Pożyczkodawca ostatniej instancji w strefie euro. Nowa rola Europejskiego Banku Centralnego - ebook

W okresie globalnego kryzysu finansowego główne banki centralne świata podjęły szereg kroków na rzecz stabilności systemu finansowego. W książce dokonano przeglądu działań antykryzysowych Europejskiego Banku Centralnego w celu identyfikacji tych, które stanowiły przejaw realizacji funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji. Zaprezentowano również wyniki badania pozwalającego ocenić skuteczność wybranych inicjatyw z zakresu omawianej funkcji banku centralnego ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na przebieg kryzysu w strefie euro.

Publikacja jest jednym z pierwszych w Polsce opracowań naukowych dotyczących funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji, a także kwestii odpowiedzialności za zapewnienie stabilności finansowej we wspólnym obszarze walutowym. Może stanowić ciekawą lekturę dla osób zainteresowanych bankowością centralną oraz mechanizmami funkcjonowania strefy euro.

Wykaz skrótów nazw własnych stosowanych w pracy 7

Wprowadzenie 9

1. Koncepcja pożyczkodawcy ostatniej instancji 15

1.1. Krajowy pożyczkodawca ostatniej instancji 16

1.1.1. Funkcja pożyczkodawcy ostatniej instancji w literaturze – definicje i przesłanki realizacji 16

1.1.2. Początki bankowości centralnej i funkcja pożyczkodawcy ostatniej instancji 23

1.1.3. Rozważania klasyków nad funkcją pożyczkodawcy ostatniej instancji 28

1.1.3.1. Wkład Henry’ego Thorntona 29

1.1.3.2. Wkład Waltera Bagehota 31

1.1.4. Ewolucja poglądów na temat pożyczkodawcy ostatniej instancji 33

1.1.4.1. Stanowisko Banku Rezerwy Federalnej w Richmond 34

1.1.4.2. Stanowisko Banku Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku 38

1.1.4.3. Poglądy zwolenników wolnej bankowości 42

1.2. Międzynarodowy pożyczkodawca ostatniej instancji 46

1.2.1. Dyskusja wokół roli Międzynarodowego Funduszu Walutowego 48

1.2.2. Globalna sieć porozumień swapowych jako międzynarodowy pożyczkodawca ostatniej instancji 52

2. Instytucjonalno-prawne uwarunkowania funkcjonowania EBC 57

2.1. Bankowość centralna w UE – pojęcia wprowadzające 58

2.2. Strategia polityki pieniężnej EBC 60

2.2.1. Ilościowa definicja stabilności cen, analiza ryzyka dla stabilności cen. Stabilność finansowa w polityce pieniężnej EBC 60

2.2.2. Elementy transparentności i kontroli demokratycznej 63

2.2.3. Skuteczność EBC w realizacji podstawowego celu – utrzymania stabilności cen 64

2.3. Postanowienia prawne w zakresie odpowiedzialności EBC za realizację funkcji LOLR i ich interpretacja 69

2.3.1. Funkcja LOLR – postanowienia traktatowe i statutowe 69

2.3.2. Funkcja LOLR w interpretacji EBC 72

2.3.3. ELA w krajowych aktach prawnych 75

2.3.4. Przegląd literatury ekonomicznej na temat funkcji LOLR w strefie euro – argumenty wysuwane przed kryzysem 79

3. EBC jako pożyczkodawca ostatniej instancji w okresie kryzysu strefy euro 89

3.1. Fazy kryzysu w strefie euro 90

3.2. Instrumenty dostarczania płynności przez bank centralny 94

3.3. Działania EBC w czasie kryzysu strefy euro 98

3.3.1. Polityka stopy procentowej 98

3.3.2. Nadzwyczajne wsparcie kredytowe (Enhanced Credit Support) 102

3.3.2.1. Procedura fixed rate full allotment 102

3.3.2.2. Dodatkowe operacje LTRO o dłuższych terminach zapadalności 103

3.3.2.3. Płynności w walutach obcych 105

3.3.2.4. Poszerzenie listy aktywów kwalifikowanych 106

3.3.3. Programy skupu aktywów wprowadzone przez EBC 114

3.3.3.1. Program skupu zabezpieczonych obligacji 115

3.3.3.2. Program dotyczący rynków papierów wartościowych 118

3.3.3.3. Program bezwarunkowych transakcji monetarnych 120

3.4. Antykryzysowe działania EBC z obszaru funkcji LOLR 122

3.4.1. Działania na rzecz sektora bankowego 122

3.4.2. Działania na rzecz państw członkowskich strefy euro 126

4. EBC jako pożyczkodawca ostatniej instancji – weryfikacja empiryczna 141

4.1. Rentowności obligacji skarbowych krajów strefy euro – perspektywa historyczna 142

4.2. Przegląd literatury na temat kształtowania się rentowności obligacji skarbowych

krajów strefy euro, ze szczególnym uwzględnieniem okresu kryzysu 145

4.3. Opis zmiennych wykorzystanych w badaniu. Specyfikacja modelu ekonometrycznego 152

4.4. Metody wykorzystywane w badaniu empirycznym 163

4.4.1. Testowanie stopnia zintegrowania w przypadku danych panelowych 164

4.4.2. Panelowe testy kointegracji 165

4.4.3. Metody poszukiwania długookresowych relacji kointegrujących w modelach danych panelowych z niestacjonarnymi regresorami 167

4.5. Wyniki badania empirycznego 168

Zakończenie 177

Bibliografia 183

Załączniki 201

Abstract 221

Spis rysunków 227

Spis tabel 229

Spis wykresów 231

Od Redakcji 233