Górski. Wygramy my albo oni - ebook

17. Parada

W piątek pierwszego września Kazimierz idzie na stadion RKS-u. Chce potrenować, bo w niedzielę zaczyna się runda jesienna ligi. Po murawie biega tylko kilku zawodników, najmłodszych w drużynie. To ci, którzy jeszcze nie pracują. Do pracujących ma też wkrótce dołączyć Górski. Tamten trening zapamięta tak:

„Wymieniliśmy kilka słów, gdy wtem doszedł do nas wpierw odległy, potem narastający warkot. Dostrzegliśmy też samoloty, leciały jak na paradzie podczas świąt państwowych, którą nieraz miałem okazję podziwiać”¹.

Któryś z kolegów komentuje: „Spójrzcie, co za gala, ale też się pięknie prezentują nasze maszyny”².

„Nasze maszyny” okazują się samolotami Luftwaffe. Chwilę potem spadają bomby. Są wybuchy, słupy dymu, ale młodzi piłkarze RKS-u wciąż wierzą, że to tylko ćwiczenia. Nalot Luftwaffe niszczy fabrykę wódek Baczewskiego, cerkiew Świętego Ducha, Dworzec Główny i budynki przy ulicy Gródeckiej. Dom Górskich pozostaje nienaruszony.

Po latach Kazimierz opowie, że w tamtych dniach wraz z kolegami udał się do komendy uzupełnień. Idą przez miasto obwieszone afiszami ze zdjęciem marszałka Rydza-Śmigłego. Chcą iść do wojska. Ale chętnych są setki, tysiące. W komendzie słyszą, że brakuje broni, za mało jest mundurów. Mają wracać do domu i czekać. Kazimierz jest rozczarowany.

Andrzej Franaszek w biografii o trzy lata młodszego od Górskiego Zbigniewa Herberta pisze: „większość jego rówieśników była wówczas przekonana, że rozpoczyna się nie horror, ale raczej romantyczna przygoda, przypominająca życiorysy dziadków powstańców, i że na rogatkach Lwowa pojawią się wkrótce czołgi sojuszników”³.

Mylili się. Zaczyna brakować jedzenia. Już pod koniec roku większość lwowian żywi się cebulą i plackami ziemniaczanymi. W sklepach nie ma cukru, mleka ani masła. Mięso kosztuje kilka razy tyle co wcześniej. Po kilku miesiącach będzie brakowało też chleba.

O tym, co oznacza wojna, Kazimierz przekonuje się, gdy na ochotnika zgłasza się do akcji ratunkowej. Wyciąga pasażerów ze zbombardowanego pociągu na przedmieściach Lwowa i nie może uwierzyć:

„Spiętrzone na szynach wagony wokół wykolejonej lokomotywy, pełno szkła i ludzkiego dobytku, a wszędzie krew, zabici i ranni, wśród lęku i przeraźliwego lamentu. Nie wiadomo było, od czego zacząć, kogo ratować. Najbardziej wstrząsające wrażenie zrobiło na mnie martwe dziecko. Pocisk rozorał mu twarz, z której została krwawa miazga. Zrobiło mi się słabo, ogarnęły mnie mdłości. Pozbierałem się jakoś, słysząc nawoływania wojskowego sanitariusza”⁴.

Do Lwowa najpierw przybywają oddziały niemieckie, po kilku dniach bolszewickie. Miasto nawet się nie broni. Dwudziestego drugiego września generał Władysław Langner poddaje je Rosjanom. Herbert po latach będzie opowiadał: „wydawało się, że państwo polskie jest państwem potężnym i że należy dążyć do założenia kolonii . Natomiast załamanie armii polskiej, szeregi żołnierzy idących do obozu, które widziałem, to były dla mnie rzeczy wstrząsające, to był koniec mojego Rzymu”⁵.

_Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej_

1 Kazimierz Górski, _Pół wieku z piłką_, współpr. Andrzej Konieczny, Warszawa 1985, s. 46.

2 Tamże, s. 47.

3 Andrzej Franaszek, _Herbert. Biografia_, t. 1: _Niepokój_, Kraków 2018, s. 117.

4 Kazimierz Górski, _Pół wieku z piłką_, dz. cyt., s. 46.

5 Zbigniew Herbert, _Herbert nieznany. Rozmowy_, oprac. Henryk Citko, Warszawa 2008, s. 77.