, na wielu polskich uczelniach, m.in. na UW, UJ, PG, SGH, UEWr, UEK, UAM oraz dla MNiSW, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, FRP/KRASP, FNP, na czterech dorocznych zjazdach dziekanów chemii, dziekanów biologii, szkołach letnich, seminariach i wykładach prowadzonych dla Komitetów PAN (Naukoznawstwa i Nauk Politycznych), dorocznych konferencjach LUMEN i spotkaniach Kongresu Nauki Polskiej ramach dyskusji o Ustawie 2.0. Sześciokrotnie występowałem również na − organizowanych na UAM w Poznaniu przez kierowane przeze mnie Centrum Studiów nad Polityką Publiczną − Ogólnopolskich Konferencjach Badaczy Szkolnictwa Wyższego, które – razem z pismem „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” – niezwykle miło wspominam.

Szeroko zakrojone, interdyscyplinarne badania naukowe prowadzone równolegle w ramach kilku projektów badawczych wymagają dużej życzliwości władz uniwersytetu. Pragnę serdecznie podziękować za pełne wsparcie Ich Magnificencjom Rektorom UAM: poprzedniemu, Panu Profesorowi Andrzejowi Lesickiemu oraz aktualnemu, Pani Profesor Bogumile Kaniewskiej; dziękuję również serdecznie prorektorowi UAM (ds. nauki i współpracy międzynarodowej) poprzedniej kadencji, Panu Profesorowi Ryszardowi Naskręckiemu; dziekanom Wydziału Nauk Społecznych: Panu Profesorowi Zbigniewowi Drozdowiczowi i Panu Profesorowi Jackowi Sójce, oraz dyrektorowi Instytutu Filozofii, a następnie dziekanowi Wydziału Filozoficznego, w którym jestem ulokowany, Panu Profesorowi Romanowi Kubickiemu. Bez ich silnego, koleżeńskiego wsparcia powstanie tej książki byłoby bardzo skomplikowane. Niezwykle przydatna okazała się również moja praca w ramach projektu IDUB („Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”) w doskonałym towarzystwie koleżanek i kolegów z Komitetu Sterującego projektu i jego Zarządu.

Jestem również ogromnie wdzięczny Panu Magistrowi Łukaszowi Szymuli, znakomitemu doktorantowi w Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM i na Wydziale Informatyki UAM, za nieustanną, fenomenalną pracę z dużymi danymi. Funkcjonowanie w kilku projektach badawczych nie byłoby możliwe bez fantastycznego wsparcia logistycznego, które zawdzięczam Panu Doktorowi Marcinowi Byczyńskiemu, sekretarzowi Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM, a od niedawna sekretarzowi kierowanego przeze mnie Institute for Advanced Studies in Social Science and Humanities (IAS) na UAM. I na koniec chciałbym wyrazić ogromną wdzięczność Panu Doktorowi Wojciechowi Roszce z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, z którym mam ogromne szczęście ściśle współpracować od ponad dekady, we wszystkich najważniejszych projektach. Panie Wojtku, brakuje mi słów do wyrażenia wdzięczności za naszą współpracę, jestem Pana dłużnikiem. Jestem dłużnikiem również w sensie praktycznym: pierwsze, skrócone, angielskie wersje czterech ważnych rozdziałów tej książki zostały napisane wspólnie (rozdziały 8–11), z czego dwie ukazały się już drukiem , a dwie znajdują się w recenzjach wydawniczych. Jestem niezwykle wdzięczny za zgodę na możliwość ich dalszego poszerzenia i zamieszczenia ich polskich wersji w tej książce. Jestem również ogromnie wdzięczny za wsparcie udzielane przez moich wspaniałych opiekunów z Wydawnictwa Naukowego PWN przez niemal rok, w okresie powstawania tej pracy w aktualnej formie. W szczególności serdecznie dziękuję trzem osobom, z którymi miałem bezpośredni kontakt: Paniom Dorocie Siudowskiej-Mieszkowskiej, Renacie Ziółkowskiej i Ewie Adamskiej.

Jednak najbardziej gorąco dziękuję moim najbliższym: Krysi i Natalii, którym ta książka jest dedykowana! Krysiu, Twoja bezwarunkowa miłość, na którą pewnie nie zasługuję, od 33 lat daje mi szczęście i dodaje skrzydeł. Bardzo Ci za wszystko dziękuję! Bez Ciebie nic – z Tobą wszystko! Natalko, między kolejnymi książkami, nie wiadomo kiedy, z nastolatki stałaś się dorosłym, cudownym, wartościowym człowiekiem.

Dziękuję zarazem za wsparcie udzielone w ramach grantu Dialog 0022/DLG/019/10 (2019–2021), w ramach którego ta książka powstała.PRZYPISY

W książce odwołujemy się do „szkolnictwa wyższego”, „uczelni” i „uniwersytetów”, nie wprowadzając ważnych (w polskim kontekście) formalnych rozróżnień. Określenia te bez dalszych szczegółowych odniesień dotyczą instytucji „publicznych”. Nie stosujemy polskiego podziału na sektor „publiczny” i „niepubliczny”, ale posługujemy się międzynarodową opozycją sektora „publicznego” i „prywatnego”. Podobnie w różnych kontekstach piszemy wymiennie o „naukowcach”, „badaczach”, „kadrze akademickiej” i „profesji akademickiej”.