Rzeczywistość: nasz przyjaciel czy wróg? - ebook

Wyobraź sobie, że budzisz się w zupełnie nieznanym sobie świecie funkcjonującym według iście tajemniczych praw i reguł. Możliwe, że jest to jakaś hiperrealistyczna symulacja, z której nie masz możliwości ucieczki, nie masz też żadnej instrukcji obsługi dostępnych jej funkcji lub choćby nawet podręcznego przewodnika objaśniającego podstawowe reguły tej gry. Jakie będą twoje pierwsze kroki, aby rozgryźć zagadkę tej przedziwnej rzeczywistości? Na czym oprzesz swoje poszukiwania, aby odkryć panujące w niej zasady, a także swoją rolę w całym tym spektaklu?

Autor tej książki, zgodnie z duchem kartezjańskim, zachęca nas, abyśmy porzucili – choćby tylko na chwilę – naszą codzienną pewność i poczucie oczywistości tego, czym jest rzeczywistość, w której jesteśmy zanurzeni, a następnie razem spróbowali zastanowić się, co my tu w ogóle robimy i o co tutaj tak właściwie chodzi.

Poszukując nieodkrytej wciąż drogi ucieczki z samotnej skały Kartezjusza, autor na nowo interpretuje rzeczywistość i wszystkie jej atrybuty. Kreśli alternatywną podstawę do propozycji nowych hipotez, dociekań filozoficznych i naukowych oraz proponuje odmienne spojrzenie na najbardziej nurtujące zagadki naszej egzystencji poprzez rozpatrywanie zagadnień takich jak:

• Czy możliwe jest, aby posiąść wiedzę (pewną) o czymkolwiek?

• Wolny wybór – fakt czy tylko zgrabny i nieoczywisty oksymoron?

• Czym właściwie jest nasza samoświadomość? Ewolucyjną aberracją czy może czymś więcej?

• Czy pojęciom dobra i zła odpowiadają realne byty lub idee niezależne od naszej percepcji?

• Czym jest matematyka i czy można uprawiać ją w epistemologicznej próżni?

• Czym tak właściwie jest pieniądz i skąd biorą się wszelkie nierówności ekonomiczne?

• Czy czeka nas marginalizacja klasy średniej i bezrobocie technologiczne?

• Czy rozwój inteligencji biologicznej ma swoje granice?

Jeśli kiedykolwiek czuliście pociąg do wielkich egzystencjalnych i filozoficznych pytań – nawet jeśli na wiele z nich macie już wypracowane odpowiedzi lub hipotezy – niniejsza książka jest doskonałą okazją, aby przetestować własne spojrzenie na świat i zadać sobie jeszcze raz pytanie o to, czy na pewno właściwie odczytujemy, czym jest ta przedziwna rzeczywistość. Co tak właściwie możemy o niej powiedzieć? Jaki jest sens tego wszystkiego i co to może dla nas oznaczać?

Spis treści

Wstęp

Rozdział I: Problem wiedzy (epistemologia)

1. Czy pojęcie wiedzy jest tożsame z pojęciem prawdy?

2. Kluczowe definicje wyjściowe

2.1. Pojęcie prawdy przez duże (P)

2.2. Algorytmy rozumowania

2.3. Rzeczywistość przez małe (r)

2.4. Rzeczywistość przez duże (R)

3. Klasyczne postawy epistemologiczne w odniesieniu do prawdy (P)

3.1. Realizm epistemologiczny (ontologiczny)

3.2. Idealizm epistemologiczny (subiektywny)

3.2.1. Słów kilka o teorii symulacji

3.3. Idealizm naukowy (epistemologiczny)

3.4. Konstruktywizm

3.5. Relatywizm

3.6. Sceptycyzm (klasyczny, akademicki)

4. Czy kryteria wiedzy pewnej (P) są dla nas w ogóle osiągalne?

4.1. Czasoprzestrzeń a granice logiczno-intuicyjnego rozumowania

4.2. Czy sukces ewolucyjny wymaga znajomości prawdy (P)?

4.3. Ontologia a wirtualna rzeczywistość – jaskinia Platona 2.0.

5. Poszukując kryteriów wiedzy pewnej (P) w obrębie swojej świadomości

6. Czy wiedza pewna (P) jest nam w ogóle potrzebna?

7. Cóż zatem począć?

Rozdział II. Atrybuty rzeczywistości (r)

1. Obserwacja faktu a jego ocena – jak emocje zaciemniają nasz obraz rzeczywistości

2. Analiza atrybutów rzeczywistości (r) – eksperyment myślowy

2.1. Partycypacja obowiązkowa

2.2. Chaotyczne i losowe rozdanie kart

2.3. Brak dostępu do kodu źródłowego

2.4. Brak instrukcji obsługi dostępnych funkcji

2.5. Rzeczywistość nie jest zorientowana na jednostkę

2.6. Możliwość postępu – zaskakująca dychotomia

3. Pytanie o naturę przedmiotu matematyki

3.1. Czy można uprawiać matematykę w epistemologicznej próżni?

3.2. Alternatywny model konstruktu rzeczywistości (r)

3.3. Konstrukt rzeczywistości (r) a jego własności

4. Podsumowanie

Rozdział III. Umysł, świadomość, wolna wola

1. Wolny wybór – fakt czy logiczny absurd?

2. Opcja pierwsza – samoświadomość jako ewolucyjnie użyteczna adaptacja

2.1. Leniwy programista – delegacja w starciu ze złożonością

2.2. Qualia a samoświadomość – dylemat jajka i kury

2.3. Paradoksy dualizmu psychofizycznego

2.3.1. Zespół obcej ręki

2.3.2. Zespół nabytego sawanta

2.3.3. Spektrum zaburzeń na skutek różnych urazów mózgu

2.3.4. Synestezja

2.3.5. Komisurotomia

2.3.6. Różne odmiany amnezji

2.3.7. Zaburzenia funkcjonowania ciała migdałowatego

2.4. Wolna wola a narzucony nam kontekst i system preferencji

2.5. Faktyczny cel funkcjonalny samoświadomości

3. Opcja druga – samoświadomość jako game changer

3.1. Zaskakujące atrybuty rzeczywistości (r)

3.1.1. Skala postępu a poziom „moralny” systemu

3.1.2. Wiedza i inteligencja a poziom agresji

3.2. Pytanie o naturę empatii

Rozdział IV. Cywilizacja, ekonomia a prawa natury

1. Błędne algorytmy rozumowania

1.1. Dwugłos współczesnej antropologii i archeologii

2. Prawa fizyki a ekonomia – inne spojrzenie na konstrukt rzeczywistości

3. Krzywa efektywności energetycznej jako fundament ekonomii

3.1. Spór o znaczenie kultury

3.2. Słów kilka o materializmie historycznym

4. Rozwój cywilizacji na podstawie krzywej efektywności energetycznej

4.1. Pierwotny tryb życia a efektywność energetyczna

4.2. Patriarchat a efektywność energetyczna

4.3. Fizyczne bariery na drodze do swobodnej samoorganizacji

4.4. Ścieżki postępu wytyczone prawami fizyki

4.5. Pieniądz – pomysłowy twór naszej wyobraźni czy może coś więcej?

4.6. Kreacja pieniądza – tworzenie czegoś z niczego?

4.7. Polityka gospodarcza a energetyczny koszt redystrybucji kapitału

4.8. Fetyszyzacja pojedynczych wynalazków jako dźwigni postępu

4.9. Rewolucyjny algorytm rozumowania – iskra zapłonowa postępu

5. Alternatywne definicje podstawowych pojęć ekonomicznych

5.1. Rozszerzona definicja pieniądza

5.2. Koncentracja kapitału

5.3. Rozwój gospodarczy

5.4. Przedmiot nauki ekonomii

5.5. Maksymalizacja własnych opcji – główny motywator naszych starań?

5.6. Wydajność pracy

6. Automatyzacja pracy a zatrudnienie – inne spojrzenie

7. Jak wytłumaczyć globalne nierówności ekonomiczne?

Rozdział V. Bóg, religia a prawa natury

1. Wielki egzamin z życia

2. Czego właściwie dowodzą tzw. dowody istnienia Boga?

3. Uchwycić atrybuty Boga – teologiczna łamigłówka

4. Alternatywne hipotezy teologiczne

4.1. Hipoteza eksperymentu

4.2. Hipoteza grzyba na ścianie

4.3. Hipoteza escape roomu

5. Probierz postulatów teologicznych

5.1. Problem komunikacji Boga z ludźmi poprzez znaki i cuda

5.2. Cel życia a możliwość postępu

5.3. Niejasność celu działania

5.4. Siły demoniczne a ich motywacja i ambicje życiowe

5.5. Niekonsekwencja w postępowaniu

5.6. Sens istnienia

5.7. Paradoks miłości

5.8. Duchowość a głębia istnienia

5.9. Obsesja wiary

6. Pojęcie dobra i zła – zwiedzeni przez własną intuicję

7. Możliwe strategie etyczne

7.1. Subiektywizm

7.2. Naturalizm

7.3. Optymizm

8. Nowy zakład etyczny na miarę XXI wieku

Rozdział VI. Przyszłość ludzkości

1. Trzy współczesne wizje przyszłości

2. Czy rozwój inteligencji biologicznej ma swoje granice?

3. Krzywe przyrostu kompetencji – ewolucyjne atuty Homo sapiens

4. Dostęp do informacji a indywidualna inteligencja

5. Ewolucja klasy średniej – od powstania i czasów świetności do nieuchronnej marginalizacji

5.1. Studium przypadku z 1972 roku

5.2. Studium przypadku z 2022 roku

5.3. Prognoza na 2072 rok

6. Wąska AI na usługach Homo sapiens

6.1. Argumenty przeciw wizji technologicznego bezrobocia

6.2. Argumenty za wizją technologicznego bezrobocia

7. Paradoks Fermiego a krzywa energetycznej wydajności cywilizacji

8. AGI i jej stosunek do Homo sapiens

9. Spojrzenie w najbliższą przyszłość

Zakończenie

Bibliografia