Jurysprudencja 18/2022. Brak zagrożenia dla dobra prawnego a przestępstwa abstrakcyjnego narażenia dóbr prawnych na niebezpieczeństwo - ebook

To nowatorskie opracowanie z zakresu teorii i dogmatyki prawa karnego, obejmujące kompleksowe przedstawienie autorskiego modelu teoretycznego zasad odpowiedzialności karnej za przestępstwa abstrakcyjnego narażenia w kontekście zagrożenia dóbr prawnych i znaczenia jego braku. Adresowane jest przede wszystkim do teoretyków i dogmatyków prawa karnego, ale wnioski praktyczne wynikające z przedstawionego modelu teoretycznego mogą być również przydatne dla adwokatów, radców prawnych, prokuratorów i sędziów, którzy na co dzień mogą się spotkać z koniecznością oceny prawnokarnej zachowań, co do których intuicja podpowiada, że nie powinny rodzić odpowiedzialności karnej, a przynajmniej winna być ona złagodzona.

Celem serii wydawniczej „Jurysprudencja” jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych.

Redaktorzy serii
Marek Zirk-Sadowski, Bartosz Wojciechowski

Wykaz skrótów 7

Podziękowania 9

Rozdział I. Wprowadzenie do problematyki braku zagrożenia dla dobra przy przestępstwach abstrakcyjnego narażenia 11

1. Problem zagrożenia dla dobra przy przestępstwach abstrakcyjnego narażenia 11

2. Brak zagrożenia dla dobra przy przestępstwach abstrakcyjnego narażenia w teorii prawa karnego 13

3. Model teoretyczny a jego zastosowanie w procesie interpretacji prawa 34

Rozdział II. Normy prawne w prawie karnym 35

1. Pojęcia normy prawnej, normy postępowania (merytoryczno-regulatywnej) i instytucji prawnej 35

2. Struktura normy sankcjonowanej i sankcjonującej w prawie karnym 40

3. Charakter normatywny przepisów prawa karnego 43

4. Sprzężenie normatywne i jego znaczenie dla uzasadnienia ustanowienia normy sankcjonującej 63

5. Konkluzje – założenia normatywne przyjmowane w monografii 79

Rozdział III. Zagrożenie dla dobra prawnego w strukturze przestępstwa 81

1. Zagrożenie dla dobra prawnego w pięcioelementowej strukturze przestępstwa opartej na sprzężeniu normatywnym norm sankcjonowanych i sankcjonujących 81

2. Typizacja społecznej szkodliwości zachowania w kontekście zasady podziału władzy 96

3. Reguły postępowania z dobrem prawnym i ich znaczenie dla przestępstw formalnych abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo dóbr prawnych 105

4. Znamię materialnego ataku na dobro jako znamię karalności 112

5. Dobro prawne a norma sankcjonująca w kontekście znamienia materialnego ataku na dobro prawne 115

6. Miejsce braku zagrożenia dla dobra w strukturze przestępstwa 122

Rozdział IV. Figura niebezpieczeństwa w prawie karnym 131

1. Niebezpieczeństwo a niebezpieczność 131

2. Niebezpieczeństwo jako kategoria subiektywna i obiektywna 132

3. Niebezpieczeństwo jako kategoria obiektywna 133

4. Niebezpieczeństwo a prawdopodobieństwo negatywnego następstwa 138

4.1. Niebezpieczeństwo a prawdopodobieństwo (możliwość) 138

4.2. Niebezpieczeństwo jako możliwość zaistnienia negatywnego następstwa dla dobra prawnego (konkluzje) 144

Rozdział V. Dobro prawne i jego znaczenie w prawie karnym (płaszczyzna normy sankcjonowanej) 147

1. Pojęcie dobra prawnego 147

2. Dobra kolektywne a dobra konkretno-indywidualne 152

3. Konstytucyjne znaczenie ochrony dóbr prawnych 162

4. Reguły postępowania z dobrem prawnym i ich znaczenie a rodzaje dóbr prawnych 169

Rozdział VI. Zagrożenie dla dobra prawnego a usiłowanie nieudolne 187

Rozdział VII. Zagrożenie dla dobra i jego brak a odpowiedzialność karna za przestępstwa abstrakcyjnego narażenia (płaszczyzna normy sankcjonującej) 201

1. Społeczna szkodliwość czynów godzących w dobra prawne na przedpolu ich naruszenia a typy rodzajowe przestępstw formalnych i abstrakcyjno-konkretnego narażenia 202

2. Abstrakcyjne zagrożenie (karygodność in abstracto) jako kumulacja zdarzeń

sprzyjających naruszeniu dobra 208

3. Kumulacja zdarzeń sprzyjających a struktura przestępstwa 214

4. Przekroczenie reguł ostrożności a zagrożenie dla dobra prawnego stanowiącego przedmiot ochrony normy sankcjonującej leżącej u podstaw przestępstw abstrakcyjnego narażenia 216

4.1. Przekroczenie reguł ostrożności i ich znaczenie dla opisu typu czynu zagrażającego dobrom prawnym i oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu 217

4.2. Rodzaj reguły ostrożności a możliwość oceny kauzalnego wpływu jej przekroczenia na dobro prawne w kontekście przypisania odpowiedzialności karnej za przestępstwa formalne 218

4.3. Przekroczenie reguł ostrożności z dobrem konkretno-indywidualnym i ich znaczenie dla zastosowania normy sankcjonującej leżącej u podstaw przestępstwa formalnego godzącego w dobro kolektywne 224

4.4. Odwrócona relacja między normą sankcjonowaną a normą sankcjonującą w kontekście głównego i ubocznego przedmiotu ich ochrony – uwagi de lege lata 228

4.5. Granica de lege lata uwzględnienia okoliczności faktycznych czynu w kontekście rodzaju naruszonych reguł ostrożności i zagrożenia dla dóbr prawnych rozumianych jako kwantyfikatory społecznej szkodliwości czynu 231

4.6. Konkluzje 234

5. Brak zagrożenia dla dóbr konkretno-indywidualnych stanowiących agregat 236

6. Stan nietrzeźwości a weryfikacja zdatności do naruszenia dóbr jako kwantyfikator społecznej szkodliwości 240

7. Destrukt broni palnej a znamiona czynu z art. 263 § 2 k.k 242

Zakończenie – konkluzje 251

Bibliografia 263

Orzecznictwo 268