Karl Dedecius. Inter verba – inter gentes - ebook

W 100. rocznicę urodzin Karla Dedeciusa (1921–2016), wybitnego humanisty i tłumacza literatury polskiej, drukiem ukazała się dwujęzyczna monografia Inter verba – inter gentes, która jest na wskroś udaną próbą zaprezentowania i uhonorowania szerokiego spektrum dokonań „Europejczyka z Łodzi” jako translatora, krytyka literackiego i animatora polskiego życia kulturalnego w RFN.

Tom poświęca uwagę recepcji postaci i dzieła Karla Dedeciusa, a ponadto podkreśla interdyscyplinarny i międzynarodowy wymiar jego dorobku. Różnorodność genologiczna monografii sprawia, iż mieści ona nie tylko artykuły stricte naukowe, przynoszące wyniki najnowszych badań nad działalnością twórczą Karla Dedeciusa, lecz także szkice o charakterze biograficznym i popularyzatorskim. Do głosu dochodzą wybitni badacze życia i twórczości Dedeciusa, historycy literatury i tłumacze kilku generacji, w tym również reprezentanci pokolenia wstępującego – fakt niezwykle istotny dla przyszłości badań nad twórczością „Czarodzieja z Darmstadt”. [...] Sprawia to, iż recenzowany zbiór należy do najlepszych wydanych ostatnio opracowań naukowych z tego obszaru.

Z recenzji prof. Edwarda Białka (Uniwersytet Wrocławski)

Zum 100. Geburtstag des herausragenden Humanisten und Übersetzers polnischer Literatur Karl Dedecius (1921–2016) erscheint die zweisprachige Monografte Inter verba – inter gentes, die das breite Schaffensspektrum des „Europäers aus Lodz“ als Übersetzer, Literaturkritiker und Wegbereiter des polnischen kulturellen Lebens in der BRD würdigend abbildet und als voll und ganz gelungen betrachtet werden darf.

In besonderem Maße widmet sich der Band der Rezeption sowohl der Person Karl Dedecius als auch seines Werkes und unterstreicht dessen interdisziplinäre und internationale Dimension. In seiner genologischen Vielseitigkeit bietet er einen Rahmen nicht nur für rein wissenschaftliche Beiträge von neuestem Erkenntnisstand zu Dedecius‘ Werk, sondern auch für biografische und populärwissenschaftliche Skizzen. Zu Wort melden sich herausragende Dedecius-Forscher, Literaturhistoriker und Übersetzer mehrerer Generationen, darunter auch Nachwuchswissenschaftler/innen – ein Aspekt von wesentlicher Bedeutung für die zukünftigen Forschungen zu Leben und Werk des „Zauberers aus Darmstadt“.[…] Damit gehört die vorliegende Monografte zu den besten zuletzt erschienenen wissenschaftlichen Abhandlungen auf diesem Gebiet.

Aus der Rezension von Prof. Edward Białek (Universität Wrocław)

Słowo wstępne / Grußwort 9

Prof. dr Julia von Blumenthal 11 / 13

Prof. zw. dr hab. Antoni Różalski 15 / 17

Przedmowa / Vorwort 19

Ilona Czechowska / Ernest Kuczyński 21 / 25

Karl Dedecius 29

Życiorys 31

Lebenslauf 36

Moi nauczyciele? 39

Meine Lehrer? 43

Inter gentes 47

Krzysztof A. Kuczyński

Karla Dedeciusa rosyjska odyseja (1942–1949) 49

Die russische Odyssee (1942–1949) 67

Andrzej Kaluza, Manfred Mack

Karl Dedecius i Darmstadt 79

Karl Dedecius und Darmstadt 91

Ilona Czechowska

Karl Dedecius i most nad Odrą 97

Karl Dedecius und die Brücke über die Oder 111

Agnieszka Brockmann

Przystań dla tragarzy słowa – Archiwum im. Karla Dedeciusa 119

Eine Anlaufstelle für Wortträger – das Karl Dedecius Archiv 131

Beata Kamińska

„Łódź w mojej biografii zajmuje miejsce pierwsze, niezapomniane”. Łódzkie adresy Karla Dedeciusa 139

„Lodz steht in meiner Biografie unvergesslich an erster Stelle“. Die Lodzer Adressen von Karl Dedecius 155

Inter verba 163

Joanna Jabłkowska, Tomasz Cieślak

„Lekcja ciszy” czytana po latach 165

„Lektion der Stille” sechs Jahrzehnte später 187

Ernest Kuczyński

„Gorzkie pigułki w słodkim lukrze”. O fascynacji aforyzmami Stanisława Jerzego Leca 203

„Bittere Pillen in süßem Zuckerguß”. Die Faszination für die Aphorismen des Stanisław Jerzy Lec 217

Bożena Chołuj

Tłumaczenie na granicy 229

Übersetzung an der Grenze 239

Peter Oliver Loew

Drogi badań naukowych: Niemiecki Instytut Spraw Polskich i duch Karla Dedeciusa 245

Wege zu Wissenschaft und Forschung: Das Deutsche Polen-Institut und der Geist von Karl Dedecius 251

Sława Lisiecka

Karl Dedecius – Europejczyk z Łodzi 257

Karl Dedecius – der Europäer aus Lodz 265

Karl Dedecius 269

Tłumacz musi być linoskoczkiem… 271

Der Übersetzer muss wie ein Seiltänzer sein… 279

O autorach / Autorinnen und Autoren 287

Wykaz źródeł / Quellenverzeichnis 293

Wykaz ilustracji / Abbildungsnachweis 297

Instytucje / Institutionen 309