Królowa kryptowaluty - ebook

W serii ukazały się ostatnio:

Marek Szymaniak _Urobieni. Reportaże o pracy_ (wyd. 2)

Ilona Wiśniewska _Migot. Z krańca Grenlandii_

Ed Vulliamy _Wojna umarła, niech żyje wojna. Bośniackie rozrachunki_ (wyd. 3)

Wojciech Górecki _Abchazja_ (wyd. 3)

Katarzyna Surmiak-Domańska _Mokradełko_ (wyd. 2)

Piotr Bernardyn _Hongkong. Powiedz, że kochasz Chiny_

Tomasz Grzywaczewski _Granice marzeń. O państwach nieuznawanych_ (wyd. 2)

Aneta Prymaka-Oniszk _Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy_ (wyd. 3)

Wade Davis _Wąż i tęcza. Voodoo, zombie i tajne stowarzyszenia na Haiti_

Igor T. Miecik _14:57 do Czyty. Reportaże z Rosji_ (wyd. 2)

Jacek Hugo-Bader _W rajskiej dolinie wśród zielska_ (wyd. 4)

Aleksander Gurgul _Podhale. Wszystko na sprzedaż_

Anna Malinowska _Od Katowic idzie słońce_

Norman Lewis _Neapol ’44. Pamiętnik oficera wywiadu z okupowanych Włoch_ (wyd. 2)

Stig Dagerman _Niemiecka jesień. Reportaż z podróży po Niemczech_ (wyd. 2)

Jakub Szymczak _Ja łebków nie dawałem. Procesy przed Żydowskim Sądem Społecznym_

Mariusz Szczygieł _Gottland_ (wyd. 5)

Jacek Hugo-Bader _Dzienniki kołymskie_ (wyd. 3)

Marjorie Wallace _Milczące bliźniaczki_

Norman Lewis _Głosy starego morza. W poszukiwaniu utraconej Hiszpanii_ (wyd. 2)

Jerzy Haszczyński _Rzeźnia numer jeden i inne reportaże z Niemiec_

Ed Vulliamy _Ameksyka. Wojna wzdłuż granicy_ (wyd. 2)

Karolina Domagalska _Nie przeproszę, że urodziłam. Historie rodzin z in vitro_ (wyd. 2)

Lene Wold _Honor. Opowieść ojca, który zabił własną córkę_ (wyd. 2)

Tomasz Grzywaczewski _Wymazana granica. Śladami_ II_ Rzeczpospolitej_ (wyd. 2)

Peter Robb _Sycylijski mrok_ (wyd. 3)

Amos Oz _Na ziemi Izraela_

Iza Klementowska _Samotność Portugalczyka_ (wyd. 2)

Aneta Pawłowska-Krać _Głośnik w głowie. O leczeniu psychiatrycznym w Polsce_ (wyd. 2)

Paweł Smoleński _Pochówek dla rezuna_ (wyd. 4)

John Vaillant _Tygrys. Na tropie rosyjskiej bestii_

Harley Rustad _Zagubiony w Dolinie Śmierci. Obsesja i groza w Himalajach_

Bartek Sabela _Wędrówka tusz_

W serii ukażą się m.in.:

Małgorzata Nocuń _Miłość to cała moja wina. O kobietach z byłego Związku Radzieckiego_

Roman Husarski _Kraj niespokojnego poranka. Pamięć i bunt w Korei Południowej_ (wyd. 2)_The Missing Cryptoqueen_ należy do najpopularniejszych podcastów BBC. Był pobierany miliony razy na całym świecie, wielokrotnie wzbudzał żywe zainteresowanie mediów, wywoływał gorące dyskusje i spory, a także przyczynił się do upowszechnienia nazwy OneCoin. Mogłoby się wydawać, że historia dotycząca kryptowaluty nie jest oczywistym materiałem na przebojowy podcast, ale jednocześnie nie jest to bynajmniej opowieść o kryptowalucie, lecz o: chciwości, mentalności stadnej, korupcji, fake newsach, niewystarczających uregulowaniach prawnych i hajpie. Innymi słowy – to opowieść o naszym świecie mającym obsesję na punkcie technologii. Gdziekolwiek pojawi się jakaś atrakcyjna nowinka techniczna, będą tam czyhać oszuści, kanciarze i naciągacze, gotowi wykorzystać grząskość gruntu, rzadko jednak, jak ujawniliśmy, robią to z tak wielką zuchwałością albo na tak gigantyczną skalę jak w tym wypadku.

Kiedy pod koniec 2018 roku nasza dwójka spotkała się po raz pierwszy, żeby przedyskutować dziwny przypadek OneCoina, żadne z nas nie wyobrażało sobie, dokąd nas to zaprowadzi, ale im bardziej badaliśmy tę historię, tym dziwniejsza się stawała: odkrywaliśmy świat karykaturalnych złoczyńców, bohaterskich sygnalistów i ruiny finansowej. Nasi słuchacze zaczęli przekazywać sobie w internecie informacje o fascynującym nowym serialu radiowym w BBC Sounds, więc od czasu do czasu musieliśmy wykazywać, że jest to jednak prawdziwa historia. Czasami zastanawialiśmy się wspólnie, czy nie popełniliśmy jakiegoś ogromnego błędu – czy to się zdarzyło naprawdę? Dlaczego więcej ludzi o tym nie wie? A poza tym: jak to możliwe, że sama Kryptokrólowa, Róża Ignatowa, faktycznie tego dokonała?

Ta książka zrodziła się z podcastu, a ponieważ słowu pisanemu przyznano więcej czasu i przestrzeni, drąży ona tę historię znacznie głębiej niż wersja radiowa. Powstała na bazie niezliczonych nowych wywiadów, setek kolejnych ujawnionych dokumentów oraz po miesiącach szczegółowego dochodzenia i analiz, toteż zdradza, jak dokładnie doszło do przekrętu stulecia i do jego porażki, a także, po raz pierwszy, co się naprawdę stało z genialną osobą, która za to wszystko odpowiada – z doktor Różą Ignatową.

Ta historia niewątpliwie znów przybierze kolejny obrót, a wtedy jeszcze raz do niej wrócimy.

Jamie Bartlett i Georgia Catt

prezenter i producentka podcastu _The Missing Cryptoqueen_BOHATEROWIE (WYBRANI)

DOKTOR RÓŻA IGNATOWA (RUJA IGNATOVA) wizjonerka, założycielka i szefowa kryptowalutowej firmy OneCoin oraz jej siostrzanej spółki OneLife. Urodziła się w maju 1980 roku w bułgarskim mieście Ruse, ukończyła trzy fakultety i mówi płynnie pięcioma językami. Znana również jako Kryptokrólowa.

SEBASTIAN GREENWOOD szwedzki partner biznesowy Róży, który w kwietniu 2014 roku założył wraz z nią firmy OneCoin i OneLife.

IRINA DIŁKINSKA szefowa działu prawnego i działu zgodności z przepisami OneCoina.

JUHA PARHIALA pierwszy pracujący dla OneCoina sprzedawca MLM (_multi-level marketing_ – marketing wielopoziomowy), zwerbowany przez Sebastiana na początku 2014 roku.

IGOR ALBERTS jeden z najlepiej zarabiających na świecie promotorów MLM, uczeń legendarnego sprzedawcy Ziga Ziglara.

GARY GILFORD z wykształcenia radca prawny, który został współdyrektorem prywatnego „biura rodzinnego” Róży o nazwie RavenR. Miał za zadanie znajdować sposoby na inwestowanie jej osobistego majątku.

KONSTANTIN IGNATOW młodszy (o sześć lat) brat Róży, który w lecie 2016 roku został jej osobistym asystentem.

MARK SCOTT prawnik korporacyjny z Florydy, który był partnerem w szanowanej kancelarii adwokackiej Locke Lord. Założył i prowadził Fundusze Fenero.

GILBERT ARMENTA finansista z Florydy, który został kochankiem Róży.

BJØRN BJERCKE czterdziestokilkuletni norweski informatyk i entuzjasta bitcoina, do którego zwrócono się w 2016 roku ze zdumiewającą ofertą pracy.

BEHINDMLM witryna internetowa krytykująca firmy MLM, która ma talent do demaskowania piramid finansowych i schematów Ponziego. Stworzona w 2010 roku przez człowieka o pseudonimie Oz.

DUNCAN ARTHUR szef należącej do OneCoina platformy e-commerce o nazwie Dealshaker, uruchomionej w 2017 roku i mającej aspiracje, by stać się „następnym eBayem”.

FRANK SCHNEIDER były luksemburski szpieg i powiernik Róży, który od połowy 2015 roku kierował jej działem bezpieczeństwa i zarządzania ryzykiem.3 Bitcoin i bigcoin

Gdzieś w internecie, 2008 rok

Nikt nie wiedział, kim jest Satoshi ani czemu właściwie to robi, ale podstawy jego przemyśleń były jasne dla każdego, kto poświęcił temu uwagę: bitcoin stanowił projekt polityczny mający na celu osłabić nie tylko jeden rząd, lecz _rządy_ – w liczbie mnogiej.

Wszystko zaczęło się od kryptowojen z lat dziewięćdziesiątych minionego stulecia, kiedy to grupa ówczesnych komputerowców zebrała się na niszowym forum internetowym, żeby podyskutować o tym, jak nie dopuścić, by nowe technologie cyfrowe doprowadziły do koszmaru inwigilacji w stylu _Roku 1984_. To eklektyczne zbiorowisko hakerów, anarchistów i libertarian określało siebie mianem „cyberpunków”. Przez kilka lat omawiali i projektowali zaszyfrowane przeglądarki internetowe oraz anonimowe systemy e-mailingowe, poszukując sposobów wzmocnienia prywatności w sieci, a przy okazji osłabienia autorytarnych rządów, ale jedyna technologia, która naprawdę ekscytowała cyberpunków, wiązała się z pieniędzmi. Rządy trzymały pieniądze w żelaznym uścisku – drukowały je, monitorowały i opodatkowywały. Ustalały stopy procentowe wyznaczające ich wartość i tworzyły przepisy decydujące o tym, kto może je mieć. Z punktu widzenia cyberpunków politycy wykorzystywali tę władzę, żeby dbać o własne interesy, a nie żeby pomagać obywatelom.

Przez lata cyberpunki próbowały wymyślić jakąś postać wirtualnej waluty, której rządy nie mogłyby kontrolować, ale zawsze utykały w tym samym miejscu. Kłopot ze stworzeniem nowej postaci cyfrowych pieniędzy polegał na tym, że każda jednostka była tylko ciągiem cyfr, który można łatwo skopiować. Problem ten (znany jako wada „podwójnego wydatkowania”) oznaczał, że cyfrowa waluta nie była niepowtarzalna, a zatem nie miała żadnej wartości. W 1990 roku wybitny matematyk David Chaum rozwiązał problem podwójnego wydatkowania w projekcie o nazwie DigiCash dzięki sprytnie zaprogramowanej bazie danych, która rejestrowała, kto posiadał jaką sumę, ale to tylko zrodziło kolejny problem: co będzie, jeśli ktoś zarządzający tą bazą danych postanowi zatrzymać wszystkie pieniądze dla siebie? Przez lata było to węzłem gordyjskim uniemożliwiającym rozwój cyfrowych pieniędzy: jak stworzyć internetową walutę, która będzie bezpieczna i wartościowa, nie polegając na kimś, kto nią zarządza. Wydawał się nierozwiązywalny aż do października 2008 roku, kiedy pewna tajemnicza postać przedstawiająca się jako Satoshi Nakamoto nadała enigmatyczną kryptograficzną wiadomość, twierdząc, że go przecięła. Nakamoto nazwał tę walutę bitcoinem¹. „Pracuję nad nowym elektronicznym systemem gotówkowym, który jest w pełni _peer-to-peer_, bez żadnej zaufanej strony trzeciej – napisał. – Jest bardzo atrakcyjny z libertariańskiego punktu widzenia, jeśli zdołamy go odpowiednio wyjaśnić. Ja jednak lepiej sobie radzę z kodem niż ze słowami”.

Początkowo rewelacje Satoshiego zostały przyjęte sceptycznie, ale sceptycyzm zmienił się w ciekawość, a potem w zdumienie, gdy do cyberpunków dotarło, jak to wszystko działa. Porcja bitcoinów, wyjaśnił Satoshi, to po prostu ciąg cyfr, który można wysłać każdemu, kto pobierze specjalistyczne oprogramowanie, zupełnie tak samo jak się wysyła mail. Magia polegała na tym, co się działo później. Otóż za każdym razem, kiedy ktoś wysyła bitcoina, jest to odnotowywane na liście, która nazywa się „blockchain” i przechowuje dokładny zapis absolutnie każdej transakcji sporządzany w precyzyjnym porządku chronologicznym. W przeciwieństwie jednak do DigiCasha nikt tym nie zarządza: zamiast tego identyczna kopia tego blockchaina jest przechowywana oraz weryfikowana przez tysiące komputerów i aktualizuje się co dziesięć minut, uniemożliwiając komukolwiek fałszowanie czy edytowanie zapisów, gdy już zostaną dodane. Najsprytniejsze było to, w jaki sposób powstawał nowy bitcoin. Satoshi, pragnąc powstrzymać rządy przed majstrowaniem przy jego wynalazku, zaplanował, że w sumie zostanie wyprodukowanych jedynie dwadzieścia jeden milionów bitcoinów, emitowanych do 2140 roku w zaprogramowanym z góry tempie. Co dziesięć minut tworzona jest (czyli „wykopywana”) nowa partia coinów i żeby je uzyskać, komputery rywalizują ze sobą, starając się rozwiązać pewną zagadkę matematyczną. Ostatni szlif polegał na tym, że Satoshi wszystko to zaszyfrował, dzięki czemu operacje stały się _quasi_-anonimowe, a zatem powiązanie transakcji kupna-sprzedaży bitcoina z osobą z realnego świata jest bardzo trudne. Mimo że blockchain rejestruje transakcje, nie ujawnia, kto za nimi stoi.

Przyzwyczajenie się do tego zajęło nieco czasu nawet uzdolnionym technicznie cyberpunkom, ale dość szybko uświadomili oni sobie, że bitcoin jest czymś wyjątkowym: cyfrowym pieniądzem o stałej podaży, bez banków, granic ani rządów. Satoshi wynalazł kryptowalutę.

Chociaż pieniądze traktuje się jak coś oczywistego, są one niezwykle dziwnym zjawiskiem. Większość osób myśli o banknotach i monetach, ale pieniądz może być niemal czymkolwiek, jeśli uwierzy w niego wystarczająco dużo ludzi. W takiej czy innej epoce w charakterze waluty wykorzystywano muszle, rzadkie metale, gliniane tabliczki, a nawet papierosy. Aż do ubiegłego stulecia na mikronezyjskiej wyspie Yap używano wielkich okrągłych kamieni z dziurą pośrodku zwanych _rai_. Były zdecydowanie za duże, by je przenosić, zatem mieszkańcy Yap przechowywali w pamięci ustne przekazy dotyczące tego, kto co posiada, aż po najdrobniejsze fragmenty każdego kamienia. Fizyczna lokalizacja _rai_ nie miała znaczenia: jeden z kamieni leżał na dnie oceanu, ale nadal był wykorzystywany do zawierania transakcji, ponieważ mieszkańcy wyspy uzgodnili wspólnie, do kogo należy. W pewnym sensie _rai_ nie różni się aż tak bardzo od amerykańskiego dolara. Przez kilkadziesiąt lat każdego dolara można było wymienić na jego równowartość w złocie, ale odkąd w 1971 roku zrezygnowano z parytetu złota, nawet ten potężny zielony banknot nie ma żadnej inherentnej wartości, bo ta wynika tylko ze zbiorowej wiary w to, że jest cenny i taki pozostanie. W ostatecznym rozrachunku ludzie przyjmują dolary, bo wiedzą, że inni również je przyjmą.

_Reszta tekstu dostępna w regularnej sprzedaży._WYDAWNICTWO CZARNE sp. z o.o.

czarne.com.pl

Wydawnictwo Czarne

@wydawnictwoczarne

Sekretariat i dział sprzedaży:

ul. Węgierska 25A, 38-300 Gorlice

tel. +48 18 353 58 93

Redakcja: Wołowiec 11, 38-307 Sękowa

Dział promocji:

al. Jana Pawła II 45A lok. 56

01-008 Warszawa

Opracowanie publikacji: d2d.pl

ul. Sienkiewicza 9/14, 30-033 Kraków

tel. +48 12 432 08 52, e-mail: [email protected]

Wołowiec 2023

Wydanie I