Świadome maszyny - ebook

ROZDZIAŁ 1
EPOKA SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Możliwe, że nie myślisz o SI na co dzień, ale jest ona wszędzie wokół ciebie. Jest obecna, kiedy wyszukujesz coś w Google. Była obecna, pokonując mistrzów świata w Jeopardy! i go. Co więcej, z każdą chwilą staje się ona doskonalsza. Nie istnieje jednak jeszcze sztuczna inteligencja o ogólnym zastosowaniu – taka, która potrafi prowadzić inteligentną rozmowę, integrować idee dotyczące różnych zagadnień, a nawet, być może, myśleć lepiej niż ludzie. SI tego rodzaju pojawia się w filmach takich jak Ona czy Ex Machina, może więc sprawiać wrażenie czegoś rodem z science fiction.

Podejrzewam jednak, że wcale nie jest ona tak odległa. Rozwojem SI rządzą siły rynku i przemysł obronny – miliardy dolarów przeznacza się dziś na konstruowanie inteligentnych asystentów domowych, robotycznych superżołnierzy i superkomputerów, których działanie naśladuje działanie ludzkiego mózgu. Japoński rząd realizuje inicjatywę mającą na celu przejęcie przez roboty opieki nad starszymi obywatelami, przewidując nadchodzący niedobór siły roboczej.

Z uwagi na błyskawiczne tempo rozwoju tego sektora, SI może osiągnąć poziom silnej sztucznej inteligencji (artificial general intelligence, AGI) już za kilkadziesiąt lat. Byłaby to inteligencja, która, podobnie jak inteligencja ludzka, potrafi łączyć informacje z różnych dziedzin, a także wykazuje się elastycznością i zdrowym rozsądkiem. Już dziś przewiduje się, że w następnych dziesięcioleciach SI sprawi, że wiele zawodów stanie się przestarzałych. Zgodnie z niedawnym badaniem, najczęściej cytowani naukowcy zajmujący się SI spodziewają się, że będzie ona „realizować większość obowiązków wykonywanych dziś w ludzkich zawodach przynajmniej tak samo dobrze, jak człowiek” do 2050 roku z 50% prawdopodobieństwem, a do 2070 roku z 90% prawdopodobieństwem (Müller i Bostrom 2016).

Wspomniałam już, że wielu obserwatorów ostrzega przed pojawieniem się superinteligentnej SI, czyli syntetycznej inteligencji, która przewyższa najinteligentniejszych ludzi pod każdym względem, również pod względem rozumowania zdroworozsądkowego i umiejętności społecznych. Ostrzegają nas, że superinteligencja może nas zniszczyć. Z kolei Ray Kurzweil, futurysta będący obecnie dyrektorem działu inżynierii w Google, opisuje technologiczną utopię, która położy kres starzeniu się, chorobom, ubóstwu i niedostatkowi zasobów. Kurzweil omawia nawet potencjalne korzyści płynące z przyjaźni ze spersonalizowanymi systemami SI, takimi jak Samantha z filmu Ona.

Osobliwość

Kurzweil i inni transhumaniści twierdzą, że zbliżamy się szybko do „technologicznej osobliwości” – punktu, w którym SI stanie się bardziej inteligentna niż ludzie i będzie zdolna do rozwiązywania problemów, których nie potrafiliśmy wcześniej rozwiązań, co może mieć nieprzewidziane konsekwencje dla cywilizacji i natury ludzkiej.

Idea osobliwości zaczerpnięta została z matematyki i fizyki, zwłaszcza z pojęcia czarnej dziury. Czarne dziury to „osobliwe” obiekty czasoprzestrzenne, czyli takie, w których normalne prawa fizyki się załamują. Technologiczna osobliwość ma, analogicznie, spowodować niekontrolowany postęp technologiczny i przełomowe zmiany cywilizacyjne. Zasady, którymi przez tysiąclecia kierowała się ludzkość, nagle przestaną obowiązywać. Będzie mogło zdarzyć się wszystko.

Możliwe, że innowacje technologiczne nie będą aż tak nagłe, by doprowadzić od razu do zaistnienia pełnoprawnej osobliwości, która zmieni świat niemal z dnia na dzień. Nie powinno to jednak odwracać naszej uwagi od ogólniejszej kwestii: musimy pogodzić się z możliwością, że w dalszej części XXI wieku ludzie przestaną być najinteligentniejszymi istotami na Ziemi, bo zastąpią ich w tej roli byty syntetyczne.

Sądzę, że już dziś możemy dostrzec, dlaczego SI zdobędzie nad nami przewagę. Nawet obecnie mikroprocesory pozwalają na szybsze dokonywanie obliczeń niż neurony. W chwili, gdy piszę te słowa, najszybszym komputerem świata jest Summit z laboratorium Oak Ridge w stanie Tennessee. Jego prędkość to 200 petaflopsów – czyli 200 milionów miliardów obliczeń na sekundę. W mgnieniu oka może zrobić to, co zajęłoby wszystkim ludziom na Ziemi 305 dni, gdyby wykonywali obliczenia codziennie i to przez okrągłą dobę (Giles 2018).

Oczywiście prędkość to nie wszystko. Jeśli przyjąć inną jednostkę miary niż obliczenia, trzeba uznać, że nasze mózgi mają większą moc niż Summit. Są one wytworami 3,8 miliarda lat ewolucji (mniej więcej tyle lat liczy sobie ziemskie życie) i wyspecjalizowały się w rozpoznawaniu wzorów, szybkim uczeniu się oraz innych praktycznych wyzwaniach związanych z przetrwaniem. Poszczególne neurony są powolne, ale pozostają zorganizowane w złożony sposób, który nadal pozostawia w tyle systemy SI. Ale ona ma niemal nieograniczoną przestrzeń rozwoju, dlatego możliwe jest, że niedługo, dzięki inżynierii wstecznej mózgu, udoskonalaniu istniejących algorytmów lub tworzeniu nowych, w ogóle nieopartych na działaniu mózgu, powstanie superkomputer dorównujący inteligencją ludzkiemu mózgowi lub nawet go przewyższający.

W dodatku SI można ściągnąć i zainstalować na wielu urządzeniach w wielu miejscach jednocześnie, z łatwością można tworzyć jej kopie zapasowe i modyfikować ją; może ona również przetrwać w warunkach, w których trudno byłoby przetrwać biologicznemu życiu, w tym w trakcie podróży międzygwiezdnych. Nasze mózgi, choć potężne, mogą być ograniczone rozmiarami naszych czaszek i metabolizmem. SI – przeciwnie: może rozszerzać swój zasięg na cały internet, a nawet stworzyć „komputronium” – obejmujący całą galaktykę superkomputer wykorzystujący całą obecną w niej materię do swoich obliczeń. W dłuższej perspektywie nie mamy szans. SI będzie znacznie inteligentniejsza i o wiele bardziej wytrzymała niż my.

Błąd Jetsonów

Nic z tego nie oznacza na pewno, że ludzie stracą kontrolę nad SI i skażą się, jak twierdzą niektórzy, na wymarcie. Jeśli zwiększymy swoją inteligencję za pomocą technologii SI, być może będziemy w stanie dotrzymać jej kroku. Pamiętajmy, że SI to nie tylko lepsze roboty i superkomputery. W filmie Gwiezdne wojny i kreskówce Jetsonowie ludzie otoczeni są wyszukanymi sztucznymi inteligencjami, choć sami pozostają niezmodyfikowani. Historyk Michael Bess nazywa to w swojej książce The Jetsons Fallacy (Bess 2015) „błędem Jetsonów”. W rzeczywistości SI nie przekształci po prostu świata. Przekształci również nas. Koronka neuronalna, sztuczny hipokamp czy implanty leczące zaburzenia osobowości to tylko niektóre spośród rozwijanych obecnie technologii modyfikujących umysł. Centrum Projektowania Umysłu nie jest więc wydumaną możliwością, ale raczej prawdopodobną ekstrapolacją z obecnych trendów technologicznych.

Ludzki mózg coraz częściej uważa się za coś, co można hakować tak, jak hakuje się komputer. Tylko w Stanach Zjednoczonych realizuje się obecnie wiele projektów rozwijających technologie implantów mózgowych mających leczyć choroby psychiczne, upośledzenia ruchu, udary, demencje czy autyzm, a obecnie wykorzystywane terapie w nieunikniony sposób ustąpią przyszłym ulepszeniom. Ludzie chcą przecież być mądrzejsi, wydajniejsi czy po prostu umieć bardziej cieszyć się życiem i dlatego firmy takie jak Google, Neuralink czy Kernel pracują nad sposobami połączenia człowieka z maszyną. Możliwe, że za kilkadziesiąt lat zostaniesz cyborgiem.PRZYPISY

Wprowadzenie

Kontakt, reż. Robert Zemeckis, Warner Bros., USA 1997.

Zob np. list otwarty: https://futureoflife.org/ai-open-letter/, Bostrom (2016), Cellan-Jones (2014), Anthony (2017) i Kohli (2017).

Wprawdzie „technologia” w tym znaczeniu użyta została błędnie na podstawie uzusu popularnego, stanowiącego błędną kalkę z języka angielskiego, w którym „technology” oznacza tyle, co w języku polskim „technika”. W tym świetle słowem odpowiedniejszym byłaby właśnie „technika”, ale z uwagi na przyzwyczajenie Czytelnika do obiegowego znaczenia „technologii”, i dążąc do tego, by tekst był zrozumiały bez ciągłego rozważania, co jest techniką, a co technologią, w reszcie pracy zachowany zostanie uzus popularny. Proszę jednak zwrócić uwagę na to, że technologia oznacza metodę organizacji procesu wytwarzania lub przetwarzania, a technika stanowi wytwór procesu technologicznego – w tym sensie kupując smartfona, dokonujemy zakupu techniki (wyrobu) nie technologii (wiedzy o procesie wytwarzania). Szerzej o różnicy między tymi słowami patrz: Z. Łucki, Proszę… Nie mówmy „technologia” na technikę, dostęp pod adresem: https://www.cri.agh.edu.pl/bip/63/11_63.htm (przyp. red.).

Rozdział 1

Informacje na temat niektórych spośród tych badań można znaleźć na stronie clinicaltrials.gov; jest to baza danych badań klinicznych finansowanych z prywatnych i publicznych środków, prowadzonych na całym świecie. Zob. też dostępne publicznie dyskusje na temat niektórych badań przeprowadzonych przez Agencję Zaawansowanych Obronnych Projektów Badawczych (Defense Advanced Research Projects Agency, DARPA), będącej skrzydłem Departamentu Obrony USA zajmującym się nowymi technologiami: DARPA (b.d.); DARPA (2018); MeriTalk (2017). Zob też Cohen (2013).