Międzynarodowe finanse przedsiębiorstw - ebook

Słowo wstępne

W podręczniku zostały przedstawione wybrane zagadnienia z obszaru międzynarodowych finansów przedsiębiorstw, których znajomość jest niezbędna dla właściwego zrozumienia funkcjonowania sfery finansowej w biznesie międzynarodowym, tj. znaczenie kursu walutowego w działalności przedsiębiorstwa, rodzaje transakcji walutowych w działalności przedsiębiorstwa, wykorzystanie walutowych instrumentów rynku pozagiełdowego (OTC) i giełdowego w działalności międzynarodowej przedsiębiorstwa, prognozowanie kursów walutowych w oparciu o mechanizmy relacji parytetowych, krótkoterminowe inwestycje na rynku pieniężnym w walucie zagranicznej, wykorzystanie przez przedsiębiorstwo finansowania dłużnego w walucie zagranicznej, znaczenie i rola finansowych transakcji swap w przedsiębiorstwie, zarządzanie ryzykiem walutowym w działalności przedsiębiorstwa, strategie hedgingowe w zakresie ekspozycji walutowej (ekonomicznej, transakcyjnej i księgowej).

W książce nacisk położono na praktyczne ujęcie omawianej tematyki międzynarodowych finansów przedsiębiorstwa. W poszczególnych rozdziałach zostały zaprezentowane ilustracje omawianych problemów zaczerpnięte z życia gospodarczego (kazusy „Świat finansów”) oraz praktyczne przykłady z wykorzystaniem rzeczywistych danych pochodzących z baz danych, m.in. Thomson Reuters Eikon, EMIS Professional, International Financial Statistics czy World Development Indicators. Przy prezentacji zagadnień szczególną uwagę zwrócono na aktualność przedstawianych informacji, przykładów i danych, co jest istotne w kontekście dynamicznych zmian w obszarze finansów międzynarodowych w ostatnich latach. Przy rozwiązywaniu przykładów praktycznych przedstawiono m.in. wykorzystanie kalkulatora finansowego Texas Instruments BA II Plus Professional, który jest oficjalnie dopuszczony podczas międzynarodowego egzaminu CFA (Chartered Financial Analyst) i polskiego egzaminu na doradcę inwestycyjnego.

W książce zaprezentowano również studium przypadku dotyczące zarządzania ryzykiem kursu walutowego w polskim przedsiębiorstwie PKM Duda S.A., przygotowane w ramach programu Leonardo da Vinci finansowanego przez Unię Europejską „Transfer of experiential and innovative teaching methods for business education”. Case study ułatwia zrozumieć problem hedgingu i wykorzystania technik osłony przed ryzykiem walutowym poprzez prezentację błędów popełnionych przez zarządzających przedsiębiorstwem w zakresie strategii hedgingowej. Studium przypadku stymuluje słuchaczy do zaangażowania w ożywioną wymianę poglądów poprzez prezentację kontrastujących spojrzeń na przedsiębiorstwo PKM Duda: z jednej strony cieszącą się uznaniem spółkę giełdową, a z drugiej strony firmę, która podjęła niewłaściwe decyzje finansowe w zakresie walutowych instrumentów pochodnych. Oprócz zagadnień związanych z międzynarodowymi finansami przedsiębiorstwa, zarządzaniem ryzykiem kursowym czy strategiami zabezpieczającymi przed ryzykiem walutowym, w case study zostały poruszone problemy dotyczące relacji inwestorskich w spółkach giełdowych oraz etyki w biznesie.

Przygotowując podręcznik, autor wykorzystał polską i zagraniczną literaturę przedmiotu, aktualne dane i statystyki finansowe, a także własną wiedzę i doświadczenie zdobyte podczas wieloletniej pracy dydaktycznej na studiach dziennych, podyplomowych oraz MBA w zakresie m.in. następujących przedmiotów: Międzynarodowe finanse przedsiębiorstw, International corporate finance, Global financial management, International investment, Corporate finance, Fundamentals of finance, International finance, a także International strategies of financing.

Książka przeznaczona jest dla studentów studiów magisterskich i licencjackich uczelni wyższych o profilu ekonomicznym, słuchaczy studiów podyplomowych oraz MBA, pracowników przedsiębiorstw wszystkich branż (działów finansowych) oraz instytucji finansowych (banków czy funduszy inwestycyjnych), a także innych osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę z zakresu międzynarodowych finansów przedsiębiorstwa i transakcji walutowych.

Opracowanie może być wykorzystane jako pozycja, w oparciu o którą prowadzone będą zajęcia wykładowe i ćwiczeniowe z przedmiotu Międzynarodowe finanse przedsiębiorstw. Układ książki może być wskazówką metodyczną dla wykładowców prowadzących zajęcia z tego przedmiotu. Dodatkowo podręcznik może być zalecany jako literatura uzupełniająca do innych przedmiotów z obszaru finansów przedsiębiorstwa, finansów międzynarodowych, transakcji walutowych, zarządzania ryzykiem finansowym czy inwestycji międzynarodowych.

Podręcznik składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym zaprezentowano podstawowe zagadnienia związane z kursem walutowym i rynkiem walutowym, ze szczególnym uwzględnieniem rodzajów transakcji walutowych (w tym spekulacyjnych i arbitrażowych) oraz wykorzystania walutowych instrumentów pochodnych (kontraktów forward, futures i opcji walutowych) w działalności przedsiębiorstwa. W rozdziale drugim przedstawiono problematykę prognozowania kursów walutowych w oparciu o mechanizmy relacji parytetowych, ze szczególnym uwzględnieniem parytetu siły nabywczej, międzynarodowego efektu Fishera i efektu predykcji. Omówiono również zagadnienie niedowartościowania/przewartościowania realnego kursu walutowego. W rozdziale trzecim zaprezentowano problematykę analizy stóp zwrotu z krótkoterminowych inwestycji na rynku pieniężnym denominowanych w walucie zagranicznej. Szczególny nacisk położono na inwestycje typu carry trade, prezentując koncepcję analizy stóp zwrotu w świecie bez podatków i z podatkami. Rozdział czwarty dotyczy finansowania dłużnego w walucie zagranicznej. Przedstawiono w nim zagadnienie szacowania kosztu długu walutowego i jego determinant, w tym w świecie bez podatków i z podatkami. W rozdziale piątym omówiono wykorzystanie finansowych transakcji swap w przedsiębiorstwie (swapów stopy procentowej i swapów walutowych). Przybliżono również problematykę reform regulacyjnych na rynku kontraktów swap i innych transakcji OTC, wdrożonych po wybuchu ogólnoświatowego kryzysu finansowego, w tym zaprezentowano nowe obowiązki przedsiębiorstw uczestniczących w tym rynku, a także publiczne źródła informacji na temat zawieranych transakcji. Rozdział szósty został poświęcony zarządzaniu ryzykiem walutowym w działalności przedsiębiorstwa. Zaprezentowano w nim strategie hedgingowe w zakresie transakcyjnej ekspozycji walutowej (wewnętrzne i zewnętrzne techniki osłonowe). W rozdziale siódmym omówiono znaczenie ekonomicznej i księgowej ekspozycji walutowej w przedsiębiorstwie. Poruszono problem wpływu długookresowych zmian kursowych na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa. Przeanalizowano również konsekwencje zmian kursu walutowego z perspektywy jednostkowego i skonsolidowanego sprawozdania finansowego. W rozdziale ósmym przedstawiono studium przypadku spółki PKM Duda S.A. dotyczące transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursu walutowego oraz relacji inwestorskich w spółce giełdowej.

Każdy z rozdziałów podręcznika zawiera zbiór zadań do samodzielnego rozwiązania, a także pytań testowych i otwartych. Służą one utrwaleniu wiedzy oraz wskazaniu najistotniejszych informacji zawartych w danym rozdziale. Ułatwiają także przyswojenie tekstu i motywują czytelników do własnych przemyśleń. Mogą one zostać wykorzystane przez wykładowców podczas zajęć ze studentami, a także jako zadania domowe oraz inspiracja do pytań na kolokwium zaliczeniowym lub egzaminie.Rozdział 1 Kurs walutowy i rynek walutowy

1.1. Kurs walutowy – konwencje notowań

1.2. Rynek walutowy spot i instrumenty terminowego rynku walutowego

1.3. Transakcje walutowe przedsiębiorstwa

1.4. Zadania do samodzielnego rozwiązania

1.5. Pytania testowe i otwarte

1.6. Summary

Po przeczytaniu niniejszego rozdziału czytelnik będzie w stanie odpowiedzieć na następujące pytania:

1. Jak zdefiniować kurs walutowy i jaka jest istota transakcji walutowej?

2. Jakie są konwencje notowań na rynku walutowym i jak interpretować zmiany poziomu kursu walutowego?

3. Czym charakteryzują się transakcje na walutowym rynku spot oraz wybrane instrumenty terminowego rynku walutowego?

4. Jakie pozycje walutowe można zająć na walutowym rynku spot oraz na rynku walutowych instrumentów pochodnych?

5. Od czego uzależnione są zyski/straty powstałe w związku z wykorzystaniem w przedsiębiorstwie wybranych walutowych instrumentów pochodnych (derywatów)?

6. Jakie są motywy zawierania przez przedsiębiorstwo transakcji wymiany walut?

7. W jaki sposób przeprowadza się transakcje spekulacyjne na rynku walutowym spot i forward?

8. Jaka jest istota i mechanizm transakcji spekulacyjnej z wykorzystaniem walutowego kontraktu futures?

9. Jaka jest istota i mechanizm transakcji arbitrażu trójwalutowego?

10. Jakie są determinanty terminowego kursu walutowego (kursu forward)?

11. Jaka jest istota i mechanizm transakcji arbitrażu stopy procentowej pokrytego na rynku terminowym (covered interest rate arbitrage)?

1.1. Kurs walutowy – konwencje notowań

We współczesnym świecie w związku z zaawansowaniem procesu globalizacji większość przedsiębiorstw przeprowadza transakcje, które skutkują przepływami pieniężnymi denominowanymi zarówno w walucie krajowej, jak i w walutach zagranicznych. Transakcje denominowane w walutach zagranicznych (transakcje walutowe) mogą mieć charakter handlowy (np. transakcje importowe lub eksportowe przedsiębiorstw krajowych) lub finansowy (np. zaciąganie i obsługa kredytów w walutach zagranicznych, inwestycje portfelowe lub bezpośrednie w walutach zagranicznych). Parametrem, który decyduje o finansowej efektywności transakcji walutowych, jest kurs walutowy. Kurs walutowy to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie (relacja wymienna pomiędzy dwoma walutami). Cena ta może być zaprezentowana na dwa sposoby:

- jako cena jednostki waluty zagranicznej wyrażona w walucie krajowej (w tym przypadku mówimy o tzw. notowaniu bezpośrednim kursu walutowego),
- jako cena jednostki waluty krajowej wyrażona w walucie zagranicznej (w tym przypadku mówimy o tzw. notowaniu pośrednim/odwrotnym)¹.

W większości krajów notowania prezentowane są w formie bezpośredniej, np. w Polsce kursy walut zagranicznych wyrażane są w polskim złotym (np. 1 EUR = 3,9678 PLN), a w Czechach kursy walut zagranicznych wyrażane są w koronach czeskich (np. 1 GBP = 26,685 CZK). Nie jest to jednak regułą, np. kurs euro prezentowany jest zwyczajowo w krajach Unii Gospodarczej i Walutowej w formie notowania pośredniego (np. 1 EUR = 1,2322 USD). Podobnie jest z kursem funta brytyjskiego².

W żargonie na rynku walutowym walutę, dla której jednostki (lub jej wielokrotności) cena podawana jest w innej walucie, nazywamy walutą bazową. Natomiast walutę, w której wyrażana jest cena jednostki (lub jej wielokrotności³) innej waluty, nazywamy walutą kwotowaną (notowaną, notowania, kwotowania). Używając tej terminologii, notowanie bezpośrednie można zdefiniować jako notowanie, w którym waluta krajowa jest walutą notowania. Natomiast notowanie pośrednie to notowanie, w którym waluta krajowa jest walutą bazową.

Oprócz podziału notowań na bezpośrednie i pośrednie w żargonie na rynku walutowym w odniesieniu do kursów dolara amerykańskiego wyróżnia się także notowania amerykańskie i europejskie. Notowanie amerykańskie to notowanie, w którym USD występuje jako waluta kwotowana (np. 1 EUR = 1,2322 USD). Notowanie europejskie to notowanie, w którym USD jest walutą bazową (1 USD = 3,3634 PLN).

Notowanie kursu walutowego zazwyczaj jest prezentowane jako pięć cyfr (np. 1 USD = 2,8544 PLN)⁴. W żargonie na rynku walutowym dwie pierwsze cyfry nazywane są figurami, a pozostałe cyfry pestkami (lub pipsami).

Każda waluta ma przyporządkowany trzyliterowy kod zgodnie ze standardem ISO 4217 przyjętym przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (International Organisation for Standardization, ISO, www.iso.org). Pierwsze dwie litery kodu to oznaczenie państwa (zgodne z normą kodowania państw, terytoriów oraz ich jednostek administracyjnych – ISO 3166), a trzecia litera określa walutę (np. USD – dolar amerykański, LTL – lit litewski). Oprócz kodu alfabetycznego dla poszczególnych walut ISO przyporządkowała trzycyfrowe kody numeryczne (np. złoty jest oznaczony kodem 985). W poniższej tabeli zaprezentowano kody dla wybranych walut (pełna lista znajduje się w załączniku 2 do podręcznika).

Tabela 1.1. Kody wybranych walut według standardu ISO 4217

----------------------------------------------- ------------------------------------- ------------------ ----------------
Państwo, terytorium Waluta, nazwa angielska waluty Kod alfabetyczny Kod numeryczny
Argentyna Peso argentyńskie, Argentine Peso ARS 032
Białoruś Rubel białoruski, Belarussian Ruble BYN 933
Bułgaria Lew bułgarski, Bulgarian Lev BGN 975
Chiny Renminbi, Yuan Renminbi CNY 156
Chorwacja Kuna chorwacka, Croatian Kuna HRK 191
Dania Korona duńska, Danish Krone DKK 208
Japonia Jen japoński, Yen JPY 392
Norwegia Korona norweska, Norwegian Krone NOK 578
Polska Złoty, Zloty PLN 985
Republika Czeska Korona czeska, Czech Koruna CZK 203
Rumunia Lej rumuński, Romanian Leu RON 946
Stany Zjednoczone Dolar amerykański, US dollar USD 840
Szwecja Korona szwedzka, Swedish Krona SEK 752
Ukraina Ukraińska hrywna, Hryvnia UAH 980
Unia Europejska (Unia Gospodarcza i Walutowa) Euro, Euro EUR 978
Węgry Forint węgierski, Forint HUF 348
Wielka Brytania Funt brytyjski, Pound Sterling GBP 826
----------------------------------------------- ------------------------------------- ------------------ ----------------

Źródło: opracowanie własne na podstawie (SNV 2018).

Handel na rynku walutowym odbywa się w oparciu o notowania podwójne. Instytucje finansowe handlujące walutami podają notowania w formie kursów kupna i sprzedaży. Nazewnictwo to odzwierciedla punkt widzenia instytucji handlującej walutami, tzn. po tzw. umownym kursie kupna (bid price) danej waluty instytucje skupują od swoich klientów tę walutę, natomiast po tzw. umownym kursie sprzedaży (ask, offer price) zbywają ją swoim klientom. Różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna nazywana jest marżą kursową (bid-ask spread). Marża kursowa (wyrażona w postaci absolutnej) stanowi zysk instytucji kwotującej z handlu jednostką danej waluty. Marża kursowa często wyrażana jest w formie relatywnej jako wskaźnik rentowności handlu walutami:

(1.1)

gdzie:

s^(bid) − umowny kurs kupna waluty,

s^(ask) − umowny kurs sprzedaży waluty.

Przykładowo przy kursie 1 USD = 2,7744 – 2,8634 PLN marża kursowa wynosi 3,11%. Warto podkreślić, że marża kursowa stanowi koszt transakcyjny dla klientów instytucji handlujących walutami⁵.

W celu właściwego doboru kursu do rozliczenia transakcji walutowej pomocne jest precyzyjne zdefiniowanie umownego kursu kupna i umownego kursu sprzedaży. Precyzyjnie ujmując, umowny kurs kupna to kurs, po którym dealer walutowy (instytucja handlująca walutami) skupuje od klientów walutę bazową (kurs kupna waluty bazowej). Inaczej mówiąc, jest to kurs, po którym dealer walutowy sprzedaje klientom walutę notowania (kurs sprzedaży waluty notowania)⁶. Z kolei umowny kurs sprzedaży to kurs, po którym dealer sprzedaje klientowi walutę bazową (kurs sprzedaży waluty bazowej) i kupuje od klienta walutę notowania (kurs kupna waluty notowania).

Przeanalizujmy rozliczanie transakcji walutowej na przykładzie notowania 1 USD = 2,7744 – 2,8634 PLN. Jeśli klient sprzeda dealerowi 100 USD, transakcja zostanie rozliczona po umownym kursie kupna (kursie kupna USD, kursie sprzedaży PLN), tj. 2,7744 PLN/USD (klient otrzyma 277,44 PLN). Jeśli klient kupi od dealera 100 USD, transakcja zostanie rozliczona po umownym kursie sprzedaży (kursie sprzedaży USD, kursie kupna PLN), tj. 2,8634 PLN/USD (klient zapłaci 286,34 PLN). Jeśli klient kupi od dealera 100 PLN, transakcja zostanie rozliczona po umownym kursie kupna (kursie kupna USD, kursie sprzedaży PLN), tj. 2,7744 PLN/USD (klient zapłaci 36,04 USD, co wynika z podzielenia 100 PLN przez 2,7744 PLN/USD). Jeśli klient sprzeda dealerowi 100 PLN, transakcja zostanie rozliczona po umownym kursie sprzedaży (kursie kupna PLN, kursie sprzedaży USD), tj. 2,8634 PLN/USD (klient otrzyma 34,92 USD, co wynika z podzielenia 100 PLN przez 2,8634 PLN/USD)⁷.

W sytuacji, gdy w tabeli notowań kursowych nie została wskazana bezpośrednia relacja wymienna dwóch interesujących nas walut, konieczne jest obliczenie tzw. kursu krzyżowego (cross rate). Kurs krzyżowy dwóch walut jest liczony na podstawie notowań tych dwóch walut względem tej samej trzeciej waluty. Metodyka obliczania kursu krzyżowego została zaprezentowana w poniższym przykładzie. W przykładzie tym na podstawie notowań GBP (funta brytyjskiego) i EUR (euro) względem USD (dolara amerykańskiego) zaprezentowano sposób obliczania kursu krzyżowego EUR względem GBP.

Przykład 1.1

Kurs krzyżowy

Notowania wyjściowe:

1 GBP = 1,5742 – 1,5788 USD GBP waluta bazowa

1 EUR = 0,9852 – 0,9866 USD EUR waluta bazowa

Kurs krzyżowy:

1 GBP = kk – ks EUR (GBP waluta bazowa, EUR waluta kwotowana)

Według umownego kursu kupna (kk) rozliczana jest transakcja sprzedaży przez klienta do instytucji podającej notowanie (np. dealera bankowego) 1 GBP w zamian za określoną przez kurs kupna ilość EUR. Transakcję sprzedaży 1 GBP w zamian za określoną przez kurs kupna ilość EUR możemy przedstawić jako wymianę 1 GBP na USD, a następnie sprzedaż USD w zamian za EUR, czyli:

S_(GBP) K_(EUR) = S_(GBP) K_(USD) oraz S_(USD) K_(EUR)

Według umownego kursu sprzedaży (ks) rozliczana jest transakcja kupna od instytucji podającej notowanie (np. banku) 1 GBP w zamian za określoną przez kurs sprzedaży ilość EUR. Transakcję kupna 1 GBP w zamian za określoną przez ks ilość EUR możemy przedstawić jako sprzedaż określonej przez kurs sprzedaży ilości EUR w zamian za USD, a następnie sprzedaż USD w zamian za 1 GBP, czyli:

S_(EUR) K_(GBP) = S_(EUR) K_(USD) oraz S_(USD) K_(GBP)

Kurs krzyżowy ma zatem postać: 1 GBP = 1,5956 – 1,6025 EUR.

Podsumowując, aby obliczyć krzyżowy kurs kupna, podzieliliśmy kurs kupna GBP z pierwszego notowania wyjściowego przez kurs sprzedaży EUR z drugiego notowania wyjściowego oraz, aby obliczyć krzyżowy kurs sprzedaży, podzieliliśmy kurs sprzedaży GBP z pierwszego notowania wyjściowego przez kurs kupna EUR z drugiego notowania wyjściowego.

gdzie:

kk – kurs kupna,

ks – kurs sprzedaży,

S – sprzedaż danej waluty przez klienta, np. S_(EUR) oznacza sprzedaż EUR instytucji podającej notowanie (np. bankowi),

K – kupno danej waluty przez klienta, np. K_(GBP) oznacza kupno GBP od instytucji podającej notowanie (np. od banku),

GBP – funt brytyjski,

EUR – euro,

USD – dolar amerykański.

Kursy walutowe, podobnie jak inne ceny w gospodarce, zmieniają się. Zwiększenie wartości danej waluty określamy zasadniczo mianem aprecjacji, natomiast obniżenie wartości mianem deprecjacji. Jeśli zmiany kursu nie są wynikiem działania sił rynkowych, lecz decyzji władz monetarnych danej gospodarki (w przypadku systemu tzw. kursu regulowanego), wówczas wzrost wartości danej waluty jest określany mianem rewaluacji, a obniżenie wartości dane waluty mianem dewaluacji⁸. Jeśli waluta bazowa aprecjonuje (deprecjonuje) względem waluty notowania, to waluta notowania deprecjonuje (aprecjonuje) względem waluty bazowej. Relatywną zmianę wartości waluty bazowej wskazuje poniższa formuła:

(1.2)

Z kolei relatywną zmianę wartości waluty notowania wskazuje poniższa formuła⁹:

(1.3)

gdzie:

s_(t) − kurs walutowy na koniec okresu,

s₀ − kurs walutowy na początek okresu.

Znając wielkość relatywnej zmiany wartości waluty A względem waluty B, możliwe jest obliczenie wielkości relatywnej zmiany wartości waluty B względem A za pomocą poniższej formuły:

(1.4)

gdzie:

Δ_(wA) − relatywna zmiana wartości waluty A,

Δ_(wB) − relatywna zmiana wartości waluty B.

Przykład 1.2

Zmiana wartości waluty (aprecjacja/deprecjacja)

W okresie 1–22.03.1995 r. kurs peso meksykańskiego (MXN) wobec USD zmienił się z poziomu 5,96 MXN/USD do poziomu 7,23 MXN/USD¹⁰. Ile wyniosła procentowa zmiana wartości MXN wobec USD oraz procentowa zmiana wartości USD w notowaniu z MXN?

W analizowanym okresie USD (waluta bazowa) aprecjonował wobec MXN o 21,3%

a MXN (waluta notowania) zdeprecjonowało względem USD o 17,6% Alternatywnie,

aby obliczyć wielkość deprecjacji MXN na podstawie informacji o wielkości aprecjacji USD, można wykorzystać formułę (1.4):

Warto podkreślić, że analizując wartości bezwzględne, aprecjacja waluty A wobec waluty B jest zawsze większa niż deprecjacja waluty B wobec waluty A (w analizowanym przykładzie 21,3% > 17,6%). Wynika to z faktu, że wielkość aprecjacji zmierza do nieskończoności (wielkość aprecjacji jest teoretycznie nieograniczona), natomiast wartość bezwzględna deprecjacji zmierza do 100% (waluta teoretycznie może stracić 100% swojej początkowej wartości, czyli stać się bezwartościowa).Przypisy

Rozdział 1

1 Należy podkreślić, że w celu określenia rodzaju notowania (bezpośrednie czy pośrednie) należy sprawdzić, w którym kraju jest ono podawane (która waluta jest walutą krajową). Notowanie o tej samej postaci w kraju pierwszej waluty będzie określane jako bezpośrednie, a w kraju drugiej waluty jako pośrednie. Przykładowo notowanie o postaci 1 EUR = 3,9678 PLN jest notowaniem pośrednim w UGiW, a notowaniem bezpośrednim w Polsce.

2 Notowania euro i funta brytyjskiego względem innych walut prezentowane są zazwyczaj w formie, w której waluty te są walutami bazowymi.

3 W przypadku większości walut kurs prezentowany jest zwyczajowo dla jednostki waluty. Istnieją jednak waluty, w przypadku których kurs podawany jest dla wielokrotności jednostki waluty, np. 100 HUF (funtów węgierskich), 100 ISK (koron islandzkich), 100 JPY (jenów japońskich), 100 KRW (wonów koreańskich), 10 000 IDR (rupii indonezyjskich).

4 W niniejszej książce w wybranych przykładach kursy walutowe są podane z mniejszą dokładnością dla uproszczenia analizy.

5 Z tego względu podmioty, które zaciągnęły kredyty walutowe, zazwyczaj bacznie obserwują poziom marży kursowej dla notowań w banku kredytującym.

6 Warto podkreślić, że każda transakcja walutowa to kupno określonej waluty i jednoczesna sprzedaż drugiej waluty.

7 Przy rozliczaniu transakcji walutowych pomocna może być także następująca zasada: jeśli klient w transakcji z dealerem kupuje/sprzedaje walutę bazową, to transakcja zostaje rozliczona przez przemnożenie kupowanej/sprzedawanej kwoty przez mniej korzystny dla klienta kurs. Z kolei, jeśli klient w transakcji z dealerem kupuje/sprzedaje walutę notowania, to transakcja zostaje rozliczona przez podzielenie kupowanej/sprzedawanej kwoty przez mniej korzystny dla klienta kurs.

8 Przykładowo w międzynarodowym systemie walutowym Bretton Woods (funkcjonującym w latach 1944–1973) władze monetarne mogły zmieniać stałe kursy poszczególnych walut wobec USD (dokonywać rewaluacji lub dewaluacji) w przypadku „fundamentalnej nierównowagi” w bilansie płatniczym gospodarki. Od upadku systemu Bretton Woods kursy walut wielu krajów na świecie zmieniają się głównie na skutek działania sił rynkowych. Można jednak wskazać istotne wyjątki, np. Chiny, które utrzymują stały (regulowany) kurs walutowy względem USD (por. Bernaś 2006, Krugman i Obstfeld 2007, także Lutkowski 2007).

9 Formułę tę można wyprowadzić z formuły poprzedzającej.

10 Źródło danych na temat kursu walutowego MXN: Titi Tudorancea (2011).