Prawne zasady prowadzenia ewidencji podatkowej - ebook

Niniejszym oddajemy do rąk Czytelników kolejne, zaktualizowane wydanie

książki poświęconej prawnym zasadom prowadzenia ewidencji podatkowej (ksiąg

podatkowych) obowiązującym w prawie polskim. Prawa i obowiązki podmiotów

prawa podatkowego (zwłaszcza podatników i płatników) dotyczą ewidencjonowania

i dokumentowania zdarzeń na potrzeby sporządzania deklaracji i informacji

podatkowych albo bezpośredniego określenia zobowiązania podatkowego (w

przypadku braku obowiązku składania deklaracji podatkowych); stanowią jeden

z najważniejszych od strony funkcjonalnej i praktycznej fakultatywnych elementów

kontynuacji podatków. Współczesny prawodawca poświęca coraz więcej

uwagi tym problemom. Przy czym w prawie polskim wykształcono trzy modele

regulacji tych zagadnień:

1) w przypadku gdy w danym podatku obowiązuje w sensie prawnym szczegółowy

wzór deklaracji składanych przez podatników lub płatników, przepisy

prawa ogólnie określają obowiązki ewidencyjne podatników, tj. ewidencja

ma być prowadzona w ten sposób, aby była prawidłowo sporządzana

deklaracja podatkowa (ewidencja jest niejako podporządkowana deklaracjom

podatkowym);

2) w przypadku podmiotów niebędących podatnikami lub płatnikami obowiązki

ewidencyjne są uregulowane zazwyczaj bardzo szczegółowo, niezależnie

od tego, czy podmioty te są obowiązane do składania jakichkolwiek informacji

do organu podatkowego, gdyż wówczas ewidencja nie ma charakteru

służebnego względem obowiązku złożenia deklaracji, lecz służy do monitorowania

zdarzeń nierodzących obowiązku podatkowego;

3) podatnik jest obowiązany ewidencjonować tylko niektóre zdarzenia na potrzeby

podatkowe, a ewidencja podatkowa jest częścią składową innych,

bardziej rozbudowanych urządzeń ewidencyjnych, prowadzonych dla innych

celów.

W niniejszej książce omówiono obowiązujące w Polsce prawne zasady

prowadzenia ewidencji podatkowych według stanu prawnego na dzień 1 lipca

2023 r. Jest to pierwsza publikacja prawnicza, która dotyczy tej tematyki. Jej autorami

są pracownicy Instytutu Studiów Podatkowych zajmujący się problematyką

podatków i prawa podatkowego.

W stosunku do pierwszego wydania w obecnym uwzględniono zmiany

wynikające z następujących aktów prawnych:

1) ustawy z dnia 29 października 2021 r. (zwanej Polskim Ładem),

2) ustawy z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw1,

3) ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw2,

4) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2022 r.,

5) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30 marca 2023 r.,

6) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 kwietnia 2023 r.

Wykaz skrótów................................................................................... 5

Wstęp .............................................................................................. 9

Rozdział 1. Prawny status ewidencji podatkowej w prawie podatkowym

i w prawie karnoskarbowym................................................................. 11

Rozdział 2. Prawne zasady prowadzenia ewidencji na potrz.eby podatku od towarów i usług................................................................................................ 19

2.1. Wstęp..........................................................................................19

2.2. Ewidencja uproszczona.................................................................. 19

2.3. Określenie wartości sprzedaży w drodze oszacowania..........................20

2.4. Ewidencja pełna............................................................................ 20

2.5. Ewidencja grup VAT........................................................................ 24

2.6. Ujęcie w ewidencji faktur dotyczących sprzedaży ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej.........................................................................................26

2.7. Ewidencja VAT i deklaracje VAT......................................................... 27

2.8. Szczegółowy zakres danych zawartych w ewidencji ............................. 28

2.9. Ewidencja czynności prowadzona przez operatora interfejsu elektronicznego....38

2.10. Nieprowadzenie ewidencji, błędy w przesłanej ewidencji oraz sankcja............38

2.11. Ewidencja sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej.................................... 39

2.12. Sposób wykazywania w deklaracji i ewidencji dostaw gazu w systemie gazowym, dostaw energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych........................... 40

2.13. Obowiązek udostępnienia płatności bezgotówkowej..................................... 40

2.14. Obowiązek przechowywania ewidencji....................................................... 42

Rozdział 3. Prawne zasady prowadzenia ewidencji na potrzeby podatku

dochodowego od osób prawnych...................................................................... 44

Rozdział 4. Prawne zasady prowadzenia ewidencji na potrzeby podatku

dochodowego od osób fizycznych..................................................................... 52

4.1. Księga przychodów i rozchodów................................................................ 52

4.2. Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w przypadku osób prowadzących księgę przychodów i rozchodów........................................... 69

4.3. Prowadzenie ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych na potrzeby zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne......................................73

Rozdział 5. Prawne zasady prowadzenia ewidencji podatkowej na potrzeby podatku akcyzowego.................................................................................................. 82

5.1. Podmioty obowiązane do prowadzenia ewidencji na potrzeby podatku akcyzowego.. 82

5.2. Sposób prowadzenia ewidencji i innych dokumentacji.

Ogólne uwagi o dokumentacji na potrzeby podatku akcyzowego............................... 83

5.3. Poszczególne rodzaje ewidencji i innych dokumentacji na potrzeby podatku akcyzowego...................................................................................................... 87

Bibliografia ...................................................................................................... 110