Sekrety przodków, czyli jakie znaczenie ma to, że twoja prababka zwiała przez okno z kochankiem? - ebook

ROZDZIAŁ 1

Przystanek TERAZ

Wędrówka do źródeł rzeki to zawsze trasa pod prąd. Nie wiesz, jakie czekają cię przygody, kogo spotkasz na swojej drodze, co zmieni się w tobie. Nikt nie wraca z takiej podróży taki sam, ale warto ją przeżyć.

Bardzo jestem ciekawa, kto właśnie czyta te słowa. Kobieta, która niczym dyrygent orkiestry ogarnia całą symfonię spraw: bieg życia rodzinnego, miłość, dom, dzieci, decyzje zawodowe? A może singielka, samotna matka lub młoda małżonka? Stawiam na kobiety, ale nie zdziwię się, jeśli ciekawość przeszłości przyciągnie mężczyzn: operatywnych i ambitnych albo tych sfrustrowanych. Wszyscy zakochani, zniechęceni, zachwyceni i rozczarowani, witajcie! Zapraszam w podróż, do której nie trzeba biletów, rezerwacji ani środka lokomocji. To eskapada w przeszłość znaną i nieznaną, pełną zabytków, pomników, ruin i zagadek – nieopisanych w żadnych przewodnikach, za to własnych... Prywatna Nibylandia, która niby minęła, ale wciąż istnieje. Wejść do niej może tylko ten, kto ma kod – genetyczny kod przynależności do swojej rodziny. Powrót możliwy w każdej chwili, suweniry z podróży bezcenne, bo mogą oznaczać wyzwolenie od starych traum, także radość zrozumienia siebie i bliskich.

Punkt startu to przystanek TERAZ. Magiczny niczym peron z Harry’ego Pottera. Zamiast rozkładu jazdy ma nad ławką duże lustro. Kimkolwiek jesteś, zatrzymaj się przed nim, bo pędzisz przez życie i chociaż zwierciadło mówi ci, że już jesień, i palto zastąpiło już lekki płaszcz, to prawdziwych zmian nie dostrzegasz. Zatrzymaj się, zobaczysz, że...

Jesteś w pewnym określonym miejscu życia. Osobą w jakiś sposób ukształtowaną, w pewnych obszarach spełnioną, w innych nie. Z części dokonań zadowoloną, z innych może tak, może nie. Coś ci się już udało, coś innego (jeszcze?) czeka na sukces. Ba, może pojawił się nowy cel, bo życie na szczęście nigdy nie stoi w miejscu. Oczywiście gros tego, co TERAZ masz lub czego ci brakuje, zawdzięczasz własnym decyzjom, także okolicznościom zewnętrznym, tu trochę farta, tam pecha... Nieraz pytałeś: „za jakie grzechy?”. A z chmur padało lakoniczne: „mam ci przypomnieć?”. Albo wołałeś: „a kiedy ja coś wygram w tego totolotka?”. A z chmur: „a kiedy w końcu zagrasz?”. Kto tam w chmurach gada, kto wspiera lub złorzeczy, niecierpliwi się, kto przyłożył swoje trzy grosze do tego, jaki jesteś, czy nawet zagrasz, czy nie? Otóż – pomijając siły, o których nikt nic nie wie na pewno i w które się nie wtrącam – swój głos mają przodkowie. To pewne: na część tego, kim jesteś i że w ogóle jesteś, pracowały mimowolnie całe pokolenia. Gdyby lustro na przystanku TERAZ zmieniło się w magiczny ekran i pokazało przeszłość twojej rodziny, pojawiliby się za tobą ludzie. Roześmiane młode kobiety, w kapeluszach, w chustkach, w ślubnych welonach. Mężczyźni w surdutach, w mundurach, pod krawatem. Szczęśliwi, z dziećmi na ręku, zrozpaczeni w żałobie, zakochani, skłóceni... Tyle stuleci minęło, odkąd to trwa: ich spotkania i rozstania, uniesienia i dramaty. Tyle imion, tajemnic i niedokończonych spraw z przeszłości, tyle zmieszanych genów. Wszystko po to, by spotkać się TERAZ, tam, gdzie jesteś ty. Właściwie gdzie?

Ankieta: określ twoje TERAZ

Z jakiego miejsca startujesz? Krótki wywiad ze sobą określi położenie twojego przystanku TERAZ. Zerknij na siebie przez pryzmat kilku zagadnień, które zostaną rozwinięte na dalszych stronach. Być może po lekturze całej książki twoje odpowiedzi nieco się zmienią lub rozbudują o nowe znaczenia. Może wraz z ostatnim rozdziałem zdecydujesz, w którą stronę jechać i którym autobusem... albo może wreszcie zagrasz w tego totolotka...

TY WŚRÓD RODZEŃSTWA

Którym dzieckiem jesteś w kolejności? Najstarszym, najmłodszym, średnim czy jedynakiem? To ma znaczenie, bo być może znajdujesz w sobie pewne cechy, nad którymi warto się zastanowić.

Najstarsze dzieci najczęściej czują się odpowiedzialne za całą rodzinę i realizację ambicji rodziców. Ich problemem bywa nadopiekuńczość, nieumiejętność dzielenia się obowiązkami, delegowania zadań, nieufność wobec otoczenia, a w konsekwencji poczucie przywalenia pracą i zmęczenie Atlasa, który dźwiga na barkach cierpienia całego świata.

Średniacy lubią znikać w tle i żyć swoim życiem, mieć tajemnice, podążać własną drogą, ale też skrywać się za plecami innych. Mają często problem z własnym zdaniem, samooceną, inicjatywami, decyzyjnością. Za to świetnie negocjują i są życiowymi dyplomatami.

Najmłodsi są pieszczochami, maskotkami rodziny, ale też często są obdarzani misją – a to opieką nad rodzicami, dziećmi rodzeństwa, projektem przebudowy domu albo sprzątaniem po remoncie. Nie bez powodu w baśniach to zawsze trzeci syn osiągał to, czego nie potrafili dwaj starsi, a biblijny Beniamin to dziecko ukochane. Najmłodsi zbierają wszystkie emocje rodziny – na ich życiu odbijają się niepowodzenia, wstyd, zakłócenia relacji rodzinnych.

Jedynak jest zarazem najstarszym dzieckiem i najmłodszym, beniaminkiem i opoką. Pokutujący stereotyp „rozpuszczonego sobka” rzadko bywa prawdziwy. Jedynacy zwykle noszą w sobie nadmierne poczucie odpowiedzialności dzieci najstarszych i rodzinnej misji najmłodszych. Są przecież nadzieją i ambicją rodziców, chcą zasługiwać na ich miłość. Wychowywani bez rodzeństwa zachłannie zawierają przyjaźnie z rówieśnikami. Mitem jest, że nie umieją się dzielić, przeciwnie – łatwo wszystko oddają, bo nie mają wykształconej umiejętności walki o swoje, przecież w dzieciństwie nie przeszli szkolenia – nie mieli z kim rywalizować.

TWOI RODZICE – ICH OSOBOWOŚCI, RELACJA Z NIMI

Czujesz silniejszą więź z matką czy z ojcem? Rzadko zdarza się, by była jednakowa, milion przyczyn powoduje, że bliżej nam do jednego z rodziców, chociaż kochamy oboje, a oni nas. Czy pasuje do ciebie pojęcie: córeczka tatusia, maminsynek, córka mamusi, synek tatusia? To coś, co działa w dorosłym życiu, w które chętnie przenosimy reguły i role wyniesione z domu. Nasi rodzice! Cudowni i okropni, dali nam życie, a potem w nim narozrabiali, czy nie?

Wszyscy lubimy wskazywać błędy rodziców, pomyśl, jakie dotyczą ciebie: nadmiar czy brak czułości, nadmierna kontrola czy lekkomyślność?. „Zaniedbali” albo „nie nauczyli samodzielności”, zbyt zabiegani czy zbyt powolni? Co mówili: „wieczne utrapienie”, „moja pociecha”, „rozrabiaka”, „nieusłuchaniec”, „złośliwy gówniarz” albo „nasza perełka”. Najładniejsza w rodzinie, najmądrzejsze z dzieci albo gorszy brat, brzydsza siostra? „Ta to da sobie radę w życiu!”.

Mniej lub bardziej przyjemne zdania to „metki”. Cudowne etykietki, które nosimy przez całe życie wszyte w podświadomość. Działają jak wszczepiony pod skórę chip. Dzieciak „ukochany” tak samo jak „zakała” będzie w życiu tę swoją metkę realizować na różne sposoby, przenosić na relacje z partnerem, układy zawodowe, w gronie przyjaciół. Taka „córeczka tatusia”, potrzebująca pochwał i dumy ojca, zabierze ze sobą tę potrzebę do każdej kolejnej pracy. Szefowie są z niej zadowoleni, zawsze cieszy się dobrymi relacjami ze zwierzchnikami obu płci, bo podświadomie umieszcza w nich obraz ojca, chce także tutaj być „chwaloną córeczką”. Oznacza to dla niej także nadmierne przeżywanie porażek i skłonność do uległości. Popatrzcie na swoich kolegów z pracy: wiecznych buntowników, poczciwych wykonawców, spiskowców, ugodowców, gwiazdy pełne uroku i mistrzów unikania poleceń. Rodzinne etykietki wysyłają impulsy i nikt z nas nie pamięta, że szef to nie surowy ojciec ani marudna matka wiecznie utyskująca nad świadectwem latorośli.

WARTO SPOJRZEĆ NA METKĘ SPREZENTOWANĄ W DOMU, MOŻE, MIMO ŻE DOWODZI BARDZO WYSOKIEJ MARKI, GRYZIE W SZYJĘ I CZAS JĄ ODERWAĆ? ALBO DOBRZE ZNANA I WYGODNA STAŁA SIĘ BEZPIECZNIKIEM – UMOŻLIWIA ZRZUCENIE WINY ZA WSZYSTKIE NIEPOWODZENIA NA RODZICÓW. TEŻ LEPIEJ JĄ ZERWAĆ.

------------------------------------------------------------------------

Rodzice zawsze są „JACYŚ”, mają swoje zalety i popełniają jakieś błędy. Są tacy, jacy są, akurat tacy nam przypadli w udziale i to jest właśnie ciekawe. Zwłaszcza że oni także dostali swoje metki i spadki po przodkach i podają je dalej w tej dziwnej sztafecie pokoleń.

Zastanów się, podkreśl cechy, które pasują do twoich rodziców, skojarzą ci się podczas czytania jako pierwsze. Te, które cenisz, dały ci podobną siłę, możesz je przekazywać dalej. Te, które cię irytują, możesz odrzucić, ale... uwaga: mamy tendencję do powielania tych zachowań rodziców, których nie znosimy. „Nigdy nie będę taka jak ona”? Warto poddać refleksji, czy na pewno nie jestem.

Matka – ciepło, spokój, siła, słabość, władza, uległość, autorytet, histeria, nerwowość, impulsywność, energia, krzykliwość, bezpieczeństwo, choroba, płaczliwość, egoizm, poświęcenie, uroda, inne

------------------------------------------------------------------------

Ojciec – ciepło, spokój, siła, słabość, władza, agresja, bezpieczeństwo, autorytet, histeria, nerwowość, choleryk, impulsywność, energia, krzykliwość, bezpieczeństwo, choroba, pycha, wrażliwość, inne

------------------------------------------------------------------------

Jeśli brak ci jednego z rodziców, wychowywałeś się w niepełnej rodzinie – jaki obraz nieobecnego rodzica nosisz? Gdyby był... byłby autorytetem, opoką, przyjacielem? Nie obawiaj się idealizowania, ono wyraża twoje potrzeby. A może patrzysz na nieobecnego rodzica z niechęcią? Myślisz: „lepiej, że ciebie nie ma” albo: „dlaczego ciebie nie ma?”. Co masz mu za złe? Kategorie, które wymienisz, są ważne w twoim życiu, bo to w pewnym sensie twoje drogowskazy, a w pewnym – płoty i blokady.

Rodzice całkiem nieznani to na szczęście bardzo rzadki przypadek. Wspomnę więc tylko, że rodzice, których nie ma, także SĄ. We wspomnieniach, opowieściach, dokumentach, na zdjęciach lub tylko w wyobraźni, a portret wyobrażony może być czasem ważniejszy niż prawdziwy. Liczne przykłady można znaleźć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, bo właśnie w baśniach i książkach dla dzieci często pojawiają się sieroty. Zwróćmy uwagę, że i tam zmarli rodzice nie opuszczają dziecka – pojawiają się jak w wizjach Harry’ego Pottera, w symbolicznej Matce Chrzestnej (Wróżce) Kopciuszka. A w wielotomowej opowieści o najsłynniejszej sierocie świata, Ani z Zielonego Wzgórza, znajduje się piękny rozdział „Wczorajsze róże”. Ania Shirley, już studentka, odnajduje dom, w którym rodzice jej zmarli, osierocając ją jako niemowlę. W tym domu przyszła na świat i zaznała kilku miesięcy miłości. Właścicielka domu opowiada Ani, kim byli i jakim szczęściem była dla nich córeczka, oddaje jej pozostałą korespondencję – kilka czułych listów z jednym zdaniem o dziecku – pełnym dumy i miłości. Nie bez powodu bohaterka nazywa ten dzień najpiękniejszym w życiu – odnajduje cząstkę swojej tożsamości, świadomość, że przed laty przez kilka tygodni była kochanym dzieckiem, a rude włosy i wybujałą fantazję odziedziczyła po ojcu. Odnajduje korzenie.

TWOJA RELACJA Z DZIADKAMI

Ich wpływ na twoje wychowanie – silny, słaby, żaden? Istnieją tylko we wspomnieniach? Albo widujesz ich w każdy weekend, codziennie? Czy to relacja nierówna: silniejsza z jedną stroną rodziny (matki lub ojca)? Jaki typ babci dostałeś: babcia kojąca, opowiadająca bajki czy babcia despotka, żądająca szacunku i rozmaitych przysług, chorowita czy przeciwnie: zabiegana, wciąż pracująca? Dziadek wszechwiedzący czy dowcipkujący? Stary wiarus żyjący przeszłością czy może artysta albo śpioch? Maniak brydża, zbieracz znaczków, kolekcjoner wycinków z gazet? Podobieństwo do wyżej wymienionych osób i sytuacji nigdy nie jest przypadkowe i nie pozostaje bez wpływu na twoje życie.

Niegdyś, w tradycyjnych wielopokoleniowych rodzinach, kiedy często mieszkało się pod jednym dachem z rodziną męża, a własną miało się po sąsiedzku, wpływ dziadków na rozwój człowieka był oczywisty. W dzisiejszych czasach, kiedy częste są związki na odległość, ludzie poznają się przez internet, mieszkają daleko od rodzin, a dziadkowie są aktywni i pracujący, obraz relacji wygląda inaczej. Inaczej – nie znaczy gorzej, po prostu inaczej: współczesna babcia w trampkach może zabierać wnuczki na basen, dziadek uczyć jazdy samochodem albo gry w tenisa. Ale kiedy się dobrze przyjrzeć, to właściwie, mimo zmian, jest tak samo jak przed wiekami. Auto, motor czy jazda konna – co za różnica? Były sianokosy, ryby, szermierka – jest program komputerowy, jogging, filmowanie. Czy ważne, że to basen, projektowanie, a nie sztuka szydełkowania lub gotowania? Nieważne – chodzi wszak o przekazywanie wiedzy, doświadczenia, o autorytet. To z babki/dziadka na wnuczkę/wnuka najczęściej przechodzi pasja i wiedza, a więź między nimi bywa bardzo silna. Znam pewną zielarkę na Podlasiu, która całą swoją wiedzę ma od babki. Znam rodziny prawnicze i medyczne, w których w ślady dziadków idą właśnie wnuki, nie dzieci. I znam też kwaśny dowcip, według którego „więź między wnukiem a babcią jest tak silna, bo mają wspólnego wroga – matkę...”. Coś w tym jest? To tylko żart, ale pokazuje nić międzypokoleniowego porozumienia.

Namawiam do refleksji nad dziadkami. Czy któreś z tych – już czworga ludzi – wywarło na ciebie większy wpływ niż pozostali? Może powielasz jej/jego życiową misję, sukcesy albo błędy? Misję zawsze warto dokończyć, a błędów unikać. Jeśli babcia miała aptekę i z radością przekazuje swoje doświadczenia wnuczce, nic w tym dziwnego. Ale to, że przez całe życie znosiła kłamstwa i zdrady dziadka, to już dodatek do receptur zbędny. Niech wnuczka nauczona doświadczeniem babci nigdy sobie na to nie pozwoli... Jeśli na myśl o dziadkach kołacze ci się po głowie: moja kochana babcia, ona mnie rozumiała, dziadek był superfacetem, tęsknię za nimi – to znaczy, że mogli wyposażyć cię w mocny duchowy spadek i masz z czego czerpać. Babcia maruda, intrygantka, wieczna „jęczusia” – niestety, też masz z czym się zmierzyć. A oni dziedziczyli po swoich przodkach i znów to powiem: tak to działa, dopóki ktoś nie powie: to biorę z całą wdzięcznością, a tego nie. Możesz to zrobić w każdej chwili: „zdolności przywódcze OK, biorę, ale za pesymizm prababci dziękuję, to moje życie”.

TWOJE IMIĘ

Czy otrzymałeś je po jakimś przodku, bohaterze, przyjacielu, na fali panującej mody? Czy dobrze ci się żyje z tym imieniem? Może używasz nie pierwszego, a drugiego imienia, skrótu, rodzinnej nazwy z dzieciństwa, pseudonimu? Nadanie imienia już w Biblii ma moc sprawczą, geneza imienia, nawet jeśli nie jest kategorią decydującą o naszym życiu, to jest co najmniej ciekawa. Dlatego o imieniu przeczytasz więcej w części II, w rozdziale pt. „Imię jak kod”. Teraz jedynie złóż tu poniżej swój podpis, pełen podpis, nie parafkę.

------------------------------------------------------------------------

Popatrz na kształt graficzny imienia. To ty ujęty w pewien symbol. Podoba ci się? Coś do zmiany czy absolutnie nic? Jest w podpisie staranność czy pośpiech i nieład, przekaz: „popatrzcie na mnie” czy „ukrywam się, broń Boże, nie patrzcie na mnie”. Czy trochę tak jak w życiu? Jakie emocje budzi podpis? W tym pierwszym odczuciu: sympatii, dumy, zadowolenia albo niechęci lub potrzeby poprawienia, bo zbyt pospiesznie, niewyraźnie, nabazgrane, kryje się cień tego, jak postrzegasz siebie, a może wskazówka do zmian.

CZARNY PUNKT

„Tego o swoich bliskich nikomu nie powiem”. O czym pomyślałeś? Czy przyszła ci do głowy taka rzecz, której nie chciałbyś omawiać, nie zwierzyłbyś się z niej nikomu – może poza lekarzem lub terapeutą. Przemoc, alkoholizm, więzienie lub „tylko” egoizm, plotkarstwo, chciwość, karierowiczostwo. Każda rodzina ma jakąś brudnawą piętę Achillesa. Temat, za którym podąża wstyd, bardzo silna emocja, działa na wszystkich członków rodziny, więc na ciebie też. Oczywiście wnuczka złodzieja nie jest złodziejką, tak samo jak siostrzeniec największego skąpca w mieście niekoniecznie będzie skąpcem, ale mogą ich spotykać niezrozumiałe zdarzenia, dolegliwości. Wstydliwy sekret działa, bywa, że sięga bardzo dawnych czasów, początku rodziny, a co ciekawe, nierzadko pojawia się w parze z historią chwały, opowieścią, która staje się dumą, rodzinnym mitem. Uświadom sobie temat, który może być wstydliwy. Czy reagujesz z niechęcią: „brr, nie chcę o tym myśleć”? Więc jest i działa. Ba, byłoby dziwne, gdyby go nie było, więc cieszmy się, że stosunkowo nasz diabeł nie taki straszny...

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------