Kultura rywalizacji i współpracy w szkole - ebook

Czy szkolna edukacja przygotowuje uczniów do radzenia sobie w sytuacjach koniecznej czy też podejmowanej z własnego wyboru walki? Czy szkoła sprawdza się jako poligon odnoszenia sukcesów i ponoszenia porażek oraz kulturowego radzenia sobie z nimi i towarzyszącymi im skutkami? Szkolna edukacja w Polsce jest przesycona ustawicznym ocenianiem uczniów zarówno przez nauczycieli, rówieśników w klasie szkolnej, jak i ich rodziców. Niemalże każda lekcja staje się areną walki o sukces lub przeżywania niepowodzeń. Nie wszyscy potrafią wytrzymać napór emocji wyzwalanych nie tylko przez innych, lecz także przez siebie. Właśnie dlatego warto przyjrzeć się kulturze szkolnej rywalizacji.

Autor przedstawia zagadnienia współzawodnictwa i współpracy w szkole, koncentrując się na ich uwarunkowaniach, przejawach oraz pozytywnych i negatywnych następstwach.

Nie każdy uczeń ma sukcesy i nie każdy zawsze może wygrywać w sytuacjach rywalizacji indywidualnej. Niektórym się wydaje, że do osiągnięcia zwycięstwa wystarczą energia, spryt oraz dobre chęci i lekceważą konieczną wiedzę i umiejętności.

Książka jest przeznaczona dla nauczycieli szkół, przedszkoli, wychowawców palcówek opiekuńczych, organizatorów form zimowego i letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Będzie przydatna pracownikom naukowym oraz studentom kierunków pedagogicznych, prawa, psychologii, socjologii.

WSTĘP  | str. 9

I

WSPÓŁZAWODNICTWO – RYWALIZACJA – KONKUROWANIE – WALKA – WOJNA – AGONISTYKA – GRA – ROZGRYWKA – WYŚCIG  | str. 21

 1. Rywalizacja  | str. 23

 2. Współzawodnictwo  | str. 25

 3. Konkurencja  | str. 27

 4. Rodzaje współzawodnictwa  | str. 32

4.1. Współzawodnictwo antagonistyczne (gra o sumie zerowej)  | str. 32

4.2. Współzawodnictwo twórcze (gra o sumie niezerowej)  | str. 35

 5. Strategie współzawodnictwa  | str. 39

 6. Walka  | str. 51

 7. Współzawodnictwo – rywalizacja w pedagogice  | str. 56

 8. Rywalizacja a współpraca  | str. 62

 9. Ekonomiczny i polityczny charakter współzawodnictwa/rywalizacji  | str. 64

10. Wojna jako szczególny rodzaj rywalizacji  | str. 72

 

II

MAKROSPOŁECZNE I MAKROPOLITYCZNE UWARUNKOWANIA RYWALIZACJI W EDUKACJI  | str. 79

 1. Rankingoza i konkursomania, czyli wielka gonitwa w edukacji  | str. 81

 2. Rywalizacja na progu  | str. 85

 3. Rankingi szkolne jako czynnik rywalizacji  | str. 103

 4. Międzynarodowa presja rankingowa  | str. 115

 5. Konkursomania  | str. 117

 6. Koopetycja – współzależność rywalizacji i współpracy  | str. 120

 

III

WEWNĄTRZSZKOLNE UWARUNKOWANIA RYWALIZACJI  | str. 128

 1. Szkoły grywalizacji  | str. 128

 2. Konflikty wewnątrzszkolne  | str. 134

 3. Lojalność w horyzoncie wartości  | str. 142

 4. Wyniki rywalizacji jako wskaźnik wychowania  | str. 151

 5. Wykroczenia jako brak wychowania  | str. 152

 6. Ocenianie jako środek represji  | str. 152

 7. Nauczyciele przeciwko ocenianiu zachowania  | str. 155

 8. Szkolne taktyki stratyfikacyjne  | str. 164

 9. Szkoła miejscem bicia rekordów Guinnessa  | str. 179

10. Gra w szachy transparentną rywalizacją  | str. 181

11. Korzyści i niebezpieczeństwa współzawodnictwa  | str. 187

12. Typowe błędy organizatorów współzawodnictwa  | str. 197

12.1. Obowiązkowe uczestnictwo  | str. 198

12.2. Wszystkoizm celów i treści  | str. 199

12.3. Permanencja  | str. 202

12.4. Nierówność współzawodniczących  | str. 203

13. (Nie-)właściwy styl kierowania zespołem  | str. 205

14. Ściąganie jako nieuczciwa rywalizacja  | str. 207

15. Sublimacja instynktu walki  | str. 213

16. Rywalizacja szkolna w opinii Nauczyciela Roku  | str. 220

17. Nauczyciele w wypalonej przestrzeni zawodowej  | str. 230

 

IV

INTRASUBIEKTYWNE WYMIARY RYWALIZACJI  | str. 240

 1. Uczniowskie i nauczycielskie poczucie zobowiązania wobec elitarności szkoły  | str. 240

 2. Wewnętrzny świat odporności na porażki  | str. 243

 3. Rywalizacja z samym sobą jako środek wychowawczy  | str. 252

 

V

KU WEWNĄTRZSZKOLNEJ WSPÓŁPRACY  | str. 260

 1. Szkoła współpracy  | str. 260

 2. Źródła solidarnościowej walki o demokratyzację szkolnictwa  | str. 264

 3. Początki ustrojowych zmian w polskiej edukacji  | str. 266

 4. Edukacja po trzydziestu trzech latach polskiej transformacji  | str. 273

 5. Diagnoza społeczna  | str. 285

 6. Współdziałanie nauczycieli i rodziców  | str. 296

 7. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli  | str. 304

 8. Strategiczne planowanie rozwoju szkoły  | str. 315

 9. Przesłanki edukacji kooperacyjnej i wychowującej  | str. 319

10. Konstruktywistyczny model nauczania  | str. 322

11. Cechy konstruktywnej edukacji  | str. 322

12. Montessoriańska pedagogia współpracy  | str. 328

13. Nie zabijajcie coacha  | str. 342

ZAKOŃCZENIE  | str. 347

BIBLIOGRAFIA  | str. 353