Jak walczyć na szpady? Metoda „Fantastycznej Czwórki” - ebook

***

Droga Czytelniczko, drogi Czytelniku

Oddajemy w wasze ręce polskie wydanie książki trenera, szpadzisty Clémenta SCHREPFERA Jak walczyć na szpady? Metoda „Fantastycznej Czwórki”. Książka Clementa jest nietypowa ze względu na nowatorskie, ciekawe podejście do tematu. Nie jest to podręcznik nauczania techniki czy taktyki szermierki w tradycyjnym rozumieniu, choć podstawowe wiadomości na ten temat autor zawarł w niej również. Przede wszystkim jest to propozycja objaśnienia czytelnikom–zawodnikom, trenerom i wszystkim zainteresowanym, pomysłu autora na prowadzenie sportowych pojedynków na szpady. Począwszy od przygotowania do walk od strony motorycznej, umiejętności technicznych, przygotowania mentalnego, po prowadzenie, obserwację i analizę walk zarówno własnych jak i innych zawodników – potencjalnych przeciwników, Schrepfer przedstawia swoją metodę „Fantastycznej Czwórki” i jestem przekonany, że po lekturze tej książki będzie Wam łatwiej zrozumieć, walczyć i ewentualnie uczyć innych świadomego prowadzenia walki na szpady aż do zwycięstwa.

Jest to jednocześnie pierwszy tom z nowej, właśnie rozpoczynającej się serii wydawniczej „Szermierka. Sztuka i sport”, wydawnictwa UNIVERSITAS z Krakowa. Po raz pierwszy w historii naszego pięknego sportu, mamy w Polsce szansę na zapoznanie się z polską i zagraniczną literaturą szermierczą w tak szerokim zakresie. Planowana tematyka publikacji w ramach serii to: książki dotyczące metodologii procesu treningu szermierza, w tym tłumaczenia nowości z różnych krajów; wznowienia lub nawet pierwsze wydania zapomnianych traktatów szermierczych wydawanych w dawnej Polsce; książki popularyzujące tę piękną choć trudną w zrozumieniu dziedzinę sportu; oraz książki o charakterze pamiętników, dzienników czy wspomnień ciekawych postaci z historii szermierki polskiej.

dr Michał Morys

redaktor serii „Szermierka. Sztuka i sport”***

Książka, którą Wydawnictwo UNIVERSITAS oddaje właśnie do rąk Czytelnika, jest ważna nie tylko ze względu na jej treść dotyczącą walk na szpady, ale także z powodu lekkiej i przystępnej dla wszystkich formy, w jakiej autor opisał skomplikowane zasady rządzące uprawianiem szermierki i posługiwaniem się sportową białą bronią. Daje to nadzieję, że książka ta spotka się z szerokim zainteresowaniem nie tylko wśród samych szermierzy i ludzi związanych ze światkiem szermierczym, ale też osób, które jeszcze nie wiedzą, że może to być sport ich życia. Bo przecież szermierka jest naprawdę piękną i elegancką dyscypliną sportu, wprawdzie niezwykle wymagającą, ale zarazem dającą ogromną satysfakcję i radość z jej uprawiania. Taka przystępna forma popularyzacji szermierki pomoże także przyciągnąć do tego sportu przyszłych adeptów, zachęci dzieci i młodzież, żeby spróbować swoich sił na planszy oraz zachęci rodziców przyszłych mistrzów olimpijskich, aby stali się sprzymierzeńcami szermierki.

Książka stanowi podsumowanie ponaddwudziestoletnich doświadczeń jej autora Clémenta Schrepfera, związanych z czynnym uprawianiem przez niego sportowej szermierki. Zdobyta przez lata wiedza teoretyczna i praktyczna doprowadziła go do stworzenia listy obejmującej tylko lub aż 20 punktów dotyczących zasad treningu i walki na zawodach. Potem – jak stwierdził w jednym z wywiadów w brytyjskim czasopiśmie szermierczym The Sword – przez dziesięć lat skracał tę listę do 4 najważniejszych punktów, które nazwał właśnie „Fantastyczną Czwórką” i które tak oryginalnie opisał. Nie wypada oczywiście zdradzać treści tych punktów, żeby wzmocnić ciekawość Czytelnika, ale warto dodać, iż opisywane zasady znajdują zastosowanie w ciągu całego życia szermierza, od chwili stawiania pierwszych kroków szermierczych, przez wyczynowe uprawianie tej dyscypliny, a kończąc na karierze weteranów, którzy walczą mniej dla medali, a bardziej dla przyjemności. Co więcej, Clément Schrepfer zdaje się sugerować, że te zasady mają walor uniwersalny, gdyż mogą być z sukcesem wykorzystywane również w innych sportach, w których głównym celem sportowca powinno być dążenie do zwycięstwa i przełamywanie własnych słabości. Przy czym autor nie tyle koncentruje się na zawiłościach techniki szermierczej (a – jak można się spodziewać – jest ona skomplikowana i wymaga perfekcji), ile bardziej na podejściu taktycznym, na tłumaczeniu, dlaczego na treningu i zawodach należy postępować w proponowany przez niego sposób. Jeśli na przykład opisuje postawę szermierczą, która osobom niewtajemniczonym lub szermierczym żółtodziobom może się wydawać trudna lub wręcz dziwaczna, to od razu tłumaczy, jaki jest cel takiego działania i dlaczego taką właśnie postawę należy przyjąć. Podejście takie sam autor nazwał wyjaśniającym i dydaktycznym, bo jak z humorem napisał: „nie jesteśmy stadem baranów i jeżeli coś robimy, to warto wiedzieć, w jakim celu. Nawet (a zwłaszcza) w szermierce”. Radzi też, żeby jeść raczej suszone owoce zamiast batoników czekoladowych i pełne ziarna zamiast hot dogów. A poważniej: pokazuje, jak wiele czynników składa się na codzienne życie zawodników uprawiających szermierkę i od czego zależy osiągnięcie sukcesu właściwie w każdej dyscyplinie sportu.

Jednak książka ta jest wyjątkowa z jeszcze jednego powodu. Zapowiada bowiem powstanie całej serii publikacji o szermierce, jej historii w Polsce i na świecie, o znanych zawodnikach i fechtmistrzach, wreszcie o sztuce władania białą bronią. Na pierwszy ogień idzie książka, która odniosła ogromny sukces wydawniczy w ojczyźnie jej autora – we Francji, gdzie została uznana w 2015 roku za najlepiej sprzedającą się pozycję wydawniczą o szermierce. A trzeba pamiętać, że jest to kraj nie bez powodu nazywany kolebką walk na szpady, o ogromnych tradycjach i sukcesach medalowych w tej dyscyplinie. W planach wydawniczych są jeszcze kolejne pozycje, w tym dotyczące również polskiej szermierki i wybitnych polskich zawodniczek i zawodników, a także innych, poza szpadą, broni: szabli czy floretu.

Jest więc oczywiste, że Polski Związek Szermierczy wspiera w całej pełni te plany wydawnicze i będzie sekundował powstaniu następnych książek o szermierce. Nie tylko dlatego, że sprzyjają one popularyzacji naszego sportu i zachęcą więcej osób do jego uprawiania, ale może głównie z tego powodu, że pozwolą na pokazanie piękna tej dyscypliny niejako „od środka” oraz przybliżą różne zawiłości techniki i taktyki szermierczej. Będzie to piękne otwarcie następnego stulecia polskiej szermierki, która niedawno obchodziła jubileusz powstania we Lwowie w 1922 roku Polskiego Związku Szermierczego i od tego czasu obrosła legendą wielu sukcesów i medali polskich szermierzy na planszach całego świata.

Tadeusz Tomaszewski

Prezes Polskiego Związku Szermierczego***

Książka, którą trzymasz w ręku, to pierwsza pozycja serii wydawniczej poświęconej szermierce. Lektura tego i kolejnych tomów serii pozwoli Ci lepiej zrozumieć filozofię tej dyscypliny i poznać zasady sportowej rywalizacji na planszy, określanej często mianem szlachetnej sztuki władania białą bronią.

Szermierka, dawniej zwana fechtunkiem, od 1894 roku jest związana z ruchem olimpijskim. To jedna z pięciu dyscyplin sportowych, które były obecne na wszystkich igrzyskach nowożytnych. Polscy szermierze dobrymi wynikami ugruntowali swoją wysoką pozycję na arenie międzynarodowej. Złoty, srebrny medal, Mazurek Dąbrowskiego, radość i łzy wzruszenia, nieodzownie łączą się z naszymi sukcesami.

Fantastyczna Czwórka to nie tylko prosty opis specyficznych technik szermierczych stosowanych w czasie walki, ale coś znacznie więcej. Książka ta jest analizą wzajemnych powiązań rozumu ze sprawnością fizyczną. Sprzężenie indywidualnych zdolności umysłu z wyćwiczonymi do perfekcji na treningu schematami zasłon, ripost, trafień, stanowi – zdaniem autora – podstawę harmonijnego przygotowania zawodnika do osiągnięcia sukcesu w sporcie wyczynowym.

Magia szermierki jest wielka. Tym, którzy ją uprawiają, daje niezapomniane wrażenia i siłę. Uczy pokory i wytrwałości w dążeniu do celu. Pomaga podnieść się po porażce. Jej fenomenem jest to, że przesuwa bariery aktywności fizycznej, łamiąc stereotyp, jakoby sport był tylko dla ludzi młodych. Przez plansze przewijają się całe pokolenia. Trenują małe dzieci, startują dorośli, walczą weterani.

Piękno szermierki polega również na tym, że każdy odnajduje w niej coś innego dla siebie, wszystkim zaś daje jednocześnie szansę na osiągnięcie sportowego stylu życia.

Stowarzyszenie Polskich Weteranów Szermierki poleca nową serię wydawnictwa UNIVERSITAS trenerom, zawodnikom, całej wielopokoleniowej rodzinie szermierzy.

Andrzej M. Furmaniak

Prezes Stowarzyszenia Polskich Weteranów SzermierkiPRZEDMOWA

Czwarta, szósta, siódma, wiązanie, ponowienie, wznowienie, powtórzenie...

We wszystkich tekstach na temat naszej dyscypliny aż się roi od specjalistycznego słownictwa budzącego lęk u wszystkich laików.

Szermierka to dyscyplina sportu, o której słyszymy co cztery lata przy okazji Igrzysk Olimpijskich, bo zawsze (z wyjątkiem Londynu) zdobywamy w niej medale!!!

Po Igrzyskach w Londynie to podejście we Francji się zmieniło. Wszyscy starali się zrozumieć przyczyny porażki. Pojawiło się wiele inicjatyw – za sprawą pasjonatów szermierki, którzy boleśnie przeżyli ten okres.

Myślę, że to pomogło Clémentowi rozpocząć pisarską przygodę. Chciał podsumować swoją wizję szermierki i przekazać ją innym, a tym samym przyczynić się do jej lepszego zrozumienia. Potrzebujemy tego, aby spopularyzować nasz sport, uczynić go bardziej dostępnym i zrozumiałym dla każdego.

Wszystkie książki o szermierce mówią o technice, a to niezbyt zachęcająca wizja naszej dyscypliny.

Ta praca podchodzi do szermierki w inny sposób, jest dziełem pasjonata, szermierza, który żyje w tym zamkniętym kręgu od ponad dwudziestu lat i zdobył wyjątkowe doświadczenie. Dzięki tej książce będziecie mogli poznać prawdziwe wyzwania, jakie napotykają wszyscy szermierze, niezależnie od ich poziomu. Każdy, niezależnie od tego, czy jest szermierzem okazjonalnym, zawodnikiem czy początkującym, odnajdzie w tych opowieściach siebie, otrzyma narzędzia i porady, które pomogą mu się rozwijać.

Sposób, w jaki Clément podchodzi do szermierki, a w szczególności do szpady, jest dość rewolucyjny!

Nikt wcześniej nie przedstawił tych wysoce teoretycznych treści w tak przystępny sposób1.

Uprawiający szermierkę różnie postrzegają pewne kwestie, więc mam nadzieję, że poglądy autora wywołają dyskusję, która zmieni sposób postrzegania naszego sportu.

Jest to możliwe dzięki temu, że autor pisze z pozycji osoby uprawiającej ten sport, a nie nauczyciela. Dla nas, trenerów i fechtmistrzów bardzo ważne jest również to, jak uprawiający szermierkę widzą naszą dyscyplinę.

Autor w pewnym sensie stara się obalić mity, ale jestem wielbicielem tej książki, ponieważ bardzo dobrze podsumowuje cały szereg problemów, z którymi obecnie mierzy się także czołówka francuskich szpadzistów.

W książce znajdziemy anegdoty oraz bardzo przydatne wskazówki. Napisana jest językiem zrozumiałym dla każdego. Ponadto wykorzystanie symboli na oznaczenie „Fantastycznej Czwórki” jest moim zdaniem bardzo trafną innowacyjną metodą nauczania tej dyscypliny.

Chciałbym podziękować Clémentowi za to, że zechciał podzielić się z nami swoim doświadczeniem i refleksjami na bliskie nam tematy oraz przedstawić nam nowe spojrzenie na nie.

Dziękuję ci za tę innowacyjność i życzę wszystkim miłej lektury.

HUGUES OBRY

WSTĘP

Dwadzieścia dwa lata temu odkryłem szermierkę i niemal od równie dawna startuję w zawodach w szpadzie. Przez te wszystkie lata trenowałem od dwóch do sześciu razy w tygodniu. Nie rozstałem się z klubem, który mnie wyszkolił, trenowałem pod kierunkiem ośmiu różnych fechtmistrzów. Zaszedłem dość wysoko, a nawet przez pewien czas byłem w gronie najlepszych2. Oczywiście miewałem wzloty i upadki.

Przez te wszystkie lata do uprawiania szermierki motywowała mnie chęć rozwijania umiejętności, zrozumienia szermierki, uczenia się oraz miłego spędzania czasu z przyjaciółmi na treningach i zawodach.

Z biegiem lat, a właściwie dość późno, uświadomiłem sobie, że da się opowiadać o szermierce w sposób prosty. Nie chodzi oczywiście o wyjaśnienie jej zasad, tylko działań, które kończą się trafieniem (lub nie) i o opracowanie na tej podstawie swoistej „praktycznej metody skupienia” dostosowanej do każdego elementu walki.

Ponieważ nie mogę przekazać całej tej wiedzy ustnie moim partnerom na treningach, a poza tym chciałbym pomóc innym szermierzom, którzy pragną się rozwijać (będą wiedzieli, że to o nich mowa), postanowiłem napisać „podręcznik”, aby jak najdokładniej przedstawić tajniki mojego rozumienia walki na szpady. W efekcie powstała książka, którą macie w rękach. Omawiam w niej konkretne sytuacje wraz z metodologicznymi rozwiązaniami w oparciu o wynikające z doświadczenia, czasem udokumentowane przykłady.

Nie będę tu opowiadał historii mojego życia, ale wszystko zaczęło się ponad dziesięć lat temu dzięki Laurentowi L., który był świadkiem mojej przegranej walki w pierwszej rundzie zawodów i dał mi wtedy tę zdroworozsądkową radę:

„Widać, że masz wiele mocnych stron, ale nie potrafisz ich wykorzystać... Powinieneś wziąć kartkę i zapisać, co odczuwasz, gdy ci idzie, a co wtedy, gdy ci nie wychodzi. Potem możesz to uporządkować i stworzyć listę głównych punktów, nad którymi chcesz popracować, żeby się nie rozpraszać i nie pogubić, raz myśląc o skupieniu, a raz o działaniach”3.

Postanowiłem spróbować i poszedłem za jego radą. Nigdy nie sądziłem, że doprowadzi mnie to do tak rozbudowanych wniosków, jak przedstawione poniżej.

Oczywiście to moja osobista, ale nie jedyna, wizja szpady. Nie umniejszam znaczenia bardziej technicznych elementów czy koncepcji opartych na poprawności wykonywania poszczególnych działań, ale powstało już wiele książek na ten temat, a ich autorzy opisują te kwestie znacznie lepiej ode mnie. Dlatego postanowiłem pobieżnie potraktować te aspekty, by skupić się właśnie na nowym podejściu, „nowej metodzie” skutecznej walki na szpady.

Ma ona tę zaletę, że da się ją zastosować w odniesieniu do każdego stylu walki, ponieważ pozwala każdemu w pełni wykorzystać swoje możliwości, jest niczym warstwa skupienia myśli nałożona na umiejętności techniczne i nawyki w walce. Pomaga lepiej zrozumieć tę dyscyplinę sportu, gdyż przedstawia w logiczny sposób podstawowe zasady skutecznego prowadzenia walki na szpady (a bardziej ogólnie – wszystkich sportów, w których walczy ze sobą dwóch zawodników).

Dzielę się tutaj swoją wiedzą, chcąc jedynie pomóc czytelnikom w zrozumieniu mechanizmów skuteczności (a nie osiągania wyników) w szermierce. Podoba mi się myśl, że ta wizja nie odbiega od realiów szermierki wyczynowej i że lepsze zrozumienie tematu pozwoli czytelnikom skuteczniej i lepiej uprawiać tę dyscyplinę sportu.

Oto kilka wskazówek, których nie „uczą nas w szkole” (albo uczą, ale nie do końca rozumiemy ich znaczenie).

Zanim przejdę do metody „Fantastycznej Czwórki”, która jest podsumowaniem mojej próby „zracjonalizowania” walki na szpady, muszę przypomnieć podstawy, na których opiera się ta metoda.

Wyjaśniając różne kwestie, będę co jakiś czas dodawał „praktyczne wskazówki”, a na końcu każdego rozdziału przypominał główne punkty warte zapamiętania, by łatwiej było zrozumieć moje intencje.

Miłej lektury!

1 Warto zauważyć, że większość praktycznych dzieł dotyczących szermierki została napisana ponad 40 lat temu przez dawnych fechtmistrzów związanych z wojskiem.

2 Należałem do reprezentacji Francji juniorów na Mistrzostwach Europy 2003 (zajmującej wówczas ósme miejsce w rankingu światowym FIE).

3 Mniej więcej. Nie pamiętam już tego co do słowa...

ROZDZIAŁ 1: PODSTAWY

Przez całą książkę będę się głównie starał odpowiedzieć na proste: „Dlaczego?”.

Przyjąłem podejście wyjaśniające i dydaktyczne, bo nie jesteśmy stadem baranów i jeżeli coś robimy, to warto wiedzieć, w jakim celu. Nawet (a zwłaszcza) w szermierce.

W pierwszym rozdziale zamierzam krótko omówić podstawy, na których opiera się metoda „Fantastycznej Czwórki”. Nie będę się nad nimi rozwodził, ale są one bardzo ważne dla stosowania i rozumienia samej metody. Podstawy to kwestia fundamentalna.

W tym rozdziale omówimy trzy podstawowe aspekty uprawiania szermierki, a są nimi:

- • umiejętności techniczne;
- • sprawność fizyczna;
- • trening mentalny.

Mówiąc „podstawowe”, nie sugeruję, że łatwo to wszystko wykonać czy opanować, ale te aspekty powinny stanowić integralną część uprawiania szermierki i należy je tak przyswoić, by stały się czymś naturalnym. Stanowią fundament, na którym później, dzięki metodzie „Fantastycznej Czwórki”, opierać się będzie bardziej dopracowany styl walki.