Matka - ebook

OSOBY:

-

- JANINA WĘGORZEWSKA – matrona lat 54. Chuda, wysoka. Siwe włosy. Ma dwa sposoby mówienia: pospolitawy i istotny – i więcej dystyngowany i powierzchowny.

-

- Pierwszy (1), drugi (2).

-

- LEON WĘGORZEWSKI – jej syn. Przystojny brunet, lat 30. Ogolony zupełnie.

-

- ZOFIA PLEJTUS – panna, lat 24. Bardzo ładna brunetka.

-

- JÓZEFA BARONÓWNA OBROCK – siostra Janiny. Chuda stara panna, lat 65.

-

- JOACHIM CIELĘCIEWICZ – dyrektor teatru. Siwy. Tłusty i czerwony. Broda i wąsy.

-

- Lat 60.

-

- APOLINARY PLEJTUS – ojciec Zofii. Siwy. Sumiaste wąsy. Lat 75.

-

- ANTONI MURDEL – BĘSKI – podejrzane indywiduum. Wąsiki. Bez brody. Brunet lat 35.

-

- LUCYNA BEER – bardzo duża i bardzo piękna dama, lat około 40. Typ semicki.

-

- NIEZNAJOMA MŁODA OSOBA – lat 23. Bardzo piękna i uderzająco podobna do Janiny.

-

- NIEZNAJOMY MŁODY MĘŻCZYZNA – brunet bardzo przystojny z czarnymi wąsami. Głos – bardzo piękny baryton.

-

- GŁOS ZZA SCENY – podobny do głosu Nieznajomego.

-

- ALFRED HR. DE LA TRÉFOUILLE – arystokratyczny bubek, lat 30.

-

- WOJCIECH DE POKORYA – PĘCHERZEWICZ – typ bogatego ziemianina i żuisera. Lat 32.

-

- SZEŚCIU ROBOTNIKÓW – zawzięte gęby, brodate i ogolone.

-

- DOROTA – służąca, lat 40.AKT PIERWSZY

W I akcie wszyscy są absolutnie trupio bladzi, bez cienia koloru. Usta czarne,

rumieńce czarniawe. Ubrania i dekoracje tylko i jedynie w tonach czarno-białych.

Jedną rzeczą kolorowa jest robótka włóczkowa, którą robi Matka – mogą być

kolory: niebieski, różowy, żółty i jasnopomarańczowy. W razie pojawienia się kolorów

dodawane będą osobne objaśnienia

Scena przedstawia salonik skombinowany z pokojem jadalnym. Urządzenie dość

nędzne. Kanapa ceratowa pod ścianą wprost. Przy kanapie stół, pokryty ceratą w

desenie. Za stołem siedzi Matka, sama, i robi robótkę w kolorach: niebieskim,

różowym, żółtym i jasnopomarańczowym. Okno na lewo, drzwi na prawo.

MATKA

odkładając na chwilę robótkę i wpatrując się przed siebie. Wolno, z jadem (1)

Podły wampir. Wdał się w ojca. A może jestem niesprawiedliwa w stosunku do nich obu – może to moja wina, że on jest taki? Czymże ja zasłużyłam na inną egzystencję niż tę, którą mam? Czy dokonałam czegoś nadzwyczajnego? Nic, nic…

Jestem pospolita kwoka i nic więcej. Ale za co znowu mam tak strasznie cierpieć?

O, Boże! Życie moje przemyka jak sen okropny obok mego drugiego, prawdziwego istnienia, które umarło. Muszę sobie uświadomić wszystko. Może to da mi siłę do przetrzymania jeszcze gorszych rzeczy, które mnie czekają, (nagle zaczyna wyć

dzikim głosem następującą piosenkę)

Ja byłam kiedyś piękna, młoda,

Ja miałam duszę, a nawet ciało,

Wszystkiego dla mnie było mało.

A teraz nic nie zostało!

Co za szkoda!

Co za szkoda!

(liczy ) Dług u księgarza – 150, za książki z biblioteki – 50, pokój – 200. I to wszystko dla tego tak zwanego kształcenia się. Kiedy ja to wszystko wyrobię tymi robótkami? Idiota! Dureń! Niedołęga życiowy! Żeby przynajmniej zabrał się do jakiejś pożyteczniejszej pracy! On nic porządnego nigdy nie napisze. A ja?

Malowałam, miałam duży talent do muzyki, pisałam wcale niezłe nowele… To, co mówię, to nie żaden psychiczny ekshibicjonizm – tu nikogo nie ma – na pewno. Ach – ta wieczna samotność. I znikąd słowa pociechy.

GŁOS

Cha, cha, cha, cha!

Matka nie zwraca uwagi na Głos.

MATKA

Nie wiem, czemu przypomniał mi się jego śmiech. Leon ma śmiech podobny, tylko gorszy. Co u tamtego było otwartą zbrodnią, u tego jest małą podłostką, czymś obrzydliwym, przydeptanym błyszczącym butem – tylko ogonek tego widać, ale dla mnie to dosyć… Och – jaki on marny jest, ten mój syn! Czemu go nie karmiłam wódką od dziecka? Byłby przynajmniej taki mały jak te pieski japońskie, co od szczeniaka wódkę żłopią – nie byłby tym wstrętnym dorosłym niczym. Jako karzełka, kretyna mogłabym go po prostu kochać. Schamiałam zupełnie – ja, baronówna von Obrock. Ale Józia schamiała także. Może to blaga z tym Obrockami przez ck – może my jesteśmy po prostu zwykłe obroki, przez małe o i k? A mówią, że dobre rasy nie chamieją nawet w najgorszych warunkach, (wyje znowu)

Nade mną zwisa przepiękna maska,

Diabeł bez ciała ciągnie mnie w grzech,

Wszystko od żądzy utajonej trzaska.

Miałam kochanków, miałam aż trzech.

Czy mu się przyznać? czy nie? ( Wchodzi Dorota.) Moja Doroto, proszę nastawić makaron na zimnej wodzie, po włosku, tak jak panicz lubi. Tak dobrze jest być matką i móc dogodzić synkowi. Prawda?

DOROTA

Słucham jaśnie panią. Ja byłam też matką. Ale ja jestem szczęśliwsza – mój syn zginął na wojnie.

MATKA (2)

Precz! Precz! Do makaronu! Ja mego syna uratowałam od wojny, bo on musi zbawić ludzkość całą. On jest wielki myśliciel, a przy tym taki słabowity. Tacy nie mogą ginąć – powinna być specjalna komisja…

DOROTA przerywa jej

Znowu jaśnie pani piła za dużo, a pewnie na czczo do tego! Nie mogła to jaśnie pani dotrzymać choć do kolacji?

MATKA (1)

Ach…

Macha ręką ze zniechęceniem.

DOROTA Ja nie mówię przeciw paniczowi. Ale czasem lepiej mieć dobrą pamięć o synu jak mieć go żywym i zdrowym, a nie takim, jakim go się widzieć chciało. Czy ja wiem, jaki by był mój Ferdek teraz – w tej całej maltretacji dzisiejszej?

Łobuz był okrutny, a tak wiem przynajmniej, że jest bohater, i tyle.

MATKA błagalnie

Moja Doroto, czyż Dorota nie widzi, nie czuje, że ja się męczę, okropnie męczę.

Ja nie mogę już pracować, a on – on ciągle zajęty i taki daleki ode mnie, na tyle wyższy ponad wszystko, że ja nie mogę mu przypomnieć, że ja już nie mogę…

tymi robótkami – o Boże! Cały dom… Och, moje oczy… ja już ślepnę, mnie doktor zabronił do końca życia robótki… Ach, Doroto, Doroto…

DOROTA

Trzeba było bić, póki był młody. Teraz, w naszych ciężkich czasach, taki się tak zakłamie, tak wykłamie wszystko od samego środka, tak okłamie siebie i rodzoną matkę, tak się wkłamie w siebie i w innych, że go nikt, żadna siła, nie odkłamie. Dokłamać się musi do końca. A pojeden to się jeszcze przekłamie na wylot – i to bywa.

GŁOS

To tak jak ja. Ale ja byłem konsekwentny – ja się stryczka nie bałem. (śpiewa)

I pamięć Węgorzewskiego jest święta pośród zbrodniarzy,

I każdy małoletni przestępca o Węgorzewskim tylko marzy.

MATKA (2)

Znowu mi się przypomniał mój mąż. Straszny to był wprost mezalians. I Bóg mnie za to pokarał. Bóg mezaliansów nie lubi. Czy Dorota wie, że mój mąż zginął na szubienicy w Castel del Assucar, w Brazylii, jako bandyta rzeczny. Robił niesłychanie ryzykowne wyprawy… ale mniejsza z tym. Jedno trzeba mu przyznać:

miał cudowny baryton, był piękny i odważny, miał fantazję. A nade wszystko nigdy nie miał wyrzutów sumienia. Był prawdziwym rycerzem fortuny – un vrai chevalier de fortune.

DOROTA

No, to pójdę już do kuchni, bo potem będzie się jaśnie pani wstydzić, że się jaśnie pani za wiele zwierzała. Tylko jedno: czy jaśnie pani nie przestałaby tak pić?

MATKA (2)

Nie – pić będę – to jedyna rzecz, która mi jeszcze została. Ale on o tym nie wie. Morfinuję się też, ale stosunkowo rzadko. To procent od zarobku, który wzięłam na siebie. To ostatnie mówię Dorocie w najściślejszej dyskrecji. I

właściwie, gdzieś na dnie, w zachwyt mnie wprowadza to życie bez żadnego sensu – to poświęcenie bez granic w tej pospolitości bez dna, którą tak kocham jednak bez miary. Kocham każdy kącik, każdą drobinkę kurzu, każdą niteczkę. Ja siebie w tym kocham, moja Doroto. Ja siebie gonię jak własną małą siostrzyczkę wśród klombików rezedy i heliotropu – to nie jest normalna miłość do świata – to ten okropny odwrócony egoizm. On to ma, ale tego nie odwraca. On w głębi duszy nienawidzi wszystkiego, i mnie też. Ja go odkarmiłam, bo z głodu chciał umrzeć, biedaczek. Do siódmego roku życia – cieniutki był jak tyczka. O - taką miał szyjkę, (pokazuje ręką robiąc kółko z tzw. kciuka i palca wskazującego ) Ja siebie kocham w nim i może więcej go kocham, że jest taka mała świnka – ja go za to żałuję tak, że mi serce pęka. To są sprzeczności uczuć ponad miarę, ponad siły człowieka. On czuje to samo – ja go znam. A od sprzeczności uczuć gorszym jest tylko ich ciężar – jak ktoś na kimś swoim uczuciem zacięży i zegnie go, i zmiażdży w końcu. To jest jego męka – mego syna. Ja to wszystko rozumiem, ale nic ulżyć mu nie jestem w stanie – przeciwnie, mimo woli robię wszystko, aby mu było jeszcze ciężej. I wiem, że mojej śmierci on nie przetrzyma. A może mi się zdaje? Może nic nie czuje to wyrodne dziecko i ja się męczę na próżno? Ale co to kogo obchodzi? Bo ta cała jego uczoność to blaga, czysty “bajc”, jak Dorota mówi. Tego nie rozumie nikt ani, zdaje się, on sam. On jest takie zero z troszką jakiegoś spryciku… A może go nie rozumiem? Może to wielki mędrzec? Boże jedyny! Jakże pięknie urządzone jest najpodlejsze nawet życie, jak wszędzie widać tę dbałość Twą o Twoją własną chwałę!

Płacze.

DOROTA

Ee – urżnęła się dziś jaśnie pani jak nieboskie stworzenie.

Dzwonek, Dorota idzie otworzyć. Wchodzi Leon.

LEON

Co to? Mateczka płacze? Znowu ataczek nerwowy? (siada przy niej i obejmuje ją)

Moja najdroższa, a tak właśnie dziś chciałem, aby mateczka była zupełnie spokojna i normalna, bez żadnego przeczulenia.

MATKA chlipie, ale się opanowuje

Dobrze, dobrze, Leoneczku. Zaraz się uspokoję. Ty wiesz przecie, że ja dla ciebie wszystko, wszystko… Żebyś nie ty, tobym ani chwilki jednej nie żyła…

Jestem już u końca moich sił…

LEON

Tak, tak. Ale po co przygniatać mnie zaraz całym ogromem poświęcenia? Zastanów się lepiej, co byś robiła, gdybyś nie była moją matką, gdybyś nie musiała robić tych ciągłych robótek, gdybyś cały dzień mogła robić, co byś chciała. Czy nie robiłabyś tego samego właśnie i z taką zawziętością? Zamiast tej robótki do sprzedania byłby jakiś ornat, jakieś pończochy dla biednych – czy ja wiem co?

No, czyż nieprawda?

MATKA