Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne - ebook

Przedmowa

„Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne” zostało przygotowane przez zespół autorów z Katedry Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, mających wieloletnie doświadczenie w zakresie postępowania administracyjnego. Praca ta jest kierowana do dwóch grup Czytelników. Pierwszą z nich są studenci studiów prawniczych i administracyjnych prawa, drugą zaś – praktycy zajmujący się postępowaniem administracyjnym jako sędziowie sądów administracyjnych, pracownicy administracji publicznej (państwowej i samorządowej), albo osoby występujące w konkretnych sprawach administracyjnych czy podatkowych jako strony lub pełnomocnicy stron. Kierując to dzieło do tak szeroko zakreślonego grona, autorzy dążyli do wskazania, z jednej strony, teoretycznych podstaw określonych instytucji procesowych, z drugiej zaś, do zamieszczenia informacji praktycznych, a także odnotowania co istotniejszych orzeczeń sądów administracyjnych i Sądu Najwyższego, dotyczących zagadnień proceduralnych ujętych w podręczniku.

Postępowanie administracyjne odgrywa dziś bardzo dużą rolę w praktyce prawniczej. Liczba spraw administracyjnych jest o wiele większa od liczby spraw rozstrzyganych przez sądy powszechne. W sprawach administracyjnych strona często występuje bez pomocy adwokata, a pracownik administracji rozstrzygający sprawę również często legitymuje się wykształceniem nieprawniczym.

Przestrzeganie ustawowo określonych zasad postępowania ma zasadnicze znaczenie dla przebiegu sprawy administracyjnej i oceny prawidłowości wydanej decyzji. Znaczny odsetek decyzji uznawanych przez sądy administracyjne za nieprawidłowe to właśnie decyzje, w których doszło do naruszenia przepisów postępowania administracyjnego. Ten fakt najpełniej wskazuje, że znajomość procedury często przesądza o wyniku sprawy.

Praca obejmuje trzy podstawowe procedury administracyjne – postępowanie ogólne, podatkowe i egzekucyjne oraz zawiera także część dotyczącą postępowania przed sądami administracyjnymi, postępowań szczególnych i postępowania administracyjnego w Unii Europejskiej.

Postępowanie administracyjne ogólne jest uregulowane Kodeksem postępowania administracyjnego – KPA. Kodeks był wielokrotnie nowelizowany, co jednak nie naruszyło istoty jego podstawowych instytucji. Kodeks postępowania administracyjnego możemy zaliczyć do pomników prawodawstwa polskiego – tak jak Niemcy traktują swój BGB czy Francuzi Code civil.

Polska jest jednym z krajów mających skodyfikowane po­stępowanie administracyjne. Liczba tych krajów powiększyła się i należy do nich także Francja, która od niedawna również posiada skodyfikowane postępowanie administracyjne. Postępowanie administracyjne w Polsce jest rozumiane przy tym dość wąsko, podobnie jak w nauce austriackiej czy niemieckiej, czy innych krajów tego prawniczego obszaru kulturowego. Postępowanie administracyjne dotyczy bowiem tylko rozstrzygania indywidualnych spraw administracyjnych w drodze decyzji administracyjnych przez organy administracji. Na skutek tego podejścia, poza zakresem KPA pozostają procedury dokonywania innego rodzaju czynności przez organy administracji – a w szczególności procedury wydawania przepisów, zawierania umów i udostępniania informacji. W Polsce procedury te zawarte są w postaci cząstkowej w odrębnych ustawach.

W 1997 r. ustawodawca wyłączył postępowanie podatkowe z KPA i poddał je odrębnej regulacji prawnej zawartej w Ordynacji podatkowej. Postępowanie podatkowe uważa się nadal za wyodrębniony rodzaj postępowania administracyjnego, dlatego też odrębny fragment podręcznika poświęcony jest przepisom proceduralnym zawartym w Ordynacji podatkowej.

Przymusowe wykonanie decyzji podjętych według KPA, czy Ordynacji podatkowej reguluje odrębna ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Tę część procedury administracyjnej określa się mianem egzekucji administracyjnej. Instytucjom postępowania egzekucyjnego poświęcona jest odrębna część podręcznika.

Z wydawaniem decyzji przez organy administracji i ich wykonaniem jest ściśle związana weryfikacja tych rozstrzygnięć przez sądy administracyjne. Dlatego też osobna część podręcznika poświęcona jest sądom administracyjnym i tzw. postępowaniu sądowoadministracyjnemu, czyli postępowaniu przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administracyjnym.

W ten sposób Czytelnik otrzymuje podręcznik pokrywający cały, podstawowy obszar postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego, z uwzględnieniem postępowań szczególnych i postępowania w Unii Europejskiej.

Autorzy będą wdzięczni Czytelnikom za wszelkie uwagi dotyczące treści podręcznika – zostaną one wykorzystane w kolejnych wydaniach.

Warszawa, luty 2019 r.

Prof. dr hab. Marek Wierzbowski

przewodniczący Rady Naukowej

Instytutu Nauk Prawno-Administracyjnych

Uniwersytetu Warszawskiego,

członek Komitetu Sterującego ReNEUAL1

1 Research Network on EU Administrative Law.Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

---------------- --- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DorPodU ustawa z 5.7.1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 283)
EgzAdmU ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1314 ze zm.)
EwidLU ustawa z 24.9.2010 r. o ewidencji ludności (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1382 ze zm.)
InformPodPublU ustawa z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 570 ze zm.)
InfŚrodU ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2081 ze zm.)
KC ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.)
KPA ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.)
KPK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1987 ze zm.)
KRO ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 682 ze zm.)
KSH ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 505)
NBPU ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1373 ze zm.)
OchrGrU ustawa z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1161)
OdpU ustawa z 14.12.2012 r. o odpadach (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 992 ze zm.)
OKiKU ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 369)
OpłatSkarb ustawa z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1044 ze zm.)
OrdPod ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.)
PlanZagospU ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1945 ze zm.)
PrAdw ustawa z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1184 ze zm.)
PrBank ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2187 ze zm.)
PrBud ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 ze zm.)
PrEnerg ustawa z 10.4.1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 755 ze zm.)
PrGeolGórn ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126 ze zm.)
PrPoczt ustawa z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2188 ze zm.)
PrPostSAdm ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.)
PrProk ustawa z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1767 ze zm.)
PrTel ustawa z 16.7.2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1954 ze zm.)
PrUSA ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2107 ze zm.)
PrWłPrzem ustawa z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 776 ze zm.)
PrWod ustawa z 20.7.2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2268 ze zm.)
RegWewnUrzNSA rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5.8.2015 r. regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1177)
RPDU ustawa z 6.1.2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 922)
RPOU ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2179)
RPrU ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2115 ze zm.)
RzPatU ustawa z 11.4.2001 r. o rzecznikach patentowych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2106 ze zm.)
SkargaU ustawa z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 75)
ŚwiadUsłElektU ustawa z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 123)
---------------- --- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Organy i instytucje

------- --- -----------------------------------------
NSA Naczelny Sąd Administracyjny
SA sąd apelacyjny
SN Sąd Najwyższy
SO sąd okręgowy
TK Trybunał Konstytucyjny
UOKiK Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
WSA wojewódzki sąd administracyjny
------- --- -----------------------------------------

3. Publikatory i czasopisma

---------- --- ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dz.U. Dziennik Ustaw
Dz.Urz. Dziennik Urzędowy
Legalis System Informacji Prawnej Wydawnictwa C.H.Beck
MoP Monitor Prawniczy
M.P. Monitor Polski
NP Nowe Prawo
OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSP Orzecznictwo Sądów Polskich
OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Seria A
Pal. Palestra
PiP Państwo i Prawo
PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne
PS Przegląd Sądowy
PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
RPEiS Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny
SP Studia Prawnicze
ST Samorząd Terytorialny
---------- --- ------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. Inne

------------- --- --------------------
art. artykuł
itd. i tak dalej
itp. i temu podobne
lit. litera
m.in. między innymi
nast. następny (-a, -e)
niepubl. niepublikowany
np. na przykład
orz. orzeczenie
pkt punkt
por. porównaj
post. postanowienie
poz. pozycja
r. rok
s. strona (-y)
t. tom
tekst jedn. tekst jednolity
tj. to jest
tzn. to znaczy
tzw. tak zwany (-a, -e)
uchw. uchwała
ust. ustęp
vol. volume
wyr. wyrok
zd. zdanie
ze zm. ze zmianami
zob. zobacz
------------- --- --------------------Wykaz literatury

B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2012, 2017

B. Adamiak, J. Borkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2009, 2015

B. Adamiak, J. Borkowski, Organy kolegialne w postępowaniu administracyjnym, PiP 1993, Nr 3

B. Adamiak, J. Borkowski, Polskie postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 1999, 2008

B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2017, 2018

B. Adamiak, Koncepcja nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, AUWr Prawo 1985, Nr 112

B. Adamiak, Nadzwyczajne tryby postępowania, System Prawa Administracyjnego, t. 9, Warszawa 2017

B. Adamiak, Rektyfikacja decyzji w postępowaniu administracyjnym, AUWr 1988, Nr 922

B. Adamiak, Z problematyki właściwości sądów administracyjnych, ZNSA 2006, Nr 2

S. Babiarz, B. Dauter, M. Niezgódka-Medek,, Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowo-administracyjnych, Warszawa 2007, 2009

S. Babiarz, P. Zaborniak, Wpis stały i wpis stosunkowy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PS 2005, Nr 5

C. Banasiński, E. Piontek (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, dział VI, Warszawa 2009

B. Banaszak, Prawo obywateli do występowania ze skargami i wnioskami, Warszawa 1997

M. Barczak, Pełnomocnik do doręczeń ustanowiony na podstawie art. 299 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, R.Pr. 2006, Nr 6

A. Bochentyn, J. Szlachetko, K. Ważny, Zaświadczenie T. Bąkowski, K. Żukowski (red.), Leksykon prawa administracyjnego materialnego: 100 podstawowych pojęć, Warszawa 2016

J. Borkowski, Decyzja administracyjna, Łódź–Zielona Góra 1998

J. Chlebny, Z. Kmieciak (red.) Postępowanie administracyjne w Europie, Kraków 2005

K. Chorąży, Wydawanie zaświadczeń – kwestie nie rozstrzygnięte w literaturze, ST 2000, Nr 6

W. Chróścielewski, J.P. Tarno, P. Dańczak, Postępowanie administracyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2018

W. Chróścielewski, Nowelizacja art. 126 KPA a nadzwyczajne tryby postępowania administracyjnego, PiP 1996, Nr 2

J. Ciszewski, Postępowanie w zakresie obrotu zagranicznego przed sądami administracyjnymi, PS 2006, Nr 10

B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, 2018

B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2008, 2017

B. Dauter, Zarys metodyki pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2007

W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989

P. Dobosz, Zasady i tryb ustalania, wymierzania oraz egzekwowania opłat i kosztów w postępowaniach przed organami administracji publicznej – korelacje między humanitaryzmem a legalizmem, Casus 1999, Nr 4

B. Dolnicki, Materialnoprawne i procesowe skutki wydania decyzji w postępowaniu ogólnym i podatkowym, J. Niczyporuk (red.), Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie KPA, Lublin 2010

H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2018

F. Elżanowski, Art. 7, M. Wierzbowski, R. Hauser (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018

J. Filipek, Sankcjonowane i sankcjonujące stosunki administracyjnoprawne, Księga pamiątkowa prof. Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 1999

E. Frankiewicz, Miejsce niektórych zarządzeń w systemie źródeł prawa, Casus 2002, Nr 4

S. Gajewski, A. Jakubowski, Petycje, skargi i wnioski. Dział VIII Kodeksu postępowania administracyjnego. Ustawa o petycjach. Komentarz, Warszawa 2015

S. Gajewski, Kodeks postępowania administracyjnego. Nowe instytucje. Komentarz do rozdziałów 5a, 8a, 14 oraz działów IVa i VIIIa KPA, Warszawa 2017

P. Gołaszewski, Kilka uwag na temat wpisu (opłaty) od skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, MoP 2010, Nr 19

P. Gołaszewski, Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego oraz Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z 7.4.2017 r., cz. 1, MoP 2017, Nr 15; cz. 2, MoP 2017, Nr 16; cz. 3, MoP 2017, Nr 17

A. Gronkiewicz, Organizacja społeczna w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2012

M. Grzymisławska-Cybulska, Prawo pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako element realizacji prawa do sądu, Warszawa 2013

A. Hanusz, Dowód z dokumentu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, PiP 2009, Nr 2

R. Hauser, Wszczęcie postępowania administracyjnego, RPEiS 1998, Nr 1

R. Hauser, J. Drachal, E. Mzyk, Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne, Zielona Góra 2003

R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018

R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016, 2017

R. Hauser, W. Piątek, O potrzebie stosowania uproszczeń w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, J. Jagielski, D. Kijowski, M. Grzywacz (red.), Prawo administracyjne wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Markowi Wierzbowskiemu, Warszawa 2018

R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System Prawa Administracyjnego, t. 9, Warszawa 2017

R. Hauser, Z. Niewiadomski, W. Wróbel (red.), System Prawa Administracyjnego, t. 10, Warszawa 2017

E. Iserzon, Postępowanie administracyjne: tekst rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu administracyjnem z komentarzem, doktryną i orzecznictwem, Warszawa 1931

E. Iserzon, J. Starościak: Kodeks postepowania administracyjnego Komentarz, Warszawa 1965, s. 3 i nast.

M. Jabłoński, M. Wierzbowski, A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Legalis

J. Jagielski, Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2018

J. Jagielski, D. Kijowski, M. Grzywacz (red.), Prawo administracyjne wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Markowi Wierzbowskiemu, Warszawa 2018

M. Jagielska, J. Jagielski, R. Stankiewicz, M. Grzywacz red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2016

Z. Janowicz, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądem administracyjnym, Warszawa 1987

R. Janusz, T. Skoczny, Postępowanie antymonopolowe jako szczególne postępowanie administracyjne, Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001

M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2018

M. Jaśkowska, Wpływy zmian w k.p.a. na sferę praw i wolności jednostek, M. Błachucki, T. Górzyńska, G. Sibiga (red.), Analiza i ocena zmian kodeksu postępowania administracyjnego w latach 2010–2011, Warszawa 2012

J. Juchniewicz, M. Kazimierczuk, M. Chmaj (red.), Wolności i prawa człowieka w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2016

M. Kania, Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2009

M. Karpiuk, K. Chałubińska-Jentkiewicz, Informacja i informatyzacja w administracji publicznej, Warszawa 2015

M. Kasiński, Sankcje administracyjne a patologie w działaniu administracji, M. Stahl, R. Lewicki, M. Lewicka (red.), Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, Warszawa 2011

K. Kędzierski, Informatyzacja administracji publicznej, E. Ura, S. Pieprzny (red.), Problemy współczesnej administracji publicznej w Polsce, Rzeszów 2016

R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017, Legalis

R. Kędziora, Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2017

M. Kępiński, R. Szczepaniak, O bezpośrednim stosowaniu art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, PiP 2000, Nr 3

E. Klat-Górska, L. Klat-Wertelecka, Odmowa wznowienia postępowania administracyjnego, ST 2006, Nr 7–8

E. Klat-Górska, Właściwe a wadliwe oznaczenie strony w decyzji administracyjnej, NZS 2007

L. Klat-Wertelecka, Zaświadczenie w prawie administracyjnym, Warszawa 2001

W. Klonowiecki, Strona w postępowaniu administracyjnym, Lublin 1938

Z. Kmieciak, Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne a europejskie standardy sądowej kontroli aktów, ST 2005, Nr 5

Z. Kmieciak, Koncepcja trybu uproszczonego w postępowaniu administracyjnym ogólnym, PiP 2014, Nr 8

Z. Kmieciak, Podstawy skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, PiP 2005, Nr 1

Z. Kmieciak, Postępowanie administracyjne i uproszczone przed sądem administracyjnym, PiP 2003, z. 10

Z. Kmieciak, Postępowanie w sprawach ochrony konkurencji a koncepcja procedury hybrydowej, PiP 2002, z. 4

Z. Kmieciak, Zakres udostępniania akt sprawy w postępowaniu administracyjnym, RPEiS 2008, Nr 2

Z. Kmieciak, Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014

Z. Kmiecik, Charakter prawny zaświadczenia a możliwość ustalania i weryfikacji jego treści, PiP 2004, Nr 10

Z. Kmiecik, Glosa do wyr. NSA z 17.11.2006 r., I OSK 42/06, Casus 2007, Nr 2

Z. Kmiecik, Instytucja zaświadczenia w prawie administracyjnym, Lublin 2002

Z. Kmiecik, Warunki i zakres prowadzenia postępowania dowodowego przez organ odwoławczy w postępowaniu administracyjnym, Casus 2007, Nr 46

Z.R. Kmiecik, Strona jako podmiot oświadczeń procesowych w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2009

E. Knosala, G. Łaszczyca, „Uprawdopodobnienie” i „prawdopodobieństwo” w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, A. Nowak (red.), Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, Katowice 2001

H. Knysiak-Molczyk, Czynności pełnomocnika w postępowaniu wyjaśniającym, H. Knysiak-Molczyk (red.), Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, Warszawa 2016

H. Knysiak-Molczyk (red.), Kodeks postepowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2015

H. Knysiak-Molczyk, Prawo pomocy w ustawie z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, PS 2003, Nr 11–12

H. Knysiak-Molczyk, Rozpoznanie zażalenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PS 2006, Nr 2

H. Knysiak-Molczyk, Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2008

H. Knysiak-Molczyk, Uprawnienia strony w postępowaniu administracyjnym, Kraków 2004

H. Knysiak-Molczyk, T. Woś, Sądownictwo administracyjne pięć lat po reformie, PPP 2010, Nr 1

H. Knysiak-Sudyka (red.), Postępowanie sądowoadministracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2018

H. Knysiak-Sudyka, Posiedzenia sądowe, T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016

H. Knysiak-Sudyka, L. Klat-Wertelecka, Model administracyjnego postępowania uproszczonego, PiP 2016, Nr 7

M. Kobak, Prawomocność formalna orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, ZNSA 2007, Nr 2

K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2014

M. Kopacz, Wznowienie ogólnego postępowania administracyjnego na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Olsztyn 2008

A. Korzeniowska, Z problematyki kolegialności i kolegialnych organów administracji publicznej, ST 1997, Nr 3

A. Krasuski, Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Warszawa 2015

G. Krawiec, Europejskie prawo administracyjne, Warszawa 2009

G. Krawiec, Wznowienie ogólnego postępowania administracyjnego, Sosnowiec 2007

M. Król-Bogomilska, Zasady procedury cywilnej w postępowaniu przed Urzędem Antymonopolowym, cz. I, Glosa 1995, Nr 8

E. Kruk, Sankcja administracyjna, Lublin 2013

M. Kulikowska, M. Piłaszewicz, Koszty w ustawie o postępowaniu przed sądem administracyjnym – zagadnienia wybrane, Glosa 2004, Nr 2

M. Kuliński (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2017

J.S. Langrod, Res iudicata w prawie administracyjnym, Kraków 1931

D. Lebova, K. Sikora, Decyzja jako kwalifikowany akt administracyjny, J. Niczyporuk (red.), Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie KPA, Lublin 2010

M. Lewicki, Pojęcie sankcji prawnej w prawie administracyjnym, PiP 2002, z. 8

G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. I. Komentarz do art. 1–103, Warszawa 2010

B. Majchrzak, Postanowienia rozstrzygające o istocie sprawy w administracyjnym postępowaniu ogólnym, J. Niczyporuk (red.), Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie K.P.A., Lublin 2010

A. Majzner, Instytucja ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wybrane zagadnienia, ZNSA 2009, Nr 2

J. Malanowski, M. Wierzbowski, R. Hauser (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018

A. Matan, Zastępstwo procesowe w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Katowice 2001

A. Mituś, E-administracja: korzyści i zagrożenia, P. Suwaj, J. Zimmermann (red.), Wpływ przemian cywilizacyjnych na prawo administracyjne i administrację publiczną Warszawa 2013

E. Modzelewska-Wąchal, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2002

E. Mzyk, Wznowienie postępowania administracyjnego, Warszawa–Zielona Góra 1994

I. Niżnik-Dobosz, Aksjologia sankcji w prawie administracyjnym, M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, Warszawa 2011

J. Nowacki, „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, PiP 1964, Nr 3

D.K. Nowicki, S. Peszkowski, Kilka uwag o szczególnym charakterze administracyjnych kar pieniężnych, M. Błachucki (red.), Administracyjne kary pieniężne w demokratycznym państwie prawa, Warszawa 2015

E. Ochendowski, Prawo administracyjne, Toruń 2002

D. Pawlicka-Błażejewska, M. Sarnowiec-Cisłak, Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym – wybrane aspekty, PL 2012, Nr 3

S. Piątek, Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Warszawa 2018

W. Piątek, Kodeks postępowania administracyjnego w świetle ustawy nowelizującej z dnia 7 kwietnia 2017 r. – ogólna charakterystyka zmian, ZNSA 2017, Nr 5

W. Piątek, Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2011

W. Piątek, Postępowanie sądowoadministracyjne, skarga na uchwałę rady gminy, tryb samokontroli. Glosa do postanowienia NSA z dnia 16 lutego 2018 r., I OZ 130/18, OSP 2018, Nr 12, poz. 130

M. Podleśny, Uprawdopodobnienie i prawdopodobieństwo w ogólnym postępowaniu administracyjnym, ST 2006, Nr 3

A. Prasal, E. Perłakowska, G. Abgarowicz, Procedury elektronicznego zarządzania dokumentacją a administracji, Warszawa 2018

P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018

G. Radecki, Wynagrodzenie pełnomocnika ustanowionego w ramach pomocy w postępowaniu sądowo-administracyjnym, ZNSA 2013, Nr 2

M. Romańska, Administracyjne postępowanie uproszczone – ocena rozwiązań przyjętych w nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z 7.4.2017 r. i pewne propozycje de lege ferenda, J. Jagielski, D. Kijowski, M. Grzywacz (red.), Prawo administracyjne wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Markowi Wierzbowskiemu, Warszawa 2018

G. Rząsa, Nieważność postępowania sądowoadministracyjnego jako podstawa skargi kasacyjnej, Warszawa 2011

G. Rząsa, Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PiP 2008, Nr 8

M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Komentarz, t. 1, Warszawa 2016

M. Safjan, Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, PiP 2003, Nr 3

T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2014

A. Skóra, Współuczestnictwo w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2009

J. Służewski, Postępowanie administracyjne, Warszawa 1974

R. Stankiewicz, O niektórych aspektach stosowania instytucji wygaśnięcia decyzji administracyjnej, J. Jagielski, D. Kijowski, M. Grzywacz (red.), Prawo administracyjne wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa dedykowania profesorowi Markowi Wierzbowskiemu, Warszawa 2018

R. Stankiewicz, O niektórych problemach związanych ze stosowaniem art. 154 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądamiadministracyjnymi, SI 2011, Nr LIII

R. Stankiewicz, Radca prawny w postępowaniu mediacyjnym przed sądami administracyjnymi, R.Pr. 2006, Nr 5

R. Stankiewicz, Realizacja prawa do petycji, M. Błachucki, G. Sibiga (red.), Skargi, wnioski i petycje – powszechne środki ochrony prawnej, Wrocław 2017

R. Stankiewicz, Regulacja administracyjnych kar pieniężnych w Kodeksie postępowania administracyjnego po nowelizacji, R. Pr. 2017, Nr 2

R. Stankiewicz, Zmiany k.p.a. w zakresie przepisów dotyczących wszczęcia postępowania administracyjnego, M. Błachucki, T. Górzyńska, G. Sibiga (red.), Analiza i ocena zmian kodeksu postępowania administracyjnego w latach 2010–2011, Warszawa 2012

A. Stawicki, E. Stawicki (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2016

E. Stefańska, Zasady postępowania dowodowego w sprawach z zakresu ochrony konkurencji – na etapie postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, A. Doliwa, S. Prutis (red.), Wypieranie prawa administracyjnego przez prawo cywilne, Warszawa 2012

M. Swora, Z. Muras (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2016

D. Szostek (red.), e-Administracja. Prawne zagadnienia informatyzacji administracji, Wrocław 2009

M. Szpunar, Kilka uwag systematyzujących na temat zakresu zastosowania Karty Praw Podstawowych UE, EPS 2015, Nr 10

E. Szumiło-Kulczycka, Prawo administracyjno-karne, Kraków 2004

J. Supernat, B. Kowalczyk (red.), Kodeks postępowania administracji Unii Europejskiej Warszawa 2017

P. Szustakiewicz (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2016

M. Szydło, Charakter i struktura prawna administracyjnych kar pieniężnych, SP 2003, Nr 4

R. Talaga, Obowiązek ponoszenia kosztów sądowych przez kuratora spad w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, PS 2018, Nr 4

J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011

J.P. Tarno, Psucie kodeksu postępowania administracyjnego, J. Niczyporuk (red.), Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie K.P.A., Lublin 2010

J.P. Tarno, W. Chróścielewski, Z problematyki wznowienia postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego, ST 1996, Nr 5

A. Trela, M. Swora (red.), Koszty i opłaty w postępowaniach administracyjnych i postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2007

P. Wajda, R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018, komentarz do art. 39–56, Legalis

J. Wegner-Kowalska, R. Grzeszczak, A. Szczerba Zawada (red.), Prawo administracyjne Unii Europejskiej, Warszawa 2016

M. Wiącek, Skarga kasacyjna przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (w świetle orzecznictwa), PiP 2011, Nr 3

M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2017

M. Wierzbowski, Glosa do wyr. NSA z 3.9.1992 r., III SA 1407/92, OSP 1994, Nr 6

M. Wierzbowski, Zasady i tryb wydawania zaświadczeń według kodeksu postępowania administracyjnego, PiP 1981, Nr 1

M. Wierzbowski, H. Hofmann, J.P. Schneider, J. Ziller, Kodeks postępowania administracyjnego Unii Europejskiej, Warszawa 2015

M. Wierzbowski, R. Stankiewicz, Kilka uwag w kontekście stosowania art. 149 k.p.a. po jego nowelizacji, M. Błachucki, T. Górzyńska, G. Sibiga (red.), Analiza i ocena zmian kodeksu postępowania administracyjnego w latach 2010–2011, Warszawa 2012

M. Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008

K. Wojciechowska, Sprzeciw od decyzji kasacyjnej jako narzędzie wali z przewlekłością postępowania administracyjnego, J. Jagielski, M. Wierzbowski, M. Grzywacz (red.), Prawo administracyjne dziś i jutro, Warszawa 2018

T. Woś (red.), Postępowanie administracyjne, Warszawa 2017

T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2009, 2016

T. Woś, Termin, warunek i zlecenie w prawie administracyjnym, PiP 1994, Nr 6

P. Wróbel, Czynności w obrocie zagranicznym, J. Drachal, R. Hauser (red.), Metodyka pracy w sądach administracyjnych, Warszawa 2018

A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018

P. Zaborniak, Wybrane kwestie stosowania prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ZNSA 2006, Nr 4–5

J. Zimmermann, Kilka refleksji o nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, PiP 2017, Nr 8

J. Zimmermann, Nowe rodzaje postanowień w postępowaniu administracyjnym, PiP 1983, Nr 1

J. Zimmermann, Polska jurysdykcja administracyjna, Warszawa 1996

J. Zimmermann, Znaczenie uzasadnienia rozstrzygnięcia organu administracji publicznej dla orzecznictwa sądowoadministracyjnego, ZNSA 2010, Nr 5–6Część I. Istota i rozwój postępowania administracyjnego

1

Postępowanie administracyjne jest dziedziną prawa regulującą tryb działania organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw i obowiązków konkretnych podmiotów, niepodporządkowanych im służbowo.

Rozstrzyganie przez organy administracji publicznej o prawach i obowiązkach takich konkretnych podmiotów odbywa się w formie aktu administracyjnego. Akt administracyjny to „oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie”.

Można też określić postępowanie administracyjne jako dział prawa regulujący tryb wydawania aktów administracyjnych oraz uprawnienia, jakie przysługują adresatom aktów administracyjnych w trakcie ich wydawania.

Podkreślenie w definicji postępowania administracyjnego faktu, iż dotyczy ono tylko sfery wydawania aktów administracyjnych, jest istotne. Organy administracji działają bowiem w różnych formach prawnych. Opierając się na najszerzej przyjętej klasyfikacji stworzonej przez J. Starościaka, można powiedzieć, że działania organów administracji przybierają następujące formy prawne:

1) akty normatywne,

2) akty administracyjne,

3) ugody,

4) porozumienia administracyjne,

5) czynności cywilnoprawne,

6) czynności faktyczne.

Szczegółowo formy działania administracji omawiają podręczniki prawa administracyjnego i monografie poświęcone poszczególnym formom. Niektórzy autorzy poszerzają ten katalog o pewne inne działania, które w chwili tworzenia katalogu przez prof. J. Starościaka nie odgrywały istotnej roli w polskim prawie administracyjnym.

Postępowanie administracyjne dotyczy trybu działania organów administracji tylko przy wydawaniu aktów administracyjnych, a nie podejmowaniu działań w innych formach. Dlatego przepisów o postępowaniu administracyjnym nie stosuje się przy: wydawaniu aktów normatywnych, wydawaniu poleceń podporządkowanym jednostkom organizacyjnym, składaniu oświadczeń woli według przepisów prawa cywilnego.

Trzeba jednak zauważyć, że – w wąskim co prawda zakresie – procedura administracyjna potrafi nieco wykraczać poza obszar aktu administracyjnego – szczególnie wówczas, gdy chodzi o czynności będące substytutem aktu administracyjnego. Przykładem może być zawarcie w sprawie administracyjnej ugody w miejsce wydania decyzji administracyjnej albo dokonanie w ramach egzekucji administracyjnej czynności faktycznych w ramach środka egzekucyjnego, jakim jest przymus bezpośredni, w celu wykonania ciążącego na stronie obowiązku.

Wszystko to jednak nie zmienia faktu, że procedura administracyjna jest skoncentrowana wokół wydania i wykonania aktu administracyjnego. Akt administracyjny jest określany w ustawach rożnymi nazwami, np. decyzja, zezwolenie, pozwolenie, koncesja (ale terminem koncesja na roboty budowlane bywa też określany pewien rodzaj umów), nakaz itd.

2

Najogólniej rzecz biorąc, procedura administracyjna służy dwóm zasadniczym celom:

1) stworzeniu zasad działania organów administracji dla realizacji norm materialnego prawa administracyjnego,

2) zabezpieczeniu obywatela przed samowolą organów administracji.

Służąc tym dwóm, na pozór rozbieżnym celom, przepisy postępowania administracyjnego dążą do ochrony zarówno interesów indywidualnych, jak i interesu publicznego.

O ile procedury karna i cywilna obejmują całość działalności sądów, o tyle procedura administracyjna dotyczy tylko wycinka działalności organów administracji, tam gdzie dochodzi do wydania lub wykonania aktu administracyj-nego.

3

Procedura administracyjna dość istotnie różni się od procedury karnej i cywilnej:

1) jak wspomniano, procedura administracyjna dotyczy tylko wycinka działań organów administracji;

2) w każdym stosunku administracyjnoprawnym jest organ administracji, który jednocześnie rozstrzyga władczo o sytuacji prawnej strony (obywatela, przedsiębiorcy itd.); z zasady nie mamy tu do czynienia ze sporem przed bezstronnym sądem; od tej zasady bywają nieliczne wyjątki, gdy w tej samej sprawie występują strony o sprzecznych interesach lub ustawodawca przekazał sprawy cywilne do rozstrzygnięcia w postępowaniu administracyjnym;

3) zróżnicowanie działalności organów administracji powoduje pewną trudność w ujednoliceniu procedury, która ma obejmować postępowania przed niemal wszystkimi organami administracji. Sprawy z zakresu oświaty różnią się bardzo od spraw budowlanych czy od opieki społecznej, czy spraw z zakresu udzielania koncesji w oparciu o prawo energetyczne.

Postępowanie administracyjne w sposób naturalny kojarzone jest przede wszystkim z Kodeksem postępowania administracyjnego; dalej: KPA. Niewątpliwie KPA odgrywa wiodącą rolę w kształtowaniu postępowania administracyjnego, jemu też poświęcona jest większa część niniejszego podręcznika.

Jednak postępowanie podatkowe zostało uregulowane w odrębnej ustawie – Ordynacji podatkowej, a wiele aktów materialnego prawa administracyjnego zawiera przepisy proceduralne będące leges specialis do KPA.

Z kolei w samym KPA znajdujemy przepisy wykraczające poza postępowanie administracyjne, dotyczące skarg i wniosków, wydawania zaświadczeń czy kar administracyjnych.

4

W ten sposób system przepisów procedury administracyjnej obejmuje następujące grupy przepisów:

1) przepisy tzw. ogólnego postępowania administracyjnego, czyli postępowania prowadzącego do wydania i kontroli prawidłowości aktu administracyjnego; te przepisy obecnie zawarte są w KPA;

2) przepisy o wykonaniu aktów administracyjnych i innych obowiązków wynikających z mocy ustawy, czyli tzw. egzekucji administracyjnej; te przepisy zawiera ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;

3) przepisy postępowania podatkowego zawarte w ustawie – Ordynacja podatkowa;

4) przepisy licznych ustaw zaliczanych do prawa materialnego zawierają rozsiane przepisy proceduralne, które traktujemy jako leges speciales wobec ogólnej procedury administracyjnej. Dotyczą one w szczególności treści wniosków czy podań o przyznanie określonego uprawnienia. Często dotyczą też postępowania dowodowego, czasu trwania postępowania, elementów decyzji. Przepisy takie, ustanawiające wyjątki od KPA, powinny być interpretowane ściśle, zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami wykładni prawa. Ze względu na rozmiar takich szczególnych uregulowań, tylko w pewnym zakresie tego typu odstępstwa od KPA mogą być sygnalizowane w podręczniku.

Odrębnym zagadnieniem jest postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tu przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przewidują w ograniczonym zakresie stosowanie obok KPA również KPC i nawet KPK, nie mówiąc o tym, że sama ta ustawa zawiera liczne przepisy proceduralne. To szczególne potraktowanie postępowania przed prezesem UOKiK w części uzasadnione jest specyfiką i różnorodnością spraw rozstrzyganych przez ten organ, gdzie obok klasycznych spraw ochrony konkurencji, zakres kompetencji obejmuje również pomoc publiczną, ochronę konsumentów, bezpieczeństwo produktów itd.

Pojawiają się też tendencje do ograniczenia uprawnień, jakie KPA daje stronom postępowania. Przykładem może tu być tzw. postępowanie wyjaśniające, regulowane przez ustawę o nadzorze nad rynkiem finansowym i ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Celem postępowania wyjaśniającego jest ustalenie, czy zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania karnego lub administracyjnego (w przypadku UOKiK zwanego antymonopolowym).

Osobnym zjawiskiem jest wydawanie tzw. specustaw dotyczących kluczowych inwestycji budowlanych. Ustawy te, w założeniu o ograniczonym czasie obowiązywania, zawierały liczne przepisy z zakresu procedury administracyjnej ukierunkowane na szybkie wydawanie niezbędnych decyzji;

5) przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Omawia się je wspólnie z przepisami ogólnego postępowania administracyjnego jako jego naturalną kontynuację polegającą na sprawdzeniu prawidłowości decyzji administracyjnej przez sąd administracyjny. Przepisy postępowania przed sądami administracyjnymi zawarte są w ustawie z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Procedura administracyjna jest więc ściśle powiązana z istnieniem systemu sądownictwa administracyjnego.

Podstawowe zasady postępowania administracyjnego są z reguły produktem orzecznictwa sądów administracyjnych i niejednokrotnie później znajdują swe odzwierciedlenie w przepisach ustawowych. Brak sądownictwa administracyjnego mógłby czynić pustymi deklaracje zawarte w najlepiej napisanej ustawie, mógłby uniemożliwiać obywatelom dochodzenie swoich praw, wynikających z postępowania administracyjnego.

Obok sądów administracyjnych (wojewódzkich sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego odwołania od decyzji prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, prezesa Urzędu Transportu Kolejowego przyjęto, że odwołania od decyzji tych organów określone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, Prawie energetycznym, Prawie telekomunikacyjnym oraz ustawie o transporcie kolejowym rozpatruje Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów będący wydziałem XVII Sądu Okręgowego w Warszawie. Postępowanie przed tym sądem regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. W ograniczonym zakresie spraw właściwe są tu sądy administracyjne.

W niektórych krajach mających skodyfikowane postępowanie karne i cywilne nie ma skodyfikowanego postępowania administracyjnego, a jeżeli takowe istnieje, cechuje je znaczny stopień uogólnienia.

Francja, będąca w znacznym stopniu kolebką nowoczesnego prawa administracyjnego, mająca duży wpływ na inne kraje, dopiero od niedawna ma skodyfikowane postępowanie administracyjne. W Niemczech na poziomie federalnym ustawa o postępowaniu administracyjnym została wydana dopiero w 1976 r. i cechuje ją znaczny stopień ogólności.

Polska należy do grupy krajów mających najwcześniej skodyfikowane postępowanie administracyjne. Pierwsza kodyfikacja zawarta była w rozporządzeniu prezydenta Rzeczypospolitej z 22.3.1928 r. o postępowaniu administracyjnym. Rozporządzenie to, choć wielokrotnie zmieniane obowiązywało do wejścia w życie KPA. Sam KPA był też wielokrotnie nowelizowany, zmieniał się też jego zakres przedmiotowy, np. w pewnych okresach obejmował problematykę postępowania podatkowego, a także sądownictwa administracyjnego.