Kobieta na językach - ebook

Przedmowa

Kobiety istnieją.

Ponadto pracują zawodowo i pełnią różnorodne funkcje.

Czasami to stwierdzenie może być uznane za tezę rewolucyjną. Dlaczego? Spójrzmy na rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania^(), (zawierające około dwóch i pół tysiąca nazw zawodów i specjalności), z którego wynika, że kobiety trudnią się:

pielęgniarstwem, położnictwem, są gospodyniami (czyli pracownicami usług domowych), higienistkami szkolnymi, opiekunkami: w żłobku, dziecięcymi, środowiskowymi i domowymi, ortoptystkami, sekretarkami, garderobianymi, maszynistkami (jako: operatorzy urządzeń biurowych), rejestratorkami medycznymi, fakturzystkami, kosmetyczkami, manikiurzystkami, pedikiurzystkami, wizażystkami/stylistkami, hostessami, siostrami PCK, asystentkami stomatologicznymi, asystentkami kobiety w czasie ciąży i porodu (doulami), koronkarkami, gorseciarkami, modystkami, hafciarkami, szwaczkami, pomocami: domowymi, laboratoryjnymi, krawieckimi i kuchennymi, sprzątaczkami domowymi i biurowymi, praczkami, prasowaczkami, łazienkowymi, pokojowymi, salowymi.

Ponadto w rozporządzeniu występują też połączenia:

Stewardesa / Steward,

Modelka / Model

oraz słowo „osoby” w trzech nazwach zawodów: osoba do towarzystwa, osoba wykwalifikowana w przemyśle farmaceutycznym i osoba dozoru ruchu w górnictwie otworowym.

Wytłumaczono, że: „Nazwy większości zawodów usytuowanych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy są rodzaju męskiego, a tylko w zawodach tradycyjnie sfeminizowanych zastosowano nazwy w rodzaju żeńskim”^(). Dlaczego zatem użyto słowa bibliotekarz i nauczyciel?

Nie wnikając w intencje autorów, pragnę pokazać, jak język polski jest różnorodny, jak ewoluuje – zmienia się wraz z rzeczywistością, w jakiej żyjemy. Ksiażka jest głosem propagującym użycia feminatywów, wprowadzenie w obieg społeczny większej liczby nazw żeńskoosobowych w drodze do zmniejszenia, czy wręcz całkowitego zlikwidowania asymetrii w języku.

Wychodząc z założenia, że każde rozporządzenie i ustawę można zmienić (np. poprzez dołączenie wykazu nazw w rodzaju żeńskim), mamy nadzieję, że kiedyś każda osoba pracująca na jakimś stanowisku lub pełniąca określoną funkcję będzie mogła wybrać pasującą jej formę i będzie to nazwa oficjalna, nie tylko potoczna.

O negatywnym odbiorze form żeńskich przez społeczeństwo Rada Języka napisała w „Stanowisku Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów: „To, oczywiście, można zmienić, jeśli przekona się społeczeństwo, że formy żeńskie wspomnianych nazw są potrzebne, a ich używanie będzie świadczyć o równouprawnieniu kobiet w zakresie wykonywania zawodów i piastowania funkcji”^().

Zapraszam zatem do lektury.

BUDOWA KSIĄŻKI

Pierwsza część to alfabetyczny wykaz nazw, zawodów oraz funkcji w rodzaju żeńskim, w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej. Wybrane (w pełni subiektywnie) słowa stanowią jedynie reprezentację istniejących feminatywów (nazw żeńskich), jednak pokazują różnorodność i potencjał języka polskiego. Wykaz powstał na podstawie cytowanego rozporządzenia oraz „Słownika nazw żeńskich polszczyzny” pod redakcją Agnieszki Małochy-Krupy (wydany w 2015 roku), „Słownika języka polskiego” pod redakcją Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (wydawany od 1900 roku), „Słownika języka polskiego” (praca zbiorowa wydana w 1861 roku).

Drugą część publikacji stanowią przykłady odmiany nazw przez przypadki, w liczbie pojedynczej i mnogiej, ułożone alfabetycznie.

Nie wiedząc, jakim torem podąży ewolucja języka, oraz co wybierzemy jako jego użytkowniczki i użytkownicy, niektóre wyrazy zostały przedstawione w więcej niż jednej formie używanej współcześnie. Są to:

+-------------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| • magisterka/magistra | } należy zwrócić też uwagę na fakt, że słowa magister i minister mają w języku łacińskim, z którego się wywodzą, żeńską formę: magistra i ministra |
| | |
| • ministerka/ministra | |
+-------------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| • profesorka/profesora | |
| | |
| • doktorka/doktora | |
| | |
| • premierka/premiera | |
| | |
| • chirurgini/chirurżka/chirurgiczka | |
| | |
| • wójtka/wójcina | |
+-------------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+

W odmianie pominęłam przypadek Wołacza, gdyż jest bardzo rzadki w uzusie językowym.

Ostatnią część książki stanowi indeks przykładów w układzie alfabetycznym z podanym numerem strony, na której znajduje się odmiana.

Wraz z książką został wydany zeszyt ćwiczeń (z zamieszczonymi na jego końcu odpowiedziami), do wykorzystania w pracy samodzielnej lub w grupie, który ma na celu przybliżenie i „oswojenie” feminatywów.

Zarówno książkę, jak i zeszyt ćwiczeń można bez ograniczeń udostępniać, powielać i rozpowszechniać.