Integracja sensoryczna na co dzień - ebook

Przedmowa

Integracja sensoryczna, w popularnym skrócie określana jako SI, jest procesem przetwarzania w mózgu informacji odbieranych przez zmysły z naszego ciała oraz otoczenia w celu wykorzystania ich w codziennym życiu.

Nieprawidłowości tego procesu objawiają się występowaniem specyficznych problemów i nazywane są zaburzeniami procesów integracji sensorycznej. W najczystszej postaci występują u dzieci z prawidłowym rozwojem intelektualnym, w innych przypadkach są zaburzeniami współistniejącymi.

Zgodnie z obowiązującą nomenklaturą medyczną obecnie prawidłową nazwą tych zaburzeń jest: zaburzenie regulacji procesów sensorycznych (regulation disorders of sensory processing, RDSP).

Dzieci z tymi zaburzeniami wymagają specjalnej pomocy, między innymi postępowania nazywanego terapią zaburzeń procesów integracji sensorycznej, czyli terapii SI.

Od kilkunastu lat w naszym kraju obserwuje się stały wzrost rozpoznawania takich zaburzeń u dzieci, a w związku z tym zwiększające się zainteresowanie terapią SI.

Dzieci z tego rodzaju problemami były zawsze. Wraz z postępem wiedzy rozszerzała się diagnostyka i zmieniało nazewnictwo. Wyróżniano kolejno: niezręczność ruchową (clumsiness), minimalne zaburzenia czynności mózgu (minimal brain damage, MBD), rozwojową dyspraksję (developmental dyspraxia) oraz rozwojowe zaburzenie koordynacji (developmental coordination disorder, DCD). Specyficzną grupę stanowią dzieci z zaburzeniami regulacji procesów sensorycznych.

Wielu specjalistów opracowywało różnego rodzaju sposoby postępowania mające na celu wspieranie rozwoju tych dzieci i zmniejszanie występujących u nich problemów. Najlepszym przykładem jest szeroko stosowana na zachodzie Europy kinezyterapia psychomotoryczna (w krajach francuskojęzycznych) lub psychomotoryka (w krajach niemieckojęzycznych). Rezultaty ich stosowania są zachęcające.

Pod względem naukowym najdokładniej problem zaburzeń w integracji procesów sensorycznych został przebadany i opracowany przez amerykańską psycholog i terapeutkę zajęciową dr Jean Ayres. Oprócz naukowych, neurofizjologicznych podstaw teoretycznych Ayres opracowała testy do badania rozwoju procesów integracji sensorycznej (Kliniczna obserwacja i Testy południowokalifornijskie). Opracowała również sposoby leczenia, czyli terapię tych zaburzeń – terapię SI.

Wiedza o takim sposobie postępowania dotarła do naszego kraju na początku lat 90. ubiegłego wieku, kiedy to na zaproszenie terapeutów metody NDT-Bobath przyjechała pani Violet Maas – jedna z pierwszych asystentek dr Jean Ayres i jej bliska współpracownica.

Systematyczne przyjazdy Violet Maas i prowadzone przez nią kursy, szkolenia i warsztaty praktycznych umiejętności trwały10 lat. Dzięki pracy Violet Maas, kontynuowanej przez jej uczniów, mamy obecnie w Polsce wielu dobrze wykształconych instruktorów i terapeutów SI, a także Podyplomowe Studium Teorii Integracji Sensorycznej w diagnozie i terapii dzieci z dysfunkcjami rozwojowymi. W coraz dalszych miejscach naszego kraju dzieci mają możliwość otrzymania fachowej pomocy.

Pragniemy gorąco podziękować Violet Maas za przekazaną nam wiedzę, trud w to włożony, systematyczne konsultacje i porady oraz dostarczanie nam aktualnych materiałów, a także wskazówek do pracy.

Trzeba jednak zaznaczyć, że ten rodzaj terapii, mimo jej niezwykłej popularności, nie jest jedyną skuteczną terapią i sposobem likwidacji wszystkich zaburzeń. Jest rzeczywiście przydatna i skuteczna, zwłaszcza w klasycznych postaciach zaburzeń integracji sensorycznej, wtedy gdy rozpoczyna się odpowiednio wcześnie. W tych przypadkach skuteczność jej została potwierdzona naukowo. W innych rodzajach zaburzeń, takich jak zespół deficytu uwagi (attention deficit disorder, ADD) lub zespół deficytu uwagi z nadruchliwością (attention deficit hyperactivity disorder, ADHD), upośledzenie umysłowe, autyzm oraz genetycznie uwarunkowanych zespołach może być tylko terapią wspomagającą w leczeniu podstawowego schorzenia.

Doceniając wagę prezentowanego zagadnienia w niniejszej publikacji, dzielimy się wiedzą popartą własnymi doświadczeniami. Przedstawiamy w niej podstawowe informacje o funkcjonowaniu naszych zmysłów, ich dojrzewaniu i procesie integracji oraz proste ćwiczenia, które z powodzeniem można wykonywać, opiekując się dzieckiem w domu. Z przedstawianych propozycji rodzice i opiekunowie mogą wybierać pojedyncze ćwiczenia bądź układać takie zestawy, jakie są potrzebne i możliwe do wykonania. Bardzo wskazaną formą są ćwiczenia rytmiczne, ćwiczenia ze śpiewem lub muzyką, które dzieci bardzo lubią i które przynoszą wspaniałe rezultaty. Takie propozycje przedstawiamy również. Proponujemy równoczesne z ćwiczeniami zapoznawanie dzieci z najpiękniejszymi utworami instrumentalnymi świata skomponowanymi przez wybitnych kompozytorów. Takie ćwiczenia mogą wpłynąć na rozwój zainteresowań muzycznych dzieci i być pomocne w zmniejszaniu ich problemów rozwojowych.

Składamy podziękowanie pani Violet Maas i mamy nadzieję, że publikacja będzie przydatna zarówno dzieciom, jak i ich rodzicom oraz opiekunom.

Autorki