Strategie "ja" (po)romantycznego w poezji polskiej XIX-XXI wieku. Część 1: Studia i szkice. Część 2: Rozmowy - ebook

U początków projektu Strategie ”ja” (po)romantycznego w poezji polskiej XIX-XXI wieku, rezultatem którego jest niniejsza publikacja, stała nieodmiennie powracająca myśl, że zaskakująco wiele - wbrew diagnozom radykalnie separującym poezję romantyczną od jej dwudziestowiecznych realizacji - łączy poetyckie dykcje na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci.

Koncentrujemy się na fundamentalnym wymiarze tekstu, który jednocześnie poza tekstowość wykracza. Ten wymiar wyznacza podmiot rozumiany zarówno zgodnie z poetyką strukturalistyczną jako kategoria immanentna wypowiedzi, jak i poststrukturalistycznie - rozpatrywany w ujęciu antropologicznym i kulturowym. Szeroka formuła podmiotowości, nietożsama z abstrakcyjną ideą filozoficzną, lecz istniejąca poprzez wielość jednostkowych realizacji, jest dla nas kategorią centralną i nadrzędną, służącą wydobyciu ciągłości procesu historycznoliterackiego (a nawet szerzej - kulturowego), trwającego w poezji polskiej nieprzerwanie od romantyzmu do dzisiaj.

W naszym projekcie uznajemy romantyzm za jedną z początkowych faz nowoczesności, w której pojawiają się i dochodzą do głosu konstytutywne dla niej przeświadczenia o nieprzejrzystości świata, podmiotu i języka, podejmowane następnie w duchu rewizjonistycznym przez (po)romantyków.

Szkice pomieszczone w pierwszej części niniejszej publikacji i rozmowy inspirowane wspólnymi lekturami kilku ważnych dla nas książek, składające się na część drugą projektu, tworzą dopełniającą się, dialogiczną całość, wzajemnie do siebie odsyłają, podejmując te same kwestie w różny sposób je oświetlają, nierzadko także wchodząc z sobą w spór. Tym samym otwierają przestrzeń do stawiania dalszych pytań, do krytycznego czytania następnych tekstów i do odkrywania innych perspektyw, które ujawnią dziś jeszcze nieznane miejsca wspólne przeszłości i teraźniejszości. Mamy nadzieję, że nasza propozycja stanie się inspiracją do podjęcia kolejnych rewizjonistycznych lektur, wydobywających fundamentalne znaczenie romantycznej tradycji, w jej najbardziej rewolucyjnej wersji - tej dotyczącej nowego paradygmatu poznawczego i estetycznego oraz nowego modelu antropologicznego.

Część 1: Studia i szkice

Od redaktorów                7

Jakub Momro, Podmiot eksperymentalny          15

Jacek Brzozowski, Uwagi o zasadniczych Mickiewiczowskich strategiach podmiotowych             29

Anna Kurska, O wielkich monologach bohaterów romantycznych           55

Magdalena Siwiec, Słowackiego podmiot somatyczny  87

Krzysztof Trybuś, Podmioty romantycznej pamięci – od kanonu do hipolepsy  103

Arent van Nieukerken, Podmiotowość i styl w poezji Norwida 115

Barbara Stelmaszczyk, Wielogłos podmiotów mówiących a struktury dialogowe w poezji Norwida        141

Maria Berkan-Jabłońska, Zagadnienie podmiotowości w poezji kobiecej romantyzmu i okresu międzypowstaniowego. „My z nich wszystkie?”          161

Anna Czabanowska-Wróbel, Młodopolskie „ja” – niepewne, przejściowe, eruptywne                191

Małgorzata Okulicz-Kozaryn, „Idealizm bez ideału” – romantyczne powinowactwa podmiotu poezji Antoniego Langego               207

Piotr Szwed, Romantyczni towarzysze podróży. O Topielcu Bolesława Leśmiana w kontekście teorii Harolda Blooma   219

Barbara Sienkiewicz, Podmiot (w) poezji awangardowej dwudziestolecia           237

Krystyna Pietrych, Romantyczno-modernistyczny podmiot poezji Wata, czyli o dwudziesto- wiecznych przygodach „duszy czującej”             269

Agata Stankowska, Podmiot w skali wyobraźni. Zbigniew Bieńkowski o „używaniu poezji za narzędzie do wykonywania rzeczy niemożliwych”   299

Jerzy Wiśniewski, Romantyczny (?) bohater/podmiot Herberta. Przypadek Pana Cogito             329

Tomasz Kunz, Tropy, ślady, szczątki. Romantyczne figury podmiotowości w poezji Rafała Wojaczka      353

Tomasz Cieślak, Świetlicki (po)romantyczny. Kwestia podmiotowości   363

Magdalena Rabizo-Birek, Między nicością a nieśmiertelnością. O Honecie (po)romantycznym  381

Arkadiusz Bagłajewski, Być wieszczem i prorokiem dzisiaj – jak to jest możliwe?             413

Piotr Śliwiński, Podmiot poezji najmłodszej: wysiedleniec, moderator, aktor    429

Indeks nazwisk 443

Część 2: Rozmowy

Rozmówcy         7

Rozmowa pierwsza. Kazimierz Dolny nad Wisłą, 25–26 kwietnia 2014    9

Rozmowa druga. Chęciny, 7–8 lipca 2014             31

Rozmowa trzecia. Lublin, 22–23 września 2014  57

Rozmowa czwarta. Kraków, 11–12 grudnia 2014              87

Rozmowa piąta. Kraków, 23–24 października 2015          113

Rozmowa szósta. O wierszu Mickiewicza Do Samotności, Łódź, 8 stycznia 2016                131

Rozmowa siódma. O wierszu Różewicza W teatrze cieni, Łódź, 9 stycznia 2016  145

Indeks nazwisk 157