Prawo międzynarodowe praw człowieka - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Produkt niedostępny.
Może zainteresuje Cię
![]()
Prawo międzynarodowe praw człowieka - ebook
Podręcznik jest kompleksowym opracowaniem z zakresu praw człowieka i środków ich ochrony.
W rozdziale I przedstawione zostały podstawowe zasady i konstrukcja prawa międzynarodowego praw człowieka. Szczegółowej analizie poddano godność jako źródło praw człowieka w systemie krajowym i międzynarodowym, a także relacje, które łączą prawa człowieka i prawo międzynarodowe publiczne. Przedstawiono podmioty, w tym podmioty szczególnie chronione praw człowieka. Uwzględniono koncepcję generacyjności, jako dominującej koncepcji teoretyczno-prawnej. Omówiono podstawowe deklaracje, wytyczne i zasady przyjęte na poziomie międzynarodowym, uznając, że przyczyniają się do zrozumienia, wdrożenia i rozwoju prawa międzynarodowego.
Normatywny system ochrony praw człowieka został przedstawiony w rozdziale II. Szczegółowej analizie poddano interesujące nie tylko z punktu widzenia krajowego porządku prawnego, lecz także w świetle ujęcia systemowego modele praw człowieka obowiązujące w polskim systemie krajowym przez kreujące je organizacje: Narodów Zjednoczonych, Radę Europy, Unię Europejską, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Na uwzględnienie zasługują systemy pozaeuropejskie: międzyamerykański, afrykański, arabsko-muzułmański oraz krystalizujący się system azjatycki. Na uwagę zasługuje część poświęcona krajowemu systemowi ochrony praw człowieka.
Rozdział III dotyczy poszczególnych organów i środków ochrony praw człowieka w systemie uniwersalnym. W szerokim zakresie przedstawiono także środki ochrony praw człowieka w systemach regionalnych, w tym Trybunałów: Międzyamerykańskiego i Afrykańskiego. Przedstawiono działalność Ligi Państw Arabskich wobec praw człowieka. Z racji na ważkość poruszanych na zajęciach z zakresu praw człowieka środków ich ochrony szczególne miejsce poświęcono takim instrumentom, jak: skarga konstytucyjna, skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego, skarga do ETPCz, skarga do EKPS, skarga do organów komitetowych ONZ czy skargi do TSUE. Wyczerpująco opisano krajowe środki ochrony praw człowieka, które może składać jednostka w ramach zakresu działania instytucji rzecznikowskich.
Kolejne rozdziały dotyczą szczegółowych aspektów prawa międzynarodowego praw człowieka w działaniu, z uwzględnieniem sytuacji specyficznych i nadzwyczajnych. Rozdział IV dotyczy międzynarodowego prawa humanitarnego i realizacji ochrony praw człowieka w stanach nadzwyczajnych. Natomiast w rozdziale V opisano ochronę praw mniejszości narodowych, uchodźców i migrantów, jako realizację ochrony praw człowieka Szczegółowo opisano relacje łączące międzynarodowe prawo humanitarne i prawa człowieka. Analizie poddano zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego, jak również opisano odpowiedzialność państw za zbrodnie prawa międzynarodowego, naruszenia praw migrantów, mniejszości narodowych i etnicznych. Opisano szczegółowe uprawnienia podmiotowe przysługujące jednostkom w razie naruszenia ich praw.
W ostatnim rozdziale omówiono wybrane prawa człowieka. Niewątpliwym walorem tej części opracowania jest zastosowana w nim metodologia ujmująca poszczególne prawa człowieka w sposób funkcjonalny i dynamiczny, wymykając się tym samym klasycznemu podziałowi na poszczególne generacje praw człowieka. Zasadniczym kryterium podziału był stopień i specyfika zagrożenia dla godności jednostki. Kolejno omówieniu poddano: osobiste prawa człowieka, ochronę praw człowieka szczególnie zagrożonych wobec wykonywania imperium państwa oraz instytucję zakazu w systemie praw człowieka.
Podręcznik akademicki jest przeznaczony dla szerokiego kręgu odbiorców: studentów prawa, administracji, europeistyki, prawa kanonicznego, doktorantów, kadry akademickiej, a z racji jego praktycznego ukierunkowania także dla przedstawicieli służby zagranicznej oraz osób stosujących prawo: sędziów, adwokatów, radców prawnych, komorników i notariuszy.
Konstrukcja podręcznika ma charakter nowatorski, z jednej strony wychodzi naprzeciw tradycyjnym klasyfikacjom dotyczącym materialnych praw człowieka, skupionych w ramach poszczególnych grup generacyjnych, z drugiej zaś w sposób całkowicie pionierski ujmuje je w grupy uznane przez prawników-praktyków za najbardziej użyteczne w procesie interpretacji, stosowania i wykładni przepisów.
| Kategoria: | Prawo |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8198-866-7 |
| Rozmiar pliku: | 1,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Przedmowa
Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu praktycznym rezonansem najbardziej dynamicznie rozwijającej się gałęzi prawa międzynarodowego, jaką są prawa człowieka, oddajemy w Państwa ręce podręcznik akademicki „Prawo Międzynarodowe Praw Człowieka”. Prawa człowieka charakteryzują się coraz większym stopniem konkretności i rekognicji norm w poszczególnych systemach międzynarodowych i w coraz większym stopniu wpływają na stosowanie prawa krajowego.
Prawo międzynarodowe, dzięki modelom ratyfikacji, staje się prawem w granicach określonych w krajowych ustawach zasadniczych. Naturą tego prawa są istotowo nieograniczone trzy płaszczyzny możliwości jego stosowania i egzekwowania na poziomie międzynarodowym, regionalnym i krajowym, które zostały wyrażone w jego źródłach: traktatach, umowach między państwami, a także w normach zwyczajowego prawa międzynarodowego praw człowieka. Zadaniem autorów jest pokazanie, w jaki sposób specjalistom tworzącym zbiór prawa międzynarodowego przyświecały idee jak najpełniejszej realizacji, ochrony, promowania i wypełnienia praw człowieka.
Autorami podręcznika są pracownicy Katedry Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Pracownicy, w zakresie badań naukowych dotyczących praw człowieka i sposobów ich ochrony, kontynuują najlepsze tradycje wybitnych profesorów KUL, szanując i twórczo rozwijając dzieła pionierów Lubelskiej Szkoły Praw Człowieka: profesora dra hab. Franciszka Mazurka oraz profesor dr hab. Hanny Waśkiewicz. Systematyka praw człowieka prezentowana w podręczniku czerpie także z personalizmu chrześcijańskiego i dorobku naukowego Karola Wojtyły.
Mając na uwadze powyższe i znamienite tradycje badawcze, publikacja zawiera syntetyczny wykład prawa międzynarodowego praw człowieka sensu largo, uwzględniający bieżące orzecznictwo i poglądy doktryny. Tym samym podręcznik w zasadniczy sposób wypełnia istniejącą na rynku wydawniczym lukę z zakresu praw człowieka, szczególnie z zakresu prawa międzynarodowego praw człowieka.
Przewodnią ideą, na której została zbudowana cała koncepcja podręcznika, uczyniono zasadę poszanowania przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Nie bez powodu ideą godności na wskroś jest przesiąknięta cała Konstytucja RP oraz jej aksjologiczne i normatywne matryce: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Zasada poszanowania godności i praw człowieka jest uznawana za normę o charakterze lex fundamentalis oraz źródło prawa międzynarodowego praw człowieka również przez autorów niniejszego podręcznika.
Przedstawiając podręcznik akademicki, czynimy to z nadzieją, że będzie on służył szerokiemu kręgowi odbiorców: studentom prawa, administracji, europeistyki, prawa kanonicznego, w szczególności zaś wszystkim tym odbiorcom, którzy są zainteresowani międzynarodową ochroną praw człowieka. Liczymy na to, że podręcznik spotka się z zainteresowaniem nie tylko studentów, doktorantów, kadry akademickiej, lecz z racji jego praktycznego ukierunkowania, także przedstawicieli służby zagranicznej oraz osób stosujących prawo: sędziów, adwokatów, radców prawnych, komorników i notariuszy. W całym podręczniku wyrażono ideę, że prawa człowieka umożliwiają prawidłowo realizować cel systemu prawa i wymierzać sprawiedliwość.
Niewątpliwą zaletą tego opracowania jest jego systematyka, wypływająca z zasady przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Podręcznik jako pierwszy w Polsce w sposób kompleksowy uwzględnia specyfikę odziaływania norm prawa międzynarodowego praw człowieka na systemy krajowe. Konstrukcja podręcznika ma charakter nowatorski, z jednej strony wychodzi naprzeciw tradycyjnym klasyfikacjom dotyczącym materialnych praw człowieka, skupionych w ramach poszczególnych grup generacyjnych, z drugiej zaś w sposób całkowicie pionierski ujmuje je w grupy uznane przez prawników-praktyków za najbardziej użyteczne w procesie interpretacji, stosowania i wykładni przepisów. Podręcznik został sporządzony w taki sposób, aby odzwierciedlał zagadnienia w sposób najbardziej syntetyczny, jak również zawierał maksimum praktycznych treści. Oprócz systematyzacji zagadnień związanych z prawami człowieka, ma on za zadanie przekazać, że jest to system praktycznej ochrony praw jednostki, a nie wyłącznie struktura teoretyczna czy dydaktyczna.
Podręcznik składa się z sześciu zasadniczych rozdziałów podzielonych na podrozdziały, które zostały opracowane przez autorów-specjalistów z poszczególnych dziedzin prawa międzynarodowego praw człowieka. Warto zauważyć, że w większości został on opracowany przez praktykujących prawników, mających doświadczenie w rozwiązywaniu problemów prawnych związanych ze stosowaniem prawa międzynarodowego. Każdy rozdział został poprzedzony wykazem wybranej literatury z opracowywanego zakresu, co poszukującemu czytelnikowi ułatwi pogłębienie interesującego go zagadnienia. Niewątpliwym walorem jest uwypuklenie orzeczeń i decyzji organów ochrony praw człowieka w tekście, co w szczególny sposób powinno być przydatne dla praktyków prawa.
W rozdziale I, zatytułowanym „Siatka pojęć i ogólne zasady praw człowieka”, przedstawione zostały podstawowe zasady i konstrukcja prawa międzynarodowego praw człowieka. Szczegółowej analizie poddano godność jako źródło praw człowieka w systemie krajowym i międzynarodowym, a także relacje, które łączą prawa człowieka i prawo międzynarodowe publiczne. Przedstawiono podmioty, w tym podmioty szczególnie chronione praw człowieka. Uwzględniono koncepcję generacyjności, jako dominującej koncepcji teoretyczno-prawnej. Omówiono podstawowe deklaracje, wytyczne i zasady przyjęte na poziomie międzynarodowym, uznając, że przyczyniają się do zrozumienia, wdrożenia i rozwoju prawa międzynarodowego.
Normatywny system ochrony praw człowieka został przedstawiony w rozdziale II. Szczegółowej analizie poddano interesujące nie tylko z punktu widzenia krajowego porządku prawnego, lecz także w świetle ujęcia systemowego modele praw człowieka obowiązujące w polskim systemie krajowym przez kreujące je organizacje: Narodów Zjednoczonych, Radę Europy, Unię Europejską, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Na uwzględnienie zasługują systemy pozaeuropejskie: międzyamerykański, afrykański, arabsko-muzułmański oraz krystalizujący się system azjatycki. Z punktu widzenia praktyka prawa szczególnie atrakcyjna jest część poświęcona krajowemu systemowi ochrony praw człowieka.
Rozdział III dotyczy poszczególnych organów i środków ochrony praw człowieka w systemie uniwersalnym, w tym szczególnie interesujących z punktu widzenia czytelnika polskiego: skargi do KPCz. W szerokim zakresie przedstawiono środki ochrony praw człowieka w systemach regionalnych, w tym Trybunałów: Międzyamerykańskiego i Afrykańskiego. Przedstawiono działalność Ligi Państw Arabskich wobec praw człowieka. Z racji na ważkość poruszanych na zajęciach z zakresu praw człowieka środków ich ochrony szczególne miejsce poświęcono takim instrumentom, jak: skarga konstytucyjna, skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego, skarga do ETPCz, skarga do EKPS, skarga do organów komitetowych ONZ czy skargi do TSUE. Wyczerpująco opisano krajowe środki ochrony praw człowieka, które może składać jednostka w ramach zakresu działania instytucji rzecznikowskich.
Kolejne rozdziały dotyczą szczegółowych aspektów prawa międzynarodowego praw człowieka w działaniu, z uwzględnieniem sytuacji specyficznych i nadzwyczajnych. Rozdział IV dotyczy międzynarodowego prawa humanitarnego i realizacji ochrony praw człowieka w stanach nadzwyczajnych. Natomiast w rozdziale V opisano ochronę praw mniejszości narodowych, uchodźców i migrantów, jako realizację ochrony praw człowieka Szczegółowo opisano relacje łączące międzynarodowe prawo humanitarne i prawa człowieka. Analizie poddano zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego, jak również opisano odpowiedzialność państw za zbrodnie prawa międzynarodowego, naruszenia praw migrantów, mniejszości narodowych i etnicznych. Opisano szczegółowe uprawnienia podmiotowe przysługujące jednostkom w razie naruszenia ich praw.
W ostatnim rozdziale omówiono wybrane prawa człowieka. Niewątpliwym walorem tej części opracowania jest zastosowana w nim metodologia ujmująca poszczególne prawa człowieka w sposób funkcjonalny i dynamiczny, wymykając się tym samym klasycznemu podziałowi na poszczególne generacje praw człowieka. Zasadniczym kryterium podziału był stopień i specyfika zagrożenia dla godności jednostki. Kolejno omówieniu poddano: osobiste prawa człowieka, ochronę praw człowieka szczególnie zagrożonych wobec wykonywania imperium państwa oraz instytucję zakazu w systemie praw człowieka.
Podręcznik jest kolejną wspólną publikacją pracowników Katedry. Szczególne podziękowania kierujemy do recenzentów oraz wszystkich tych, którzy przyczynili się do powstania tego podręcznika. Z racji obszerności materii prawa międzynarodowego z niektórych zagadnień świadomie zrezygnowano bądź je ograniczono. Autorzy liczą na pomocne uwagi i komentarze, które mogą przyczynić się do ulepszenia publikacji.
Podręcznik uwzględnia stan prawny na 15.6.2020 r.
Lublin–Warszawa 2020
Krzysztof Orzeszyna
Michał Skwarzyński
Robert TabaszewskiWykaz skrótów
1. Akty prawne
------------ -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
AfrKPCziL Afrykańska karta praw człowieka i ludów z 17.6.1981 r., OAU, Doc. CAB/LEG/67/3 rev. 5
AmDPiOCz Amerykańska Deklaracja Praw i Obowiązków Człowieka przyjęta na IX Konferencji Państw Amerykańskich 2.5.1948 r. (https://www.cidh.oas.org/Basicos/English/Basic2.American%20 Declaration.htm)
AmKPCz Amerykańska Konwencja Praw Człowieka uchwalona 22.11.1969 r. (Pakt z San José) wraz z dodatkowym protokołem w zakresie praw społecznych, ekonomicznych i kulturalnych z 17.11.1988 r., O.A.S. Treaty Series No. 69
CAT Konwencja w sprawie Zakazu Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo Karania przyjęta 10.12.1984 r. (Dz.U. z 1989 r. Nr 63, poz. 378)
CED Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 18.12.1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71)
CEDAW Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 18.12.1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71)
CERD Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej otwarta do podpisu w Nowym Jorku 7.3.1966 r. (Dz.U. z 1969 r. Nr 25, poz. 187)
CRPD Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona 13.12.2006 (Dz.U. z 2012 r. Nr 1169)
EKB Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny otwarta do podpisu 4.4.1997 r., E.T.S. No. 164
EKPCz Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.)
FCNM Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych sporządzona 1.2.1995 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 22, poz. 20)
KDPCz Kairska Deklaracja o Prawach Człowieka w Islamie przyjęta na Konferencji Ministrów Spraw Zagranicznych OIC 5.8.1990 r., U.N. GAOR, World Conf. on Hum. Rts., 4th Sess., Agenda Item 5, U.N. Doc. A/CONF.157/PC/62/Add.18 (1993)
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.)
KPD Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawach Dziecka przyjęta 20.11.1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526)
KPK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 30)
KPW ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1120 ze zm.)
KPP Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, uchwalona i podpisana 7.12.2000 r., Dz.Urz. UE z 2010 r. Nr C 83/389 PL
KWNP Konwencja Wspólnoty Niepodległych Państw o prawach człowieka i wolnościach podstawowych z 26.5.1995 r. (Council of Europe Information Sheet 1995, No. 36)
MNEU ustawa z 6.1.2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z 6.1.2005 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 823)
MPPGSiK Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu dnia 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 169)
MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w 16.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167)
OrgTKU ustawa z 30.11.2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393)
PDPCz Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przyjęta i proklamowana 10.12.1948, 217 A (III), U.N. Doc. A/810 at 71 (1948)
Proc.1503 Rezolucja Rady Gospodarczo-Społecznej Nr 1503 (XLVIII) przyjęta 27.5.1970 r., Res. Nr 1503(XLVIII)
PrPostSAdm ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.)
PrUSP ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 365 ze zm.)
PrzewU ustawa z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 75 ze zm.)
RegETPCz Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 4.11.2019 r., https://www.echr.coe.int/Documents/Rules_Court_ENG.pdf
RPOU ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 627)
SNU ustawa z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 825 ze zm.)
StatutRE Statut Rady Europy z 5.5.1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565)
TFUE Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 ze zm.)
TRIPS Układ o Handlowych Aspektach Praw Własności Intelektualnej zawarty 15.4.1994 r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 32, poz.143)
TUE Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 ze zm.)
USP ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
ZEKS Zrewidowana Europejska Karta Społeczna otwarta do podpisu 3.6.1996, E.T.S. No. 163
------------ -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Organy i instytucje
---------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ACERWC Afrykański Komitet Ekspertów ds. Praw i Dobrobytu Dziecka
AFET Komisja Spraw Zagranicznych
AI Amnesty International
AICHR Międzyrządowa Komisja ds. Praw Człowieka
ASEAN Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej
CAE Nadzwyczajne Izby Afrykańskie
CDBI Komitet Sterujący ds. Bioetyki
CDDH Komitet Zarządzający do spraw Praw Człowieka Rady Europy
CDSP Europejska Komisja Zdrowia
CEPEJ Europejska Komisja na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości
ICEPOL Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania
CMW Komitet Praw Pracowników Migrujących i ich Rodzin
CORTEIDH Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka
CPT Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu
CRC Komitet Praw Dziecka
DH-Bio Komitet ds. Bioetyki
DROI Podkomisja ds. Praw Człowieka Parlamentu Europejskiego
ECOSOC Rada Gospodarcza i Społeczna
ECRI Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji
EIDHR Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka
EKPS Europejski Komitet Praw Społecznych
EKS Europejska Karta Społeczna
EKZT Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom
ENI Europejski Instrument Sąsiedztwa
EUMCS Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii
Eurojust Europejska Jednostka Współpracy Sądowej
Europol Europejski Urząd Policji
FAO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
FIDH International Federation for Human Rights
FRA Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej
UNICEF Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci
GRETA Grupa Ekspertów do Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi
HCNM Urząd Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych
HRW Human Rights Watch
IACHR Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka
ICGEB Międzynarodowe Centrum Inżynierii Genetycznej i Biotechnologii
KBW Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
KM Komitet Ministrów Rady Europy
KPCz Komitet Praw Człowieka
MKCK Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
MONEYVAL Komitet Ekspertów ds. Oceny Systemów Zwalczania Procederu Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu
ILO Międzynarodowa Organizacja Pracy
LN Liga Narodów
MOU Międzynarodowa Organizacja Uchodźców
MPH międzynarodowe prawo humanitarne
MTK Międzynarodowy Trybunał Karny
MTS Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
MTW Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze
NIK Najwyższa Izba Kontroli
NSA Naczelny Sąd Administracyjny
OBWE Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
ODIHR Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka
OIC Organizacja Współpracy Islamskiej
OPA Organizacja Państw Amerykańskich
PCK Polski Czerwony Krzyż
PE Parlament Europejski
PETI Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego
RE Rada Europy
RPCz Rada Praw Człowieka
RPD Rzecznik Praw Dziecka
RPO Rzecznik Praw Obywatelskich
RPP Rzecznik Praw Pacjenta
SA Sąd Apelacyjny
SN Sąd Najwyższy
SPT Podkomitet do spraw prewencji przeciwko torturom
TK Trybunał Konstytucyjny
TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
UA Unia Afrykańska
UE Unia Europejska
UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury
UNHCHR Urząd Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Praw Człowieka
UNHCR Urząd Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców
UNIDO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego
UPU Światowy Związek Pocztowy
WHO Światowa Organizacja Zdrowia
WIPO Światowa Organizacja Własności Intelektualnej
WNP Wspólnota Niepodległych Państw
WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny
WTO Światowa Organizacja Handlu
ZP Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy
---------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Publikatory i czasopisma
------- -- ------------------------------------------
Dz.U. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
IN Ius Novum
KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego
PiP Państwo i Prawo
Pal. Palestra
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny
PS Przegląd Sejmowy
SEW Studia Erasmiana Wratislaviensia
------- -- ------------------------------------------
4. Pozostałe skróty
------------- -- -----------------------------------------------
art. artykuł
MPPCz Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka
np. na przykład
Nr numer
PD Protokół Dodatkowy
PMPCz Prawo międzynarodowe praw człowieka
RP Rzeczpospolita Polska
RPA Republika Południowej Afryki
tekst jedn. tekst jednolity
UPR Powszechny Przegląd Okresowy Praw Człowieka
USA Stany Zjednoczone Ameryki
wyr. wyrok
ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
------------- -- -----------------------------------------------
Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu praktycznym rezonansem najbardziej dynamicznie rozwijającej się gałęzi prawa międzynarodowego, jaką są prawa człowieka, oddajemy w Państwa ręce podręcznik akademicki „Prawo Międzynarodowe Praw Człowieka”. Prawa człowieka charakteryzują się coraz większym stopniem konkretności i rekognicji norm w poszczególnych systemach międzynarodowych i w coraz większym stopniu wpływają na stosowanie prawa krajowego.
Prawo międzynarodowe, dzięki modelom ratyfikacji, staje się prawem w granicach określonych w krajowych ustawach zasadniczych. Naturą tego prawa są istotowo nieograniczone trzy płaszczyzny możliwości jego stosowania i egzekwowania na poziomie międzynarodowym, regionalnym i krajowym, które zostały wyrażone w jego źródłach: traktatach, umowach między państwami, a także w normach zwyczajowego prawa międzynarodowego praw człowieka. Zadaniem autorów jest pokazanie, w jaki sposób specjalistom tworzącym zbiór prawa międzynarodowego przyświecały idee jak najpełniejszej realizacji, ochrony, promowania i wypełnienia praw człowieka.
Autorami podręcznika są pracownicy Katedry Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Pracownicy, w zakresie badań naukowych dotyczących praw człowieka i sposobów ich ochrony, kontynuują najlepsze tradycje wybitnych profesorów KUL, szanując i twórczo rozwijając dzieła pionierów Lubelskiej Szkoły Praw Człowieka: profesora dra hab. Franciszka Mazurka oraz profesor dr hab. Hanny Waśkiewicz. Systematyka praw człowieka prezentowana w podręczniku czerpie także z personalizmu chrześcijańskiego i dorobku naukowego Karola Wojtyły.
Mając na uwadze powyższe i znamienite tradycje badawcze, publikacja zawiera syntetyczny wykład prawa międzynarodowego praw człowieka sensu largo, uwzględniający bieżące orzecznictwo i poglądy doktryny. Tym samym podręcznik w zasadniczy sposób wypełnia istniejącą na rynku wydawniczym lukę z zakresu praw człowieka, szczególnie z zakresu prawa międzynarodowego praw człowieka.
Przewodnią ideą, na której została zbudowana cała koncepcja podręcznika, uczyniono zasadę poszanowania przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Nie bez powodu ideą godności na wskroś jest przesiąknięta cała Konstytucja RP oraz jej aksjologiczne i normatywne matryce: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Zasada poszanowania godności i praw człowieka jest uznawana za normę o charakterze lex fundamentalis oraz źródło prawa międzynarodowego praw człowieka również przez autorów niniejszego podręcznika.
Przedstawiając podręcznik akademicki, czynimy to z nadzieją, że będzie on służył szerokiemu kręgowi odbiorców: studentom prawa, administracji, europeistyki, prawa kanonicznego, w szczególności zaś wszystkim tym odbiorcom, którzy są zainteresowani międzynarodową ochroną praw człowieka. Liczymy na to, że podręcznik spotka się z zainteresowaniem nie tylko studentów, doktorantów, kadry akademickiej, lecz z racji jego praktycznego ukierunkowania, także przedstawicieli służby zagranicznej oraz osób stosujących prawo: sędziów, adwokatów, radców prawnych, komorników i notariuszy. W całym podręczniku wyrażono ideę, że prawa człowieka umożliwiają prawidłowo realizować cel systemu prawa i wymierzać sprawiedliwość.
Niewątpliwą zaletą tego opracowania jest jego systematyka, wypływająca z zasady przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Podręcznik jako pierwszy w Polsce w sposób kompleksowy uwzględnia specyfikę odziaływania norm prawa międzynarodowego praw człowieka na systemy krajowe. Konstrukcja podręcznika ma charakter nowatorski, z jednej strony wychodzi naprzeciw tradycyjnym klasyfikacjom dotyczącym materialnych praw człowieka, skupionych w ramach poszczególnych grup generacyjnych, z drugiej zaś w sposób całkowicie pionierski ujmuje je w grupy uznane przez prawników-praktyków za najbardziej użyteczne w procesie interpretacji, stosowania i wykładni przepisów. Podręcznik został sporządzony w taki sposób, aby odzwierciedlał zagadnienia w sposób najbardziej syntetyczny, jak również zawierał maksimum praktycznych treści. Oprócz systematyzacji zagadnień związanych z prawami człowieka, ma on za zadanie przekazać, że jest to system praktycznej ochrony praw jednostki, a nie wyłącznie struktura teoretyczna czy dydaktyczna.
Podręcznik składa się z sześciu zasadniczych rozdziałów podzielonych na podrozdziały, które zostały opracowane przez autorów-specjalistów z poszczególnych dziedzin prawa międzynarodowego praw człowieka. Warto zauważyć, że w większości został on opracowany przez praktykujących prawników, mających doświadczenie w rozwiązywaniu problemów prawnych związanych ze stosowaniem prawa międzynarodowego. Każdy rozdział został poprzedzony wykazem wybranej literatury z opracowywanego zakresu, co poszukującemu czytelnikowi ułatwi pogłębienie interesującego go zagadnienia. Niewątpliwym walorem jest uwypuklenie orzeczeń i decyzji organów ochrony praw człowieka w tekście, co w szczególny sposób powinno być przydatne dla praktyków prawa.
W rozdziale I, zatytułowanym „Siatka pojęć i ogólne zasady praw człowieka”, przedstawione zostały podstawowe zasady i konstrukcja prawa międzynarodowego praw człowieka. Szczegółowej analizie poddano godność jako źródło praw człowieka w systemie krajowym i międzynarodowym, a także relacje, które łączą prawa człowieka i prawo międzynarodowe publiczne. Przedstawiono podmioty, w tym podmioty szczególnie chronione praw człowieka. Uwzględniono koncepcję generacyjności, jako dominującej koncepcji teoretyczno-prawnej. Omówiono podstawowe deklaracje, wytyczne i zasady przyjęte na poziomie międzynarodowym, uznając, że przyczyniają się do zrozumienia, wdrożenia i rozwoju prawa międzynarodowego.
Normatywny system ochrony praw człowieka został przedstawiony w rozdziale II. Szczegółowej analizie poddano interesujące nie tylko z punktu widzenia krajowego porządku prawnego, lecz także w świetle ujęcia systemowego modele praw człowieka obowiązujące w polskim systemie krajowym przez kreujące je organizacje: Narodów Zjednoczonych, Radę Europy, Unię Europejską, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Na uwzględnienie zasługują systemy pozaeuropejskie: międzyamerykański, afrykański, arabsko-muzułmański oraz krystalizujący się system azjatycki. Z punktu widzenia praktyka prawa szczególnie atrakcyjna jest część poświęcona krajowemu systemowi ochrony praw człowieka.
Rozdział III dotyczy poszczególnych organów i środków ochrony praw człowieka w systemie uniwersalnym, w tym szczególnie interesujących z punktu widzenia czytelnika polskiego: skargi do KPCz. W szerokim zakresie przedstawiono środki ochrony praw człowieka w systemach regionalnych, w tym Trybunałów: Międzyamerykańskiego i Afrykańskiego. Przedstawiono działalność Ligi Państw Arabskich wobec praw człowieka. Z racji na ważkość poruszanych na zajęciach z zakresu praw człowieka środków ich ochrony szczególne miejsce poświęcono takim instrumentom, jak: skarga konstytucyjna, skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego, skarga do ETPCz, skarga do EKPS, skarga do organów komitetowych ONZ czy skargi do TSUE. Wyczerpująco opisano krajowe środki ochrony praw człowieka, które może składać jednostka w ramach zakresu działania instytucji rzecznikowskich.
Kolejne rozdziały dotyczą szczegółowych aspektów prawa międzynarodowego praw człowieka w działaniu, z uwzględnieniem sytuacji specyficznych i nadzwyczajnych. Rozdział IV dotyczy międzynarodowego prawa humanitarnego i realizacji ochrony praw człowieka w stanach nadzwyczajnych. Natomiast w rozdziale V opisano ochronę praw mniejszości narodowych, uchodźców i migrantów, jako realizację ochrony praw człowieka Szczegółowo opisano relacje łączące międzynarodowe prawo humanitarne i prawa człowieka. Analizie poddano zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego, jak również opisano odpowiedzialność państw za zbrodnie prawa międzynarodowego, naruszenia praw migrantów, mniejszości narodowych i etnicznych. Opisano szczegółowe uprawnienia podmiotowe przysługujące jednostkom w razie naruszenia ich praw.
W ostatnim rozdziale omówiono wybrane prawa człowieka. Niewątpliwym walorem tej części opracowania jest zastosowana w nim metodologia ujmująca poszczególne prawa człowieka w sposób funkcjonalny i dynamiczny, wymykając się tym samym klasycznemu podziałowi na poszczególne generacje praw człowieka. Zasadniczym kryterium podziału był stopień i specyfika zagrożenia dla godności jednostki. Kolejno omówieniu poddano: osobiste prawa człowieka, ochronę praw człowieka szczególnie zagrożonych wobec wykonywania imperium państwa oraz instytucję zakazu w systemie praw człowieka.
Podręcznik jest kolejną wspólną publikacją pracowników Katedry. Szczególne podziękowania kierujemy do recenzentów oraz wszystkich tych, którzy przyczynili się do powstania tego podręcznika. Z racji obszerności materii prawa międzynarodowego z niektórych zagadnień świadomie zrezygnowano bądź je ograniczono. Autorzy liczą na pomocne uwagi i komentarze, które mogą przyczynić się do ulepszenia publikacji.
Podręcznik uwzględnia stan prawny na 15.6.2020 r.
Lublin–Warszawa 2020
Krzysztof Orzeszyna
Michał Skwarzyński
Robert TabaszewskiWykaz skrótów
1. Akty prawne
------------ -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
AfrKPCziL Afrykańska karta praw człowieka i ludów z 17.6.1981 r., OAU, Doc. CAB/LEG/67/3 rev. 5
AmDPiOCz Amerykańska Deklaracja Praw i Obowiązków Człowieka przyjęta na IX Konferencji Państw Amerykańskich 2.5.1948 r. (https://www.cidh.oas.org/Basicos/English/Basic2.American%20 Declaration.htm)
AmKPCz Amerykańska Konwencja Praw Człowieka uchwalona 22.11.1969 r. (Pakt z San José) wraz z dodatkowym protokołem w zakresie praw społecznych, ekonomicznych i kulturalnych z 17.11.1988 r., O.A.S. Treaty Series No. 69
CAT Konwencja w sprawie Zakazu Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo Karania przyjęta 10.12.1984 r. (Dz.U. z 1989 r. Nr 63, poz. 378)
CED Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 18.12.1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71)
CEDAW Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 18.12.1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71)
CERD Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej otwarta do podpisu w Nowym Jorku 7.3.1966 r. (Dz.U. z 1969 r. Nr 25, poz. 187)
CRPD Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona 13.12.2006 (Dz.U. z 2012 r. Nr 1169)
EKB Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny otwarta do podpisu 4.4.1997 r., E.T.S. No. 164
EKPCz Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.)
FCNM Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych sporządzona 1.2.1995 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 22, poz. 20)
KDPCz Kairska Deklaracja o Prawach Człowieka w Islamie przyjęta na Konferencji Ministrów Spraw Zagranicznych OIC 5.8.1990 r., U.N. GAOR, World Conf. on Hum. Rts., 4th Sess., Agenda Item 5, U.N. Doc. A/CONF.157/PC/62/Add.18 (1993)
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.)
KPD Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawach Dziecka przyjęta 20.11.1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526)
KPK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 30)
KPW ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1120 ze zm.)
KPP Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, uchwalona i podpisana 7.12.2000 r., Dz.Urz. UE z 2010 r. Nr C 83/389 PL
KWNP Konwencja Wspólnoty Niepodległych Państw o prawach człowieka i wolnościach podstawowych z 26.5.1995 r. (Council of Europe Information Sheet 1995, No. 36)
MNEU ustawa z 6.1.2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z 6.1.2005 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 823)
MPPGSiK Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu dnia 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 169)
MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w 16.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167)
OrgTKU ustawa z 30.11.2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393)
PDPCz Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przyjęta i proklamowana 10.12.1948, 217 A (III), U.N. Doc. A/810 at 71 (1948)
Proc.1503 Rezolucja Rady Gospodarczo-Społecznej Nr 1503 (XLVIII) przyjęta 27.5.1970 r., Res. Nr 1503(XLVIII)
PrPostSAdm ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.)
PrUSP ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 365 ze zm.)
PrzewU ustawa z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 75 ze zm.)
RegETPCz Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 4.11.2019 r., https://www.echr.coe.int/Documents/Rules_Court_ENG.pdf
RPOU ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 627)
SNU ustawa z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 825 ze zm.)
StatutRE Statut Rady Europy z 5.5.1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565)
TFUE Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 ze zm.)
TRIPS Układ o Handlowych Aspektach Praw Własności Intelektualnej zawarty 15.4.1994 r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 32, poz.143)
TUE Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 ze zm.)
USP ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
ZEKS Zrewidowana Europejska Karta Społeczna otwarta do podpisu 3.6.1996, E.T.S. No. 163
------------ -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Organy i instytucje
---------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ACERWC Afrykański Komitet Ekspertów ds. Praw i Dobrobytu Dziecka
AFET Komisja Spraw Zagranicznych
AI Amnesty International
AICHR Międzyrządowa Komisja ds. Praw Człowieka
ASEAN Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej
CAE Nadzwyczajne Izby Afrykańskie
CDBI Komitet Sterujący ds. Bioetyki
CDDH Komitet Zarządzający do spraw Praw Człowieka Rady Europy
CDSP Europejska Komisja Zdrowia
CEPEJ Europejska Komisja na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości
ICEPOL Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania
CMW Komitet Praw Pracowników Migrujących i ich Rodzin
CORTEIDH Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka
CPT Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu
CRC Komitet Praw Dziecka
DH-Bio Komitet ds. Bioetyki
DROI Podkomisja ds. Praw Człowieka Parlamentu Europejskiego
ECOSOC Rada Gospodarcza i Społeczna
ECRI Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji
EIDHR Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka
EKPS Europejski Komitet Praw Społecznych
EKS Europejska Karta Społeczna
EKZT Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom
ENI Europejski Instrument Sąsiedztwa
EUMCS Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii
Eurojust Europejska Jednostka Współpracy Sądowej
Europol Europejski Urząd Policji
FAO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
FIDH International Federation for Human Rights
FRA Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej
UNICEF Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci
GRETA Grupa Ekspertów do Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi
HCNM Urząd Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych
HRW Human Rights Watch
IACHR Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka
ICGEB Międzynarodowe Centrum Inżynierii Genetycznej i Biotechnologii
KBW Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
KM Komitet Ministrów Rady Europy
KPCz Komitet Praw Człowieka
MKCK Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
MONEYVAL Komitet Ekspertów ds. Oceny Systemów Zwalczania Procederu Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu
ILO Międzynarodowa Organizacja Pracy
LN Liga Narodów
MOU Międzynarodowa Organizacja Uchodźców
MPH międzynarodowe prawo humanitarne
MTK Międzynarodowy Trybunał Karny
MTS Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
MTW Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze
NIK Najwyższa Izba Kontroli
NSA Naczelny Sąd Administracyjny
OBWE Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
ODIHR Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka
OIC Organizacja Współpracy Islamskiej
OPA Organizacja Państw Amerykańskich
PCK Polski Czerwony Krzyż
PE Parlament Europejski
PETI Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego
RE Rada Europy
RPCz Rada Praw Człowieka
RPD Rzecznik Praw Dziecka
RPO Rzecznik Praw Obywatelskich
RPP Rzecznik Praw Pacjenta
SA Sąd Apelacyjny
SN Sąd Najwyższy
SPT Podkomitet do spraw prewencji przeciwko torturom
TK Trybunał Konstytucyjny
TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
UA Unia Afrykańska
UE Unia Europejska
UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury
UNHCHR Urząd Wysokiego Komisarza ONZ do spraw Praw Człowieka
UNHCR Urząd Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców
UNIDO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego
UPU Światowy Związek Pocztowy
WHO Światowa Organizacja Zdrowia
WIPO Światowa Organizacja Własności Intelektualnej
WNP Wspólnota Niepodległych Państw
WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny
WTO Światowa Organizacja Handlu
ZP Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy
---------- -- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Publikatory i czasopisma
------- -- ------------------------------------------
Dz.U. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
IN Ius Novum
KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego
PiP Państwo i Prawo
Pal. Palestra
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny
PS Przegląd Sejmowy
SEW Studia Erasmiana Wratislaviensia
------- -- ------------------------------------------
4. Pozostałe skróty
------------- -- -----------------------------------------------
art. artykuł
MPPCz Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka
np. na przykład
Nr numer
PD Protokół Dodatkowy
PMPCz Prawo międzynarodowe praw człowieka
RP Rzeczpospolita Polska
RPA Republika Południowej Afryki
tekst jedn. tekst jednolity
UPR Powszechny Przegląd Okresowy Praw Człowieka
USA Stany Zjednoczone Ameryki
wyr. wyrok
ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
------------- -- -----------------------------------------------
więcej..
