RegUŁy językowe w praktyce. Wybór pytań i odpowiedzi z internetowej Poradni Językowej UŁ - ebook

Książka zawiera obszerny wybór pytań i odpowiedzi opublikowanych w internetowej Poradni Językowej Uniwersytetu Łódzkiego w latach 2014–2021. Autorzy, oprócz tego, że wyjaśniają szereg aktualnych problemów poprawnościowych z różnych płaszczyzn języka: fonetyki, morfologii, leksyki, fleksji, składni, ortografii i interpunkcji, poruszają też zagadnienia z zakresu pragmatyki i edytorstwa. Zasadnicza cześć książki poprzedzona jest szczegółową charakterystyką pojęcia norma językowa oraz opisem opracowań mogących stanowić cenne źródło wiedzy na temat zagadnień poprawności językowej. Publikacja z jednej strony pełni zatem funkcję klasycznego poradnika, który pozwoli Czytelnikom rozwikłać wiele zawiłości dotyczących współczesnej polszczyzny w jej aspekcie normatywnym, z drugiej zaś to przydatny przewodnik po teoretycznych meandrach kultury języka.

Monografia zawiera cenny materiał językowy i przekaz teoretyczny, a co najważniejsze – w sposób charakterystyczny dla podejścia naukowego proponuje rozwiązania problemów językowych w oparciu o wiedzę lingwistyczną oraz obowiązujące normy, m.in. zasady pisowni polskiej. W pracy przyjęto zasadę rzetelnego, wieloaspektowego prezentowania wyników badań nad językiem, ale także ujęcie przekrojowe, ukazujące rozwój refleksji kulturalnojęzykowej na gruncie polskim, co stanowi ujęcie cenne poznawczo, popularyzatorsko i dydaktycznie. Opinie językowe zawarte w publikacji są wynikiem naukowego podejścia do problemów poprawnościowych, są znakomicie umotywowane, oparte na wynikach badań naukowych.

Z recenzji dr hab. Katarzyny Wyrwas, prof. UŚ

Publikacja znajdzie licznych odbiorców wśród osób, które są zainteresowane problemami językowymi i chcą wzbogacić wiedzę o współczesnej polszczyźnie. Książka powinna stać się obowiązkowym podręcznikiem akademickim. Jest doskonałym materiałem na zajęcia z kultury języka. Publikacja jest przeznacza na dla wszystkich, którzy chcą rozwijać praktyczną umiejętność posługiwania się polszczyzną na co dzień. Można ją potraktować jako pożyteczną podpowiedź, gdzie szukać odpowiedzi na trudne pytania.

Z recenzji dr hab. Moniki Kaczor, prof. UZ

Wstęp 11

Norma językowa jako centralne pojęcie kultury języka 13

Źródła wiedzy o poprawności językowej 37

Odpowiedzi na pytania kierowane do Poradni Językowej UŁ 75

Członek zarządu, sekretarz miasta, wójt gminy — o pisowni nazw stanowisk, funkcji, godności 77

Urząd marszałkowski, gmina Bystrzyca — o pisowni nazw instytucji i ich działów 78

Zalew Siemiatówka, Dolina Rabskiego Potoku — o pisowni nazw geograficznych 83

Katedra polowa, twierdza Kraków — o pisowni nazw obiektów miejskich 84

Kot w Butach, Widmo — o pisowni nazw bohaterów literackich 85

Raven, kiełbasa od chłopa, pendolino — o pisowni chrematonimów 86

Państwa firma, Pan, Ci — ortografia a grzeczność językowa 87

Ekoguru, słabowidzący, podatkowo-prawny— o pisowni wyrazów złożonych 88

Jakbym, niegłosujący — o pisowni wyrazów z cząstkami ‑bym i ‑nie 91

Empressii, ale skrobi — o użyciu litery i na końcu wyrazu 92

Poz., DPLeg i ŚOR — o skrótach i skrótowcach 93

Ortograficzne rozmaitości 95

O dzieleniu wyrazów 101

Kreski poziome, zapis jąkania się i wiszące spójniki — o kwestiach związanych z edycją tekstu 102

Cyfry rzymskie i arabskie — o różnych sposobach zapisu liczb

O ogólnych zasadach przestankowania 106

O przecinkach w wypowiedzeniach pojedynczych i ich częściach 109

O przecinkach w wypowiedzeniach podrzędnie złożonych 111

O interpunkcji w przypadku zbiegu wskaźników zespolenia 114

O użyciu cudzysłowu 116

O sposobach redagowania wyliczeń 116

Rozmaitości interpunkcyjne 119

Jozue i widno — o wymowie wyrazów obcych i polskich 122

Jarzębina i chwiejność — o liczeniu głosek 126

Czy w jest zgłoską — o liczeniu sylab 127

Namalowalibyśmy coś w książce od gramatyki — o akcentowaniu wyrazów 128

Be czy by — o nauce liter 128

Hodonimia, rojenie, obrzydliwy — o znaczeniu wyrazów 129

Nasienie a nasiono, bynajmniej a przynajmniej, wysłannik a korespondent — o relacjach znaczeniowych między wyrazami 133

Brat przyrodni, mętlik w głowie, postępy dydaktyczne poniżej przeciętnej — o znaczeniu frazemów i związków frazeologicznych 141

Czy górnik pracuje w górach? — o pochodzeniu wyrazów i frazeologizmów 143

Smucić (się), podejmować (się) — o relacjach znaczeniowych między formami fleksyjnymi 148

Mecz został odwołany, zostanie rozegrany za tydzień — o dwuznaczności wyrazów i połączeń wyrazowych 151

Wieśniak, auto w gazie, kartofel — o stylistycznej wartości wyrazów 154

Dostać zawału, mieć zawał czy ulec zawałowi — o łączliwości leksykalnej 157

Czy istnieje potencjał bezpiecznościowy — jak tworzyć przymiotniki 164

Jak nazwać kobietę kierującą tirem — o tworzeniu rzeczowników 165

Czy można wyparkować samochód — jak tworzyć czasowniki 166

Dłużniewice czy Dłużniowice — o tym, jak tworzono nazwy miejscowe 168

Piszczaczanin i wąwalanka — o tworzeniu nazw mieszkańców 168

Wolniewiczowa — o nazwach odmężowskich 169

O Matcie i z Markiem — jak odmieniać imiona 170

Idę na spacer z Anną Ziołą i Jackiem Beyerem — uwagi wstępne o odmianie nazwisk 172

Zapraszam Państwa Kowalczyków — o odmianie nazwisk w liczbie mnogiej 174

Sierpienia czy Sierpnia, Retela czy Retla — co z tym e w odmianie nazwisk przez przypadki 177

Piszę o Janie Berthierze i Nelsonie Pessoi — o odmianie nazwisk obcych 179

Pochodzę z Piasków‑Drużkowa i jadę do Trutnowów — o odmianie nazw miejscowych 181

Sprawdzić coś na iPhonie — jak odmieniać nazwy własne 184

Desktopa czy desktopu — o odmianie rzeczowników w liczbie pojedynczej 186

Szlifierzów czy szlifi rzy — o odmianie rzeczowników w liczbie mnogiej 189

Widły i dwóch malarzy — o ustalaniu rodzaju i przypadka rzeczowników 191

Ściełam czy ścielę — o odmianie czasowników 193

Tą czy tę — o odmianie pozostałych części mowy 194

Doktor habilitowana i pani burmistrz — o stanowiskach zajmowanych przez kobiety 196

Jeden związek lub wiele związków świadka Kowalskiej — poprawność językowa a składnia zgody i składnia rządu 197

Do komendy czy na komendę — o użyciu przyimków 207

Wiele osób, które widziały film — o relacjach między członami w wypowiedzeniu złożonym 213

Parlament gruziński czy gruziński parlament — o szyku wyrazów

Czcigodny i szanowny — o grzeczności językowej 221

O częściach mowy i częściach zdania 222

Bibliografia 229

Indeks 235