Jak zrozumieć nastolatka - ebook

Spis treści

Wstęp

1. Dorastanie, czyli bycie między dzieciństwem a dojrzałością

Dorastanie jako rytuał przejścia

- Dorastanie jako rytuał przejścia dla nastolatka
- Dorastanie jako rytuał przejścia dla rodzica
- Dorastanie jako rytuał przejścia dla całego społeczeństwa

Inicjacja – dlaczego warto do niej powrócić

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

2. Zrozumieć nastolatka w zmianie

„Moje ciało się zmienia” – dojrzewanie płciowe

- Wspólne zmiany – występujące niezależnie od płci
- Dojrzewanie typowo żeńskie
- Dojrzewanie typowo męskie
- Dojrzewanie – co warto skonsultować z lekarzem

„Mój mózg nie jest zepsuty” – przebudowa mózgu

- Wpływ nierównego dojrzewania mózgu na zachowania nastolatków

„Kim jestem?” – tożsamość płciowa, orientacja seksualna i role płciowe

- Dlaczego tak wiele dzieci odkrywa obecnie, że są nieheteronormatywne lub niebinarne
- Akceptacja i wsparcie

„Ciągle się zmieniam” – CODZIENNOŚĆ Z NASTOLATKIEM

- „Kim są moi rodzice?” – dystansowanie się od rodziców
- „Wyjdź z mojego pokoju” – dbanie o prywatność
- „Ja, moje, dla mnie” – egocentryzm nastolatków
- „Nie ma o czym gadać” – trudności z byciem w kontakcie
- „Dobra, jednak to moja rodzina” – potrzeba przynależności

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

3. O co chodzi w buncie nastolatka

BUNT I DORASTANIE

PRZESTRZEŃ RODZICA – ĆWICZENIA

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

4. Zrozumieć rodzica w zmianie

Co jest największym wyzwaniem

Styl przywiązania rodzica

Wypalenie rodzicielskie

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

5. Zmieniająca się rola rodzica, zmieniająca się relacja

Rodzic jako przewodnik

Zaufanie, nawet jeśli błądzą

Oddawanie odpowiedzialności

Mądre wyznaczanie granic

Kiedy dziecko zaczyna wypływać na szersze wody

- Zmieniająca się rola rodzica

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

6. Co rodzi nieporozumienia i konflikty

Brak zrozumienia, czym jest dorastanie albo opór

Konflikt pokoleniowy

„Czas zwrotu” i bolesna weryfikacja rodziców

Niezgoda na dorastanie i odejście dziecka

Widzenie w dziecku tego, czego sami nie mamy

Autorytet oparty na władzy

Obraz wroga

POSTRZEGANIe konfliktu jako trudności, której TRZEBA unikać

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

7. Jak rozmawiać, by być w kontakcie i się dogadać

Najważniejsze zadanie rodzica – bycie w kontakcie

„Zabójcy kontaktu”

Rozpoznawanie swoich potrzeb

- Model Czterech Krzeseł

Empatyczne słuchanie

Rozpoznawanie potrzeb rozmówcy

Empatyczny dialog

W dialogu nie zawsze chodzi o spełnienie potrzeb dziecka

Prośba czy żądanie

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenia

8. Kiedy jest tak trudno, że aż beznadziejnie

Ostry kryzys

Odbudowa więzi

- I etap – połączenie z sobą samym
- II etap – nowa rozmowa

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

9. Konkretne wyzwania rodzicielskie

„Ciągle siedzi na telefonie”

„Okłamuje mnie, bezczelnie oszukuje”

„Podbiera pieniądze”

„Źle się uczy”

„Robi sobie piercing i tatuaże”

„Pokazuje swoje ciało na TikToku”

„Pali marihuanę”

„Nie ma znajomych”, „Ciągle siedzi w domu”

„Jego cały świat to znajomi”, „W ogóle go nie ma w domu”

„W ogóle nie chce rozmawiać”

„Zupełnie nie mam do niego zaufania”

„Tnie się”, „Nie je”, „Je za dużo”

„Jest agresywny – krzyczy, przeklina, wali pięścią w ścianę…”

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

10. Od czego zacząć, o czym nie zapominać i czego na pewno nie robić

Przestrzeń rodzica – ćwiczenia

- Pytania do refleksji
- Doświadczenie

11. Świętowanie

Zakończenie

Dodatki

- Lista polecanych materiałów
- LISTA UCZUĆ (pogrupowanych w obrębie OBWODÓW EMOCJI I MOTYWACJI)
- LISTA POTRZEB
- Dziennik empatii – przykład

Manifest Natuli

Wierzymy w naturalny rozwój dziecka. Oraz w to, że kiedy my – dorośli – rozumiemy, czym on właściwie jest, wszystkim w rodzinie żyje się dobrze. Ale jak to rozpoznać, jak się nie pogubić w rodzicielskich poradach dotyczących wychowania?

Przyznajemy, trochę nam się przez ostatnie dziesięciolecia skomplikowało. Niby mamy więcej rzeczy, które ułatwiają nam rodzicielstwo, ale w głowie też coraz więcej zamieszania: O co w tym wszystkim chodzi? Czy to, co czuję, jest dobre dla mojego dziecka? Czy to, co wiem, to aktualna wiedza?

I tutaj pojawia się Natuli i nasze przewodniki. Chcemy w nich zaopiekować się Wami, wzmocnić Wasz instynkt rodzicielski, dodać Wam skrzydeł i podpowiedzieć, co służy naturalnemu rozwojowi dzieci. Zależy nam, abyście wierzyli w swoje kompetencje, czuli i wiedzieli, co jest dobre dla Waszej rodziny.

Nie jesteście sami. Jesteśmy tu z Wami.

Wstęp

Cieszę się, że sięgnęliście po tę książkę. Odbieram to jako przejaw potrzeby wsparcia w przejściu przez etap wspólnej rodzinnej drogi, jakim jest dorastanie dzieci, oraz nadzieję.

Jestem matką trójki nastolatków. Bardzo cenię ten okres w życiu. Zachwycam się młodymi ludźmi i tym, co wnoszą do świata, lubię z nimi rozmawiać i się spierać. Mam na koncie wiele trudnych i radosnych doświadczeń związanych z dorastaniem moich dzieci i z własnym dojrzewaniem w roli mamy. Wierzę bowiem, że ten czas to także okazja do wzrostu dla nas, rodziców. Mam też poczucie, że dorastanie z moimi nastolatkami nauczyło mnie o sobie i relacjach więcej niż jakikolwiek inny etap mojego życia.

Propozycja wydawnictwa Natuli, abym napisała tę książkę, była z jednej strony zaskoczeniem, a z drugiej odpowiedzią na sformułowaną przez mnie na początku pandemii intencję zebrania tego, czego się dowiedziałam o nastolatkach i budowaniu relacji z nimi, oraz podzielenia się tą wiedzą z innymi rodzicami, którzy mają ten etap przed sobą lub właśnie w nim uczestniczą. Chcę przekazać nie tylko własne doświadczenie matki trójki nastolatków oraz coacha, terapeutki i trenerki pracującej z nastolatkami i ich rodzicami, ale także informacje z zakresu psychologii rozwojowej zasilane najnowszymi odkryciami naukowymi z dynamicznie rozwijającej się dziedziny neurobiologii interpersonalnej.

Ta książka ma być przewodnikiem, poradnikiem i pomocnikiem. Chcę, abyście poczuli się dzięki niej choć trochę bardziej widziani i rozumiani w swoich dylematach oraz zmaganiach związanych z dorastaniem dzieci, we frustracjach, w zaskoczeniach, niepewności i poczuciu bezradności. Chcę też pokazać wam świat z perspektywy nastolatka (na tyle, na ile ją rozumiem). Co się w nim dzieje? Jakie są jego codzienne trudności? Czy nadal ma niegasnącą potrzebę więzi? Jak możemy mu towarzyszyć i lepiej rozumieć? Skąd się biorą jego takie, a nie inne zachowania?

Zależy mi, by wyposażyć was w wiedzę i narzędzia, które pomogą wam radzić sobie z wyzwaniami tego czasu. I mam nadzieję, że zawarte w książce treści, wraz z zaproponowanymi pytaniami do refleksji czy ćwiczeniami (doświadczeniami) do pracy własnej, pozwolą wam pogłębić świadomość siebie i będą przyczynkiem do zrozumienia i dogadania się w rodzinie.

I jeszcze kilka słów na temat formy i stosowanych przeze mnie zwrotów osobowych. Bardzo zależy mi na tym, żeby każda osoba sięgająca po tą książkę poczuła się widziana i włączona w krąg moich odbiorców bez względu na płeć, tożsamość płciową, orientację seksualną, rolę społeczną czy charakter rodziny, jaką tworzy. Jednocześnie chciałabym zadbać o łatwość czytania i odbioru przekazywanych treści. Dlatego stosuję w książce zamiennie różne formy osobowe, mając nadzieję, że każdy czytelnik odnajdzie w tym siebie. Zwracam się też dla uproszczenia do rodziców nastoletnich dzieci, wierząc, że krąg czytelników obejmie szerszą grupę osób wspierających młodych ludzi w ich drodze do dorosłości: opiekunów nastoletnich dzieci w rodzinach patchworkowych i na nowo skomponowanych, nauczycieli, trenerów, opiekunów w różnego rodzaju placówkach wychowawczo-edukacyjnych czy kontekstach społecznych. Niech formy i zwroty nas nie podzielą, niech łączy nas intencja, otwarte umysły i serca.