System zintegrowanego planowania rozwoju w warunkach polskich. Założenia – zasady kierunkowe – koncepcja - ebook

W polskiej literaturze naukowej brakuje kompleksowego opracowania eksperckiego poświęconego systemowemu ujęciu zagadnień integracji planowania. Książki o tematyce planowania przestrzennego i planowania rozwoju, ujęte w kontekście geografii społeczno-ekonomicznej, gospodarki przestrzennej, urbanistyki czy nauk prawnych i administracji, koncentrowały się na diagnozie problemów w planowaniu publicznym, a jeżeli formułowały pewne wytyczne – to tylko natury ogólnej.

Niniejszą monografię poświęcono wymiarowi instytucjonalnemu planowania, rozumianemu jako zbiór procedur wewnątrz organizacji, którą jest państwo. Procedury te powinny stanowić spójną, uzupełniającą się całość nastawioną na zwiększanie skuteczności interwencji publicznej w sferze regulowania sposobów użytkowania przestrzeni, a poprzez to – podniesienie sprawności prowadzenia polityki rozwoju. Planowanie przestrzenne stanowi bowiem niezwykle istotny instrument polityki rozwoju państwa. Z tego powodu dyskusja i prace konceptualne zmierzające do jego usprawnienia, w tym doskonalenia procedur, są bardzo aktualne, mając na uwadze pogłębiający się chaos w zagospodarowaniu przestrzennym kraju.

Zasadniczą część publikacji stanowią autorskie rekomendacje dotyczące reformy systemu planowania rozwoju i planowania przestrzennego ukierunkowanej na integrację procedur. Rozbudowany wątek aplikacyjno-postulatywny pracy ukazuje przedmiotową problematykę w sposób charakterystyczny dla ekonomii oraz nauk z zakresu zarządzania publicznego.

Wykaz skrótów 9

Wstęp 15

1. Identyfikacja problemu i przesłanek podjęcia prac konceptualnych 15

2. Przegląd literatury przedmiotu i omówienie wcześniejszych prac autorów 16

3. Metoda opracowania koncepcji systemu zintegrowanego planowania 18

4. Struktura treści i układ pracy 20

5. Podziękowania 22

CZĘŚĆ I

Teoretyczne podstawy i formalne przesłanki zintegrowanego planowania rozwoju 23

Rozdział 1

Aksjologiczne oraz ustrojowe przesłanki na rzecz publicznego zintegrowanego planowania rozwoju 25

Rozdział 2

Interes publiczny a formułowanie celów rozwoju 31

Rozdział 3

Rozwój metod i technik planistycznych – historyczne trendy oraz współczesne uwarunkowania 35

Rozdział 4

Współczesne trendy gospodarcze jako wyzwanie dla nowej doktryny urbanistycznej i reformy systemu planowania przestrzennego 41

Rozdział 5

Elastyczność planowania jako warunek jego skuteczności 47

Rozdział 6

Planowanie zintegrowane jako instrument interwencji publicznej w systemie gospodarki rynkowej 51

Rozdział 7

Specyfika planowania zintegrowanego w świetle paradygmatu sustensywnego rozwoju 55

Rozdział 8

Przesłanki formalne podjęcia prac nad koncepcją systemu zintegrowanego planowania 61

8.1. Elementy systemu planowania i zarządzania rozwojem wynikające z ustaw dotyczących planowania przestrzennego (1984–1994–2003) 61

8.1.1. System planowania przestrzennego w początkowej fazie transformacji ustrojowej (1989–1994) 62

8.1.2. System planowania przestrzennego w latach 1995–2003 63

8.1.3. System planowania przestrzennego od 2003 r. do 2023 r. 67

8.2. Planowanie i zarządzanie rozwojem w świetle przepisów ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 2006 r. 70

8.3. Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski (2009 r.) 74

8.4. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (2012 r.) 88

8.5. Programowanie perspektywy finansowej na lata 2014–2020 – Umowa Partnerstwa (2014 r.) 98

8.6. System zarządzania rozwojem Polski (2018 r.) 100

8.6.1. Diagnoza funkcjonowania systemu zarządzania rozwojem Polski 100

8.6.2. Generalne założenia nowego systemu zarządzania rozwojem Polski 102

8.6.3. Zintegrowane podejście do podsystemu programowania rozwoju 104

8.6.4. Układ i zakres zintegrowanych dokumentów strategicznych 106

8.7. Ustawa o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (2020 r.) 115

8.8. Prace nad zmianami w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (2022–2023) 124

CZĘŚĆ II

Koncepcja systemu zintegrowanego planowania rozwoju 131

Rozdział 9

Założenia ogólne zmian rekomendowanych do wprowadzenia w systemie planowania rozwoju i planowania przestrzennego 133

Rozdział 10

Charakterystyka opracowań planistycznych rekomendowanych do wprowadzenia w systemie zintegrowanego zarządzania rozwojem 137

10.1. Poziom lokalny planowania – gmina 137

10.2. Procedury ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu oraz uzyskania pozwolenia na budowę 157

10.3. Poziom lokalny planowania – powiat 159

10.4. Poziom regionalny planowania – województwo 168

10.4.1. Identyfikacja problemów i wyzwań planowania regionalnego 168

10.4.2. Rekomendowane rozwiązania w zakresie planowania regionalnego 169

10.5. Poziom krajowy planowania (narodowy) 184

10.5.1. Identyfikacja problemów i wyzwań planowania krajowego 184

10.5.2. Rekomendowane rozwiązania w zakresie planowania krajowego 186

Rozdział 11

Hierarchiczność planów zagospodarowania przestrzennego (hierarchiczność interesu publicznego) 201

11.1. Problemy hierarchiczności w polskim systemie planowania 202

11.2. Rekomendowane rozwiązania na rzecz wykształcenia powiązań systemowych w planowaniu przestrzennym 204

Rozdział 12

Służby publiczne w systemie zintegrowanego planowania rozwoju 207

12.1. Wprowadzenie 207

12.2. Diagnoza problemów i wyzwań związanych z funkcjonowaniem publicznych służb planowania 208

12.3. Planowanie i urbanistyka w kontekście regulacyjnym a rola służb publicznych w systemie planowania zintegrowanego – założenia 214

12.4. Rola urbanisty jako projektanta w urbanistyce operacyjnej 218

12.5. Wymogi kompetencyjne w urbanistyce regulacyjnej i operacyjnej 219

12.6. Struktura i funkcje służb planowania zintegrowanego na poszczególnych poziomach podziału administracyjnego kraju 221

12.6.1. Lokalne służby planowania (gmina) 224

12.6.2. Lokalne służby planowania (powiat) 226

12.6.3. Regionalne służby planowania (województwo) 228

12.6.4. Krajowe służby planowania 231

Rozdział 13

Partycypacja społeczna w systemie zintegrowanego planowania rozwoju 237

13.1. Problemy i wyzwania związane z partycypacją społeczną w procesach planowania 237

13.2. Rekomendacje odnośnie do sposobów organizacji partycypacji społecznej w procesach planowania 238

Rozdział 14

Regulacje przejściowe i warunki wyjściowe do zmiany systemu planowania 241

14.1. Warunki wyjściowe do zmiany systemu planowania 241

14.2. Regulacje przejściowe – wygaszające rozwiązania dotychczasowe 243

14.2.1. Poziom krajowy 243

14.2.2. Poziom regionalny 243

14.2.3. Poziom powiatowy 244

14.2.4. Poziom gminny 244

Zakończenie 247

Bibliografia 251

Spis ramek 267

Spis rysunków 269

Spis tabel 271

Załączniki 273

Załącznik 1

Skład zespołu dyskutującego zagadnienia konceptualne systemu zintegrowanego planowania rozwoju 275

Załącznik 2

Kalendarium prac nad koncepcją systemu zintegrowanego planowania rozwoju 277