Prawo rzeczowe. Wydanie 12 - ebook

Przedmowa do dwunastego wydania

Należy doceniać znaczenie stosunków prawnorzeczowych dla obrotu gospodarczego. Wszelka dynamika obrotu, wymiany dóbr i usług potrzebuje statycznego podłoża. Obrót gospodarczy wyrasta bowiem ze stosunków własnościowych, prawnorzeczowych. Zatem naczelne znaczenie ma poznanie statycznych stosunków własnościowych, zwłaszcza treści i charakteru praw rzeczowych.

Znajomość prawa rzeczowego jest więc nieodzownym elementem wykształcenia prawniczego. Skromną próbę pomocy dydaktycznej dla studentów prawa stanowi niniejszy podręcznik.

Kierując się przeważającą funkcją dydaktyczną podręcznika, zastosowano uproszczoną metodę dokumentacji warsztatu badawczego. Celowo więc nie zamieszczono tu przypisów odsyłających do literatury i orzecznictwa. Na początku każdego rozdziału wskazano natomiast podstawową, a uzupełniającą w stosunku do podręcznika, literaturę naukową.

Przy opracowaniu niniejszego podręcznika można było korzystać z dobrych wzorów. Należy docenić zwłaszcza podręcznik autorstwa Profesora J. Ignatowicza oraz t. 2 Systemu Prawa Cywilnego, poświęcony „Prawu własności i innym prawom rzeczowym”. Obecnie pomocne jest opracowanie Systemu Prawa Prywatnego z jego dwoma tomami (t. 3 i 4) poświęconymi „Prawu rzeczowemu”.

Podręcznik obejmuje pełny zakres materii prawa rzeczowego, ze wszystkimi jego instytucjami. Najwięcej miejsca zajmuje oczywiście problematyka prawa własności. Szczególnie dużo miejsca poświęcono nieruchomościom. W opracowaniu zastosowano rozbudowaną systematykę rozważań. Sądzę bowiem, że Czytelnik powinien mieć pełną orientację i z łatwością poszukiwać poszczególnych wątków.

W obecnym, dwunastym wydaniu podręcznika uwzględniono wszelkie zmiany legislacyjne następujące od czasu poprzedniego wydania.

Wrocław, maj 2018 r.

prof. dr hab. Edward GniewekWykaz skrótów

1. Akty normatywne

---------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GospNierU ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 121 ze zm.)
GospNierRolU ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 91)
KC Kodeks cywilny
KM ustawa z 18.9.2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 66)
Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.)
KPC Kodeks postępowania cywilnego
KRO Kodeks rodzinny i opiekuńczy
KWU ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007)
LasU ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 788 ze zm.)
OchrGruntU ustawa z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1161)
OchrNabLokU ustawa z 16.9.2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1468)
OchrZwU ustawa z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1840)
OrdPU ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)
PostEgzAdmU ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1201 ze zm.)
PrAut ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 880 ze zm.)
PrBank ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1876)
PrGeod ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2101 ze zm.)
PrGeol ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126)
PrLot ustawa z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 959 ze zm.)
PrŁow ustawa z 13.10.1995 r. – Prawo łowieckie (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1295 ze zm.)
PrNot ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2291 ze zm.)
PrRuchDrog ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1260 ze zm.)
PrSpółdz ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1560 ze zm.)
PrUpad ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm.)
PrWod ustawa z 20.7.2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566 ze zm.)
PrWłPrzem ustawa z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 776)
RzeczZnalU ustawa z 20.8.2015 r. o rzeczach znalezionych (Dz.U. z 2015 r. poz. 397)
SamGminU ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.)
SamPowU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1868 ze zm.)
SamWojU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2096 ze zm.)
SpółdzMieszkU ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1222 ze zm.)
UstRolU ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2196 ze zm.)
WłLokU ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 716)
ZastRejU ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1278 ze zm.)
ZagosPrzestU ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1073 ze zm.)
---------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Czasopisma

------- -- ---------------------------------------------
NP Nowe Prawo
OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Pal. Palestra
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
SC Studia Cywilistyczne
SP Studia Prawnicze
------- -- ---------------------------------------------

3. Inne skróty

------------- -- -------------------
art. artykuł
cz. część
nast. następna (-e, -y)
Nb numer brzegowy
pkt punkt
por. porównaj
post. postanowienie
poz. pozycja
s. strona (-y)
SN Sąd Najwyższy
t. tom
tekst jedn. tekst jednolity
uchw. uchwała
ust. ustęp
wyr. wyrok
zd. zdanie
ze zm. ze zmianami
------------- -- -------------------Wykaz literatury

1. Opracowania systemowe

System Prawa Cywilnego, red. W. Czachórski, t. 2, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, red. J. Ignatowicz, Ossolineum 1977

System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 3, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2013

System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 4, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2012

2. Komentarze

T. Czech, Hipoteka. Komentarz, Warszawa 2011

T. Czech, Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, Warszawa 2014

E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga – własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001

E. Gniewek, Księgi wieczyste. Komentarz, Warszawa 2018

Kodeks cywilny. Komentarz, red. Z. Resich, t. 1, red. J. Ignatowicz, Warszawa 1972

Kodeks cywilny z komentarzem, red. J. Winiarz, t. 1, Warszawa 1989

Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017

Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, t. II, Warszawa 2017

Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. I, Warszawa 2013

Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, t. I, Warszawa 2016

Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014

Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2016

S. Rudnicki, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, Warszawa 2010

3. Podręczniki

A. Brzozowski, W. J. Kocot, W. Opalski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 2012

S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1976

J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2012

Z. K. Nowakowski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 1980

J. Wasilkowski, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963

4. Opracowania monograficzne

A. Bieranowski, Służebność mieszkania, Warszawa 2011

S. Breyer, Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa 1975

E. Drozd, Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa–Kraków 1974

T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio – actio negatoria), Warszawa 1969

E. Gniewek, Własność osobista lokali mieszkalnych w prawie polskim, Wrocław 1986

E. Gniewek, Obrót nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi, Kraków 1999

J. Gołaczyński, Zastaw na rzeczach ruchomych, Warszawa 2002

W. J. Katner, Ochrona własności nieruchomości przed naruszeniami pośrednimi, Warszawa 1982

A. Kaźmierczyk, Nieruchomość wspólna właścicieli lokali. Problematyka prawnorzeczowa, Warszawa 2015

A. Klein, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976

A. Kunicki, Domniemania w prawie rzeczowym, Warszawa 1969

W. Pańko, O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 1984

J. Pisuliński, Hipoteka kaucyjna, Kraków 2002

S. Rudnicki, Hipoteka jako zabezpieczenie wierzytelności, Warszawa 2008

A. Stelmachowski, Istota i funkcja posiadania, Warszawa 1958

A. Sylwestrzak, Użytkowanie. Konstrukcja prawna, Warszawa 2013

J. Szymczak, Wspólnota mieszkaniowa, Warszawa 2014

Z. Truszkiewicz, Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Kraków 2006

J. Wasilkowski (przy współudziale M. Madeya), Prawo własności w PRL. Zarys wykładu, Warszawa 1969

J. Wasilkowski, Pojęcie własności we współczesnym prawie polskim, Warszawa 1972

M. Warciński, Służebności gruntowe według kodeksu cywilnego, Warszawa 2013

A. Wąsiewicz, Powstanie, istota i zniesienie współwłasności ułamkowej, Poznań 1965

J. Winiarz, Prawo użytkowania wieczystego, Warszawa 1970

S. Wójcik, Windykacyjna ochrona własności w polskim prawie cywilnym, Kraków 1965

K. Zaradkiewicz, Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, Warszawa 2013

M. Zięba, Podmiotowość prawna wspólnot mieszkaniowych, Warszawa 2016Część I. Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym

Literatura: E. Drozd, Numerus clausus praw rzeczowych, Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990; T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym. Rei vindicatio – actio negatoria, Warszawa 1969; E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga – własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001; S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1976; J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2012; A. Klein, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976; W. J. Kocot, A. Brzozowski, W. J. Kocot, W. Opalski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 2016; P. Machnikowski, System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 3, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2013; Z. K. Nowakowski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 1980; J. Wasilkowski, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963; S. Wójcik, System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 2, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, red. J. Ignatowicz, Ossolineum 1977.

Rozdział I. Wieloznaczność pojęcia „prawo rzeczowe”

§ 1. Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym

1

Tradycyjnie już wyróżnia się w literaturze pojęcie prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym i w znaczeniu podmiotowym.

W pierwszym, przedmiotowym znaczeniu, prawo rzeczowe oznacza zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych. Jest więc ono zespołem źródeł prawa (nazywanego właśnie „prawem rzeczowym”) regulujących problematykę podmiotowych praw rzeczowych; nabycia i utraty, treści i ochrony praw rzeczowych.

2

Studia prawa rzeczowego obejmują zatem analizę przepisów prawa regulujących reżim prawny podmiotowych praw rzeczowych. Także z tej przedmiotowej perspektywy, z myślą o skomentowaniu właściwych przepisów prawa, przyjęto nazwę niniejszego podręcznika; podobnie czynią wszyscy inni autorzy.

3

Dla ścisłości trzeba jednak zauważyć, że obowiązujący Kodeks cywilny, stanowiący podstawowe źródło prawa cywilnego, w tytule jego księgi drugiej stroni od nazwania jej regulacji „prawem rzeczowym”, przyjmuje zaś – nawiązując już do perspektywy podmiotowej – tytuł „Własność i inne prawa rzeczowe”.

4

Generalnie zaś, przedmiotem regulacji prawa rzeczowego jest kształtowanie reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych; tu właśnie pojawia nam się pojęcie prawa rzeczowego (w liczbie mnogiej – praw rzeczowych) w znaczeniu podmiotowym. Najogólniej mówiąc chodzi tutaj o ściśle skatalogowane – według zasady numerus clausus – prawa podmiotowe o charakterze bezwzględnym, dotyczące rzeczy; prawo własności, użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe.

§ 2. Instytucje prawa rzeczowego

5

Jak wspomniano, przedmiotem regulacji prawa rzeczowego pozostają podmiotowe prawa rzeczowe. Ściśle biorąc, instytucja (konstrukcja) podmiotowych praw rzeczowych zajmuje centralne miejsce w tej regulacji. Nie można jednak przeoczyć dalszych instytucji prawa rzeczowego.

6

Niezwłocznie trzeba zauważyć, że w kategorii podmiotowych praw rzeczowych ujął ustawodawca i uregulował prawo własności (art. 140 i n. KC), użytkowanie wieczyste (art. 232 i n. KC) oraz ograniczone prawa rzeczowe (art. 244 i n. KC). Dodajmy, że wśród ograniczonych praw rzeczowych mieszczą się: użytkowanie, służebności, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka (zob. art. 244 KC).

7

Trzeba jednak zauważyć, że przedmiotem regulacji prawa rzeczowego pozostaje również instytucja posiadania (art. 336 i n. KC). Tym razem chodzi o posiadanie jako stan faktycznego władania rzeczą (dla siebie), także władania niewspartego żadnym prawem podmiotowym, a zwłaszcza podmiotowym prawem rzeczowym.

8

Nie można również zapomnieć o regulacji obejmującej instytucję ksiąg wieczystych oraz innych rejestrów publicznych służących ujawnieniu podmiotowych praw rzeczowych; regulacji zawartej w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, w ustawie – Kodeks morski, w ustawie – Prawo lotnicze i w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

§ 3. Źródła prawa rzeczowego (prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym)

9

Podkreślano już w toku wcześniejszych, ogólnych rozważań, że prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym oznacza zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych. Jest więc zespołem źródeł prawa regulującego problematykę podmiotowych praw rzeczowych; a także posiadania.

10

Pora więc obecnie na wskazanie podstawowych źródeł prawa rzeczowego. Na wstępie należy zaś mocno zaakcentować zróżnicowanie rangi różnorodnych przepisów oraz spore rozproszenie źródeł prawa rzeczowego.

Z myślą o zróżnicowanej randze przepisów wypada niezwłocznie nawiązać do postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zwracając uwagę na istotne znaczenie wielu jej przepisów w obszarze prawa rzeczowego. W szczególności trzeba uwzględniać dotyczące prawa własności przepisy art. 20–21 i 64 Konstytucji RP.

11

Podstawowe, rozbudowane źródło regulacji prawa rzeczowego stanowi Kodeks cywilny, z jego księgą drugą zatytułowaną „Własność i inne prawa rzeczowe”. Zasadniczo, właśnie w nim znajdujemy regulację reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych. Trzeba jednak niezwłocznie zwrócić uwagę, że uchylił się ustawodawca od uregulowania w Kodeksie cywilnym instytucji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz hipoteki (zob. art. 244 § 2 KC). Ponadto, wielokrotnie kodeksowa regulacja prawa rzeczowego doznaje korekty i uzupełnienia w rozlicznych ustawach odrębnych.

12

Pozostając przy regulacji Kodeksu cywilnego, trzeba zwrócić uwagę, że zastosowanie znajdują tu jeszcze przepisy pozostałych jego ksiąg, chociażby z księgi I przepisy dotyczące przedmiotów stosunków cywilnoprawnych, a z księgi III i IV przepisy dotyczące nabycia i utraty praw podmiotowych.

13

Niezbędne jest również sięganie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie zawartej tam regulacji majątkowej. Dotyczy to stosunków majątkowych małżeńskich oraz zarządu majątkiem dziecka, a także osoby objętej opieką i kuratelą.

14

Również Kodeks postępowania cywilnego zawiera problematykę prawnorzeczową, zwłaszcza w zakresie jego przepisów egzekucyjnych, a także w zakresie postępowania zabezpieczającego.

15

Wreszcie jak wspomniano, ustawodawca w licznych ustawach odrębnych uzupełnia, a czasem koryguje kodeksową regulację reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych. Przede wszystkim należy tu mieć na uwadze ustawy dotyczące bezpośrednio – chociażby we fragmentach – nabycia i utraty, treści oraz ochrony podmiotowych praw rzeczowych. Nie można jednak a priori pomijać ustaw dalszych, chociażby pośrednio kształtujących reżim prawny takich praw podmiotowych.

16

Z perspektywy potrzeb dydaktycznych warto zwrócić uwagę – bez wyczerpującego zestawienia – na regulację prawną następujących ustaw (według ich daty):

1) ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007 ze zm.);

2) ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2101 ze zm.);

3) ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2291 ze zm.);

4) ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 788 ze zm.);

5) ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 91);

6) ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 716);

7) ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1278);

8) ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 121 ze zm.);

9) ustawa z 29.8.1977 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.);

10) ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1222);

11) ustawa z 18.9.2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 66);

12) ustawa z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 959 ze zm.);

13) ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1073 ze zm.);

14) ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2196 ze zm.);

15) ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126 ze zm.);

16) ustawa z 20.2.2015 r. o rzeczach znalezionych (Dz.U. z 2015 r. poz. 397);

17) ustawa z 20.7.2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1566 ze zm.).

17

Dodajmy, że w obszarze prawa rzeczowego częstokroć zdarza się, ustawodawcy powierzenie Radzie Ministrów lub właściwym ministrom kompetencji szczegółowego kształtowania reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych poprzez podjęcie stosownych rozporządzeń wykonawczych.

Wystarczy zwrócić uwagę na mnogość takich rozporządzeń podejmowanych na podstawie delegacji wynikających chociażby z ustawy o księgach wieczystych i hipotece, z ustawy o gospodarce nieruchomościami i z ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa; o szczegółach poniżej.

18

Na marginesie warto wspomnieć, że regulacja prawa rzeczowego zajmuje w systemie polskiego prawa cywilnego szczególną pozycję. Decyduje bowiem o kształcie ustroju gospodarczego kraju. Mienie stanowi przecież bazę wszelkiej gospodarki. Zaś zastosowane w sferze nadbudowy rozwiązania jurydyczne kształtują model ustroju gospodarczego. Instytucje prawa rzeczowego implikują także regulację prawną w dalszych dziedzinach prawa cywilnego oraz w innych gałęziach prawa. Przemożny wpływ wywiera bowiem zastosowany model stosunków własnościowych.

19

Dla ogólnej charakterystyki przedmiotowego prawa rzeczowego trzeba jeszcze przypomnieć, że w jego obszarze operuje ustawodawca przeważnie przepisami bezwzględnie obowiązującymi (ius cogens). Nie ma tu więc zasadniczo miejsca na swobodę umów, a jest to związane z potrzebą przestrzegania bezwzględnego charakteru podmiotowych praw rzeczowych.