Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949–1953). Geneza, działalność, znaczenie - ebook

Monografia jest rezultatem dociekań autorki na temat instytucji powołanej przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (1949) do realizacji interdyscyplinarnych badań nad genezą i funkcjonowaniem państwa pierwszych Piastów, które podjęto w związku z jubileuszem Tysiąclecia Państwa Polskiego i jego chrztu (1966). Akcja „przygotowania wielkiej rocznicy”, choć inaczej tę rocznicę rozumiał Kościół, inaczej państwo, a jej cele naukowe splatały się z politycznymi, zaowocowała autentycznym przełomem w stanie wiedzy o początkach polskiej państwowości, społeczeństwa i Kościoła, na lata kształtując postrzeganie „pradziejów” państwa Piastów. Odegrała również ważną rolę w kreowaniu nowej świadomości narodowej społeczeństwa polskiego po zmianie granic w 1945 roku.

Wstęp 7

Rozdział I. Spory o początki Polski w dawnej historiografii polskiej 13

1. „Aby się […] bajeczne dzieje uprzątnęły i wiedział naród, skąd przyszedł, gdzie siedzi i jak urósł 13

2. W poszukiwaniu „zagubionej” tożsamości narodowej – romantyczny mit dawnej Słowiańszczyzny 16

3. Koncepcje powstania państwa i narodu polskiego w historiografii polskiej XIX wieku 19

4. Lata II Rzeczypospolitej. Spory polsko-niemieckie o początki Polski 21

Rozdział II. „Potrzeba przygotowania wielkiej rocznicy” 33

1. „Krajobraz po bitwie 33

2. Formowanie się idei „Polskiego Millenium” 39

Rozdział III. Program tzw. milenijnych badań nad początkami państwa polskiego 47

Rozdział IV. Struktura organizacyjna 69

Rozdział V. Miliony na Millenium. Podstawy finansowe KBnPPP 83

Rozdział VI. Działalność archeologiczna KBnPPP 87

1. Wprowadzenie 87

1.1. Wybór stanowisk archeologicznych 87

1.2. Sprawy organizacyjne i metodyczne 93

1.3. Sprawy wydawnicze 107

2. Stanowiska archeologiczne KBnPPP 111

2.1. Pomorze: Gdańsk, Szczecin, Wolin 111

2.2. Wielkopolska i Kujawy: Biskupin, Giecz, Gniezno, Kalisz, Kruszwica, Ostrów Lednicki, Poznań – Góra Przemysła (Wzgórze Zamkowe), Poznań – Ostrów Tumski, Strzelno – zespół dawnego klasztoru norbertanek, Trzemeszno – bazylika NMP w klasztorze kanoników regularnych 131

2.3. Śląsk: Cieszyn – Góra Zamkowa, Niemcza, Opole – Ostrówek, Góra Ślęża – Sobótka, Kościół św. Jakuba w Sobótce, Wały Śląskie, Wrocław – Ostrów Tumski 181

2.4. Małopolska: Igołomia, pow. krakowski (daw. miechowski), Nowa Huta (ob. dzielnica Krakowa), Kraków – Zamek Królewski na Wawelu, Tyniec (niegdyś wieś, od 1973 roku dzielnica Krakowa), Wiślica 204

2.5. Polska Centralna: Inowłódz nad Pilicą, Lutomiersk, Tum pod Łęczycą i Łęczyca 245

2.6. Mazowsze: Warszawa – Zamek Królewski, Błonie – Rokitno, Bródno Stare (ob. dzielnica Warszawy) 255

2.7. Grody Czerwieńskie 263

Rozdział VII. Pracownie centralne Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego 271

Zakończenie 281

Bibliografia 283

Spis ilustracji 341

Indeks osób 347

Indeks miejscowości 355